Тоқаевнинг ёндашуви Суверенитет декларацияси ғояларини мустаҳкамлашга қаратилган — Бошқирдистон сиёсатшуноси
ASTANА. Кazinform — Сиёсий фанлар номзоди, “Бирлик-Единство” геосиёсий тадқиқотлар институти эксперти, Уфа нефть- техника университети доценти Артур Сулейменов Кazinform мухбири билан суҳбатда Қозоғистон тараққиёти йўналишлари ва амалга оширилаётган ислоҳотлар ҳақида ўз фикрлари билан ўртоқлашди.
— Артур жаноблари, Қозоғистонда Суверенитет декларацияси қабул қилинганига 35 йил бўлди. Сўнгги йилларда амалга оширилган чора-тадбирлардан қайси бири ушбу давлат озодлигини мустаҳкамлашга катта ҳисса қўшди, деб ўйлайсиз?
— Декларация Қозоғистон мустақиллигини намоён этган биринчи ҳужжат эди. Шунинг учун унинг Қозоғистон тақдиридаги аҳамиятини ортиқча баҳолаш қийин. Ушбу ҳужжат асосида мамлакат Парламенти, Ҳукумати ва суд-ҳуқуқ тизими ташкил этилди. Амалдаги Президент Қасим-Жомарт Тоқаев томонидан олиб борилаётган ёндашув ушбу декларацияда акс этган ғояларни мустаҳкамлашга қаратилган.
Айтиш мумкинки, Қозоғистоннинг суверен манфаатлари ички ва ташқи сиёсатдаги ўзига хос вазият билан мувофиқлаштирилган ҳолда ҳимоя қилинмоқда. Шу нуқтаи назардан, ислоҳотлар қонун чиқарувчи ҳокимият ролини кучайтириш, суд-ҳуқуқ тизимини такомиллаштириш, қозоғистонликларнинг ҳуқуқларини кенгайтиришга қаратилган.
Буларнинг барчаси қонун устуворлигини таъминлаш, давлат органлари фаолиятини такомиллаштириш, ижтимоий масалаларни ҳал этишга хизмат қилади. Қозоғистон раҳбари бир палатали Парламентга ўтиш йўлида биринчи қадамни ташлади. Бу шунчаки таклиф эмас, балки ҳокимият тизимини ҳақиқий сиёсий модернизация қилишдир. Қасим-Жомарт Тоқаев ҳам жамият, ҳам ҳокимият онгида бўлган сиёсий архитектор ролини ўйнайди. Қозоғистон Республикаси Конституциясига ушбу масала 2027 йилда ўтказиладиган референдумда маъқулланган тақдирдагина ўзгартиришлар киритилиши режалаштирилмоқда. Қозоғистон АЭС қуриш масаласини ҳам референдум орқали ҳал қилган. Бундай очиқ мулоқотни халқ қўллаб-қувватлашига ишонган сиёсий етакчигина муваффақиятли амалга ошира олади. Қасим-Жомарт Тоқаев шундай ёрдамга эга.
— Нима учун Қасим-Жомарт Тоқаев Парламентни ўзгартиришдан манфаатдор?
— Ҳар қандай сиёсий тизим вақт ўтиши билан қўшимча тузатишлар ёки ҳатто ўзгаришларни талаб қилади. Қасим-Жомарт Тоқаев 2022 йилдан буён сиёсий модернизация йўналишини изчил амалга ошириб келмоқда. Улар қаторига қуйидагиларни киритган бўлардим: Президент ваколатлари ҳокимиятнинг бошқа институтларига қайта тақсимланди, “супер-президентлик” республика форматидан воз кечилди. Конституциявий суд фаолияти тикланди, ҳокимлар сайлови, онлайн тарзда мурожаат қилиш институти жорий этилди. Ушбу ўзгаришлар туфайли Қозоғистонда катта ўзгаришларга ўтиш мумкин бўлди. Буларнинг барчаси сиёсий тизимга ижобий таъсир кўрсатди. Энди Қасим-Жомарт Тоқаев Мажилис ва Сенат функцияларини бирлаштириш орқали парламентаризмни мустаҳкамламоқчи.
— Мамлакатнинг жон бошига ялпи ички маҳсулоти 14400 долларга етди. Сизнингча, бундай иқтисодий кўрсаткичга нима замин яратди?
— Бундай иқтисодий кўрсаткичларга турли омиллар таъсир кўрсатди. Биринчидан, иқтисодиётда рағбатлантирувчи бюджет сиёсатини амалга ошириш, ҳудудларни ривожлантириш, инфратузилмани яхшилаш, нефть қазиб олиш ҳажмини ошириш, давлат ташаббусларини илгари суриш натижасида бундай марраларга эришилмоқда. Иккинчидан, мутасаддиларнинг эътибори аҳоли фаровонлигини оширишга қаратилди. Қасим-Жомарт Тоқаев ислоҳотларни фуқаролар манфаатларига мослаштиришни буюрди. Хусусан, аҳоли турмуш даражасини ошириш, тадбиркорликни рағбатлантириш, коммунал хизматлар тарифлари ўсишини вақтинча тўхтатиб туриш, имтиёзли ипотека кредитлари ҳажмини ошириш, барқарорлаштириш жамғармалари фаолиятини фаоллаштириш, солиқ маъмуриятчилигини соддалаштириш бўйича ишлар олиб борилмоқда. Қозоғистонликлар фаровонлигини ошириш Қасим-Жомарт Тоқаевнинг сиёсий ва иқтисодий йўналишининг асосий вазифаси ва қадриятидир.
— Президент давлат келажагини инновацион ёш авлодга ишониб топширишга мойил эканини кўрсатмоқда. Сизнингча, бу Қозоғистоннинг ривожланиш стратегиясини қаерга олиб боради?
— Давлатнинг ривожланиш стратегияси биринчи навбатда мутахассисларнинг сифатига таянади. Юқори сифатли мутахассисларни ёшлигидан тайёрлаш ёки бошқа мамлакатлардан жалб қилиш мумкин. Қасим-Жомарт Тоқаев биринчи йўлни танлади. Ўйлайманки, давлат ўз ёшларига таяниб, ўз суверенитетини мустаҳкамлайди. Мамлакатда 2023-2029 йилларга мўлжалланган ёшлар сиёсатининг давлат концепцияси қабул қилинган. Унда стратегик устуворликлар ва ёшлар билан ишлашнинг янгича ёндашувлари белгилаб берилган. Концепция “Ёшлар учун эмас, ёшлар билан” тамойилига асосланади.
— Давлат раҳбарининг иқтисодий ватанпарварликка алоҳида эътибор қаратишини нима билан изоҳлаган бўлардингиз? Халқнинг ўз ишлаб чиқарувчиларини қўллаб-қувватлаш истаги иқтисодиётга қандай туртки бериши мумкин?
— Иқтисодий ватанпарварлик иқтисодиётни ривожлантиришнинг муҳим омилларидан бирига айланиб бормоқда. Бунинг самарасида маҳаллий маҳсулотлар жаҳон бозорида миллий брендга айланмоқда.
Қозоғистон ўз маҳсулотларини илгари суриш учун яхши иқтисодий ва институционал шароитларни яратмоқда. Бу халқаро миқёсдаги нуфузни мустаҳкамлашга ҳам, иқтисодиётнинг реал секторида янги иш ўринлари яратишга ҳам ижобий таъсир кўрсатмоқда.
Эслатиб ўтамиз, Республика куни муносабати билан Қасим-Жомарт Тоқаев номига хорижий давлатлар ва халқаро ташкилотлар раҳбарларидан табрик телеграммалари келмоқда.
