Қозоғистон қўшни давлатларнинг сув ресурсларига қарамлигини камайтиришни режалаштирмоқда
Қозоғистон Республикаси Бош вазири Алихан Смаилов раислигида бўлиб ўтган Қозоғистон Сув кенгашининг йиғилишида сув хўжалиги инфратузилмасини модернизация қилиш ва сув ресурсларини бошқариш тизимини такомиллаштириш масалалари муҳокама қилинди, деб хабар беради Кazinform.

ҚР Сув ресурслари ва ирригация вазири Нуржан Нуржигитов таъкидлаганидек, бугунги кунда Қозоғистоннинг сув захираси 102,3 куб километрни ташкил этади. Унинг 54 фоизи мамлакат ҳудудида ташкил топган бўлса, қолган 46 фоизи қўшни давлатлар ҳиссасига тўғри келади. Иқтисодиёт эҳтиёжлари учун йиллик сув истеъмоли тахминан 25 куб километрни ташкил қилади. Унинг 65 фоизи қишлоқ хўжалигига, 25 фоизи саноат эҳтиёжларига сарфланади.
Умуман олганда, инвентаризация натижаларига кўра, мамлакатда 17 минг 736 дарё ва вақтинчалик сув ҳавзалари, 4 минг 24 кўл, 4 минг 540 ер ости сув ҳавзалари, 13 минг 175 сув хўжалиги иншооти мавжуд.
Мамлакатнинг сув хавфсизлигини таъминлаш ва унинг тақчиллиги муаммосини ҳал этиш мақсадида 2023-2025 йилларда сув хўжалигини ривожлантиришнинг комплекс режаси лойиҳаси ишлаб чиқилди. Унда сув омборларини қуриш ва капитал таъмирлаш, гидротехника иншоотлари, суғориш тизимлари ва гуруҳли сув қувурларини реконструкция қилиш бўйича қатор кечиктириб бўлмайдиган чора-тадбирлар кўрилди.
Комплекс режанинг амалга оширилиши сув ресурсларини 3,7 куб километрга, суғориладиган ерлар ҳажмини эса 2,2 миллион гектарга етказиш, қишлоқ хўжалиги сувининг йиллик истеъмолини 3 куб километрга қисқартириш, 55 минг нафар аҳоли истиқомат қилувчи 41 аҳоли пунктини сув билан таъминлаш имконини беради. .
Масалан, 2024-2026 йилларда 9 та ҳудудда ҳажми 2,4 куб километр бўлган 20 та янги сув омбори қурилишини бошлаш режалаштирилган. Бу суғориладиган ерлар ҳажмини 250 минг гектарга ошириш, 137 минг аҳоли истиқомат қиладиган 70 та қишлоқ аҳоли пунктларида сув тошқини хавфини камайтириш, Қозоғистоннинг қўшни мамлакатларнинг сув ресурсларига қарамлигини ўртача 25 фоизга камайтиришга хизмат қилади.
Шу билан бирга, 9 та ҳудудда 1,9 км3 ҳажмдаги 15 та мавжуд сув омборини капитал таъмирлаш ишлари бошланади. Бу қўшимча 74 минг гектар суғориладиган ерларни сув билан таъминлаш ва 70 минг аҳоли истиқомат қилувчи 64 та аҳоли пунктини сув босиш хавфини камайтириш имконини беради.
Бундан ташқари, ирригация тизимларини реконструция қилиш, ирригация каналларини рақамлаштириш, Қ.Сатпаев номидаги стратегик канални модернизация қилиш ва ҳ.к. ишлар амалга оширилади.
Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчиларини сувни тежовчи технологиялардан фойдаланишга рағбатлантириш мақсадида ирригация тизимларини қуриш, шунингдек, томчилатиб ва пуркаб суғориш ускуналарини харид қилиш учун ажратиладиган субсидиялар улушини 50 фоиздан 80 фоизга ошириш кўзда тутилмоқда. 2026 йилга келиб жанубий вилоятларда сувни тежовчи технологиялардан фойдаланган ҳолда суғориладиган ерлар ҳажмини 42 фоизга (613,6 минг га) ошириш ва 1,5 км3 сувни тежаш мумкин бўлади.
Бош вазир режалаштирилган тадбирларни амалга оширишга мамлакат корхоналарини, жумладан, қурилиш материаллари ишлаб чиқарувчи корхоналарни фаол жалб этиш, истеъмол қилинадиган сув миқдорини аниқлаш бўйича космик мониторинг технологияларини ишлаб чиқишни давом эттириш зарурлигини таъкидлади.
Яна бир муҳим йўналиш – қишлоқ хўжалигида сувдан самарали фойдаланиш.
– Биз ҳар йили 150 минг гектар суғориладиган майдонларда сувни тежаш технологияларини жорий этишимиз керак. Ҳозир йилига бор-йўғи 40-50 минг гектар майдон экилади. Шу билан бирга, сув танқислигидан энг кўп жабр кўраётган жанубий ҳудудларда тежамкор технологияларни жорий этиш ҳажми етарли эмас. Йил охиригача сувни тежаш технологияларидан фойдаланишни рағбатлантиришнинг аниқ механизмларини ишлаб чиқиш зарур, — деди Алихан Смаилов.