Марказий Осиёнинг қайси давлатида энг кўп маош тўланиши маълум бўлди
ASTANА. Кazinform — Қозоғистон Марказий Осиё давлатлари орасида ўртача иш ҳақи бўйича етакчи ҳисобланади.
Ranking.kzнинг ёзишича, МДҲ Давлатлараро статистика қўмитаси томонидан эълон қилинган қиёсий маълумотларга кўра, ўтган йилнинг сентябрь ойида мамлакатда ўртача номинал иш ҳақи 817,2 долларни ташкил этган, бу Ўзбекистон (437,8 доллар) ёки Қирғизистон (411,2 доллар)дагидан деярли икки баробар кўпдир. Тожикистон Қозоғистондан улардан ҳам кўпроқ ортда қолмоқда - бу мамлакатда иш ҳақи 3,4 баравар кам (242,8 доллар). Ўтган йил давомида Марказий Осиёнинг жануби-шарқидаги ушбу давлатда сезиларли ўсиш кузатилмаганида, Қозоғистон ва Тожикистон ўртасидаги тафовут бундан ҳам каттароқ бўлиши мумкин эди.
Манбага кўра, Тожикистонда 2024 йил сентябрида номинал иш ҳақи йиллик ҳисобда 24,9 фоизга, реал иш ҳақи эса 21,1 фоизга ошган. Айтиш мумкинки, бу минтақадаги энг юқори иш ҳақи индексидир.
Қозоғистон, Қирғизистон ва Ўзбекистонда динамика бироз оддийроқ эди. Туркманистонда расмий номинал иш ҳақи ҳақида ҳозирча маълумот йўқ. Туркманистон Давлат статистика қўмитаси сайтидаги бундай маълумотлар охирги марта 2023 йилда янгиланган.
Қозоғистонда энг кам иш ҳақи ҳам юқоридир. 2024 йилда у 85 минг тенге ёки 181,1 долларни ташкил қилган.
Марказий Осиё минтақасининг бошқа мамлакатларида бу кўрсаткичлар анча паст бўлган: Ўзбекистонда – 89,4 доллар, Тожикистонда – 54,9 доллар, Қирғизистонда – 28,3 доллар.
Туркманистонда энг кам иш ҳақи доллар ҳисобига (402,9 доллар) юқори кўриниши мумкин. Бироқ, бу маълумотни бир маънода нашр этиш мумкин эмас. Туркманистон Миллий банки томонидан тақдим этилган расмий доллар курси бўйича 1410 манатлик энг кам иш ҳақи долларга конвертация қилинди. Ушбу манбага кўра, бу давлатда 1 АҚШ доллари беш йилдан ортиқ вақтдан бери 3,5 туркман манатига тенг бўлиб келмоқда. Бироқ, кўплаб экспертлар билан ўтказилган интервьюларга кўра, Туркманистон ичида манатни бу курсда айирбошлаш амалда мумкин эмас. Бу мамлакатда валюта олди-сотди операциялари “қора бозор” курси бўйича амалга оширилади.
Миллий статистика агентликларининг статистик ҳисоботларига асосланиб, ranking.kz Марказий Осиё мамлакатларида иқтисодиётнинг турли тармоқларидаги номинал иш ҳақини солиштирди. Маълумотлар бизга паст ёки юқори ўртача иш ҳақига эга бўлган иқтисодий фаолият турларини аниқлаш имконини берди. Шу нуқтаи назардан, алоҳида тармоқлардаги ютуқлар солиштирилди.
Умуман олганда, Марказий Осиёнинг тўртта давлатида энг юқори номинал иш ҳақи молия ва суғурта соҳаларида кузатилди. Шу билан бирга, мамлакатлар ўртасидаги кўрсаткичлар тафовутига эътибор қаратадиган бўлсак, Қозоғистонда молиячилар ва суғуртачиларнинг маоши 1,7 минг доллардан ошади, бу Тожикистондагидан (561,9 доллар) 3 баробар кўпдир.
Қозоғистонда молия ва тоғ-кон саноати энг юқори даромад келтирадиган соҳалар сифатида танилган. Тожикистонда молиявий сектор компаниялари ходимларидан ташқари ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш корхоналари ходимлари ҳам яхши натижаларга эришди. Ўзбекистонда молия ва ахборот технологиялари соҳасида юқори маош (1000 доллардан ортиқ) қайд этилган. Худди шундай тенденция Қирғизистонда ҳам кузатилган.
Хусусан, Марказий Осиё мамлакатларида фуқаролар энг кам маош оладиган соҳалар қисман ўхшаш. Таълим ва соғлиқни сақлаш, агросаноат мажмуаси, коммунал соҳада иш ҳақининг пастлиги билан ажралиб туради.
Марказий Осиё мамлакатлари фуқаролари даромадларининг харид қобилиятига ҳам иш ҳақи, ҳам инфляция даражаси кучли таъсир кўрсатади. МДҲ Давлатлараро статистика қўмитаси маълумотларига кўра, нархларнинг энг юқори ўсиш суръатлари минтақанинг иқтисодий ривожланган давлатлари – Қозоғистон ва Ўзбекистонда кузатилган.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ демографик ўсиш Марказий Осиё иқтисодиётига қандай таъсир кўрсатиши ҳақида хабар берган эдик.
