Туркистон вилоятида намликни кўп талаб қиладиган экинларни экиш лимитлари қайта кўриб чиқилди
ASTANА. Кazinform — Туркистон вилоятида экинлар учун зарур бўлган сувни самарали тақсимлаш мақсадида, намликни кўп талаб қиладиган экинларни экиш лимитлари вегетация даврида кутилаётган сув ҳажмини ҳисобга олган ҳолда қайта кўриб чиқилди. Бу ҳақда Ҳукумат матбуот хизмати хабар берди.
ҚР Бош вазири ўринбосари Қанат Бозимбаев Туркистонда 2026 йилги вегетация мавсумига тайёргарлик масалалари бўйича йиғилиш ўтказди. Йиғилишда Сув ресурслари ва ирригация вазири Нуржан Нуржигитов, Қишлоқ хўжалиги вазири Айдарбек Сапаров, сув хўжалиги ташкилотлари, маҳаллий ижроия ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари вакиллари, шунингдек, ҳудуд фермерлари иштирок этди.
Йиғилиш иштирокчилари келгуси йил учун трансчегаравий сув оқими прогнозлари ва келгуси суғориш даврида сув ресурсларидан самарали фойдаланишни таъминлаш чораларини муҳокама қилишди. Фермерларга сувни тежайдиган технологияларни жорий этишнинг аҳамияти ва сув танқислиги хавфини камайтириш учун кўп намлик талаб қиладиган экинлар сонини камайтириш зарурлиги ҳақида маълумот берилди.
— Ашхободда бўлиб ўтган Марказий Осиё мамлакатлари Давлатлараро сув ресурсларини бошқариш бўйича мувофиқлаштириш комиссиясининг йиғилишида келгуси йилда сув оқими ҳажмининг пасайиши прогнози билдирилди. Тўқтағул сув омбори сатҳи рекорд даражада паст даражага етиши хавфи мавжуд. Баҳордан бери Қозоғистон жанубида ёғингарчилик бўлмади. Афсуски, бу минтақанинг барча мамлакатларида содир бўладиган табиий жараён. Шу муносабат билан сувни тежайдиган технологияларни фаол жорий этиш ва намликни кўп талаб қиладиган экинларни экиш лимитларини қайта кўриб чиқиш долзарбдир. Янги лимитлар 2026 йилги вегетация мавсумида кутилган 10 миллиард кубометр сув ҳажмини ҳисобга олган ҳолда ҳисобланади. Шу билан бирга, лимитларга риоя қилиш қатъий назорат қилинади. Қоидабузарлар кейинчалик давлатдан имконсиз нарсани талаб қилмаслик учун барча масъулиятни тушунишлари керак, — деди Қанат Бозимбаев.
Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг маълумотларига кўра, Туркистон вилоятида келгуси вегетация мавсумида шоли етиштириладиган майдон 3,5 минг гектардан ошмаслиги керак.
Вазир ўринбосари Қишлоқ хўжалиги ва Сув ресурслари ва ирригация вазирликларига, шунингдек, Туркистон ва Қизилўрда вилоятлари ҳокимликларига ишчи гуруҳлар тузишни топширди. Улар икки ҳафта ичида ҳудудларда сув истеъмоли лимитларини белгилашлари ва лимитларга мувофиқ ер майдонларини режалаштиришлари ва тасдиқлашлари керак.
Қанат Бозимбаев шунингдек, Сув ресурслари ва ирригация вазирлигининг “Дўстлик” трансчегаравий канали бўйлаб шоли етиштиришни тақиқлаш таклифини қўллаб-қувватлади. Шолини Қизилқум канали бўйлаб фақат 3,5 минг гектар майдонда сувни тежовчи технологиялардан фойдаланган ҳолда етиштирилишига рухсат берилади.
Фермерларга қишлоқ хўжалиги экинларини диверсификация қилишга ва кўп сув талаб қилмайдиган қурғоқчиликка чидамли экинларни етиштиришга алоҳида эътибор қаратиш тавсия қилинди. Бу қишлоқ хўжалиги маҳсулдорлигини оширади, озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлайди ва сув ресурслари чекланган шароитда қишлоқ ҳудудларининг барқарор ривожланишини таъминлайди.
Сувни тежаш ва замонавий суғориш тизимларига ўтишни рағбатлантириш мақсадида қудуқлар бурғилаш, инфратузилма қуриш ва сувни тежовчи ускуналарни сотиб олиш харажатларини қоплаш улуши 50% дан 80% гача оширилди. Экинлар учун зарур бўлган сув учун табақалаштирилган тариф жорий этилди: сувни тежовчи технологиялардан фойдаланадиганлар учун субсидия 60% дан 85% гача оширилди, ишлатмайдиганлар учун эса субсидия ҳар йили 10% га камаяди.
2026-2028 йилларга мўлжалланган умумий трансфертлар доирасида сувни тежайдиган технологияларни жорий этишни қўллаб-қувватлаш ва экинлар учун зарур бўлган сув нархини субсидиялаш учун олдинги уч йиллик даврга нисбатан тўрт баравар кўп маблағ ажратилди.
Бугунги кунда Туркистон вилоятида 82 минг гектар майдонда сувни тежайдиган технологиялар қўлланилади, шундан 18,7 минг гектарида пуркагичли суғориш, 63,3 минг гектарида эса томчилатиб суғориш тизимлари қўлланилади. Қозоғистон сув хўжалиги илмий-тадқиқот институти маълумотларига кўра, сувни тежайдиган технологиялардан фойдаланиш сувни 20-30% тежаш имконини беради.
Бундан ташқари, Давлат раҳбарининг кўрсатмаларига мувофиқ, "Қишлоқ депозити" дастури амалга оширилмоқда. Ушбу дастур қишлоқ аҳолисининг ҳаёт сифатини яхшилашга қаратилган бюджетдан микрокредитлар ажратади.
2026-2028 йилларда қишлоқни ривожлантириш учун 450 миллиард тенге ажратиш режалаштирилган, шундан 68,7 миллиард тенге Туркистон вилоятида қишлоқ тадбиркорлигини кенгайтириш ва кооперативларни ривожлантиришга йўналтирилади.
Бугунги кунда Туркистон вилоятида қишлоқ тадбиркорлигини кенгайтириш ва кооперативларни ривожлантиришга йўналтирилади. Қанат Бозимбаев “Қишлоқ депозити” лойиҳасини нафақат молиявий қўллаб-қувватлаш механизми, балки қишлоқни иқтисодий модернизация қилишнинг муҳим воситаси сифатида ҳам кўриб чиқиш кераклигини таъкидлади. Келгуси йилдан бошлаб қишлоқ инфратузилмасини молиялаштириш умумий трансфертлар орқали амалга оширилади. Шу муносабат билан, “Қишлоқ — мамлакат бешиги” лойиҳаси доирасидаги барча инфратузилма ташаббуслари вилоятлар ва туманларнинг ривожланиш дастурларига аниқ киритилиши керак. 2026-2028 йилларга мўлжалланган маҳаллий бюджетларни режалаштиришда ҳокимликларга ҳудудий стандартлар тизими кўрсаткичларининг пасайишига йўл қўймаслик учун қишлоқ инфратузилмасини молиялаштиришни таъминлаш топширилди.
