6 миллион маҳаллий сайёҳ ва 224 миллиард тенге даромад Қозоғистонда туризмни кучайтирди
ASTANA. Kazinform – Primeminister.kz таҳририяти мамлакатни 2024 йилда ривожлантириш якунларига бағишланган нашрлар туркумини тақдим этди.
2024 йил Қозоғистон туризми учун муҳим йил бўлди. ҚР Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев топшириғига биноан мамлакатда туризм соҳасини модернизация қилиш, рақобатбардошлигини ошириш ва жаҳон иқтисодиётига кириб боришга қаратилган комплекс чора-тадбирлар амалга оширилмоқда. Давлат томонидан қўллаб-қувватланаётган сармоя ва халқаро майдонда рағбатлантириш самарасида мамлакат иқтисодий ўсиш ва маданиятлараро ҳамкорликнинг муҳим ҳаракатлантирувчи кучига айланиб бораётган туризм соҳасида ижобий натижаларни кўрсатмоқда.
Мамлакатда туризм соҳаси изчил ривожланиб бормоқда. 2024 йилнинг 9 ойида маҳаллий сайёҳлар сони 562 минг нафарга ошиб, 6 миллион кишига етди. Хориждан келган сайёҳлар оқими 11,5 миллион кишини ташкил этди, бу 2023 йилнинг мос даврига нисбатан қарийб икки баравар кўпдир. Уларнинг 969 минг нафари хорижлик сайёҳлар учун ўринларга жойлашди. Бу кўрсаткичлар кўрилаётган чора-тадбирлар самарадорлиги ва Қозоғистонга сайёҳлик йўналиши сифатида қизиқиш ортиб бораётганидан далолат беради.
Соҳанинг иқтисодий кўрсаткичларида ҳам сезиларли ўсиш кузатилмоқда. Турар жойнинг умумий даромади 27 фоизга ошиб, 224 миллиард тенгени ташкил қилди. Турар жойлар сони 306 тага кўпайиб, 4315 тани, сиғими эса 18 минг ўринга кўпайиб, 226 мингтани ташкил этди. Бу Қозоғистоннинг маҳаллий ва халқаро сайёҳларни қабул қилишга тайёрлигини сезиларли даражада ошириш имконини беради.
Туризмга инвестициялар жадал ўсиб бормоқда. 2024 йилнинг 10 ойида уларнинг ҳажми 33,6 фоизга ошиб, 668,1 миллиард тенгени ташкил қилди. Асосий лойиҳалар қаторида дастлабки қиймати 194 миллиард тенге бўлган Астана туристик тумани бор, у 2000 га яқин иш ўрни яратади ва тўлиқ ишга тушганда йилига 10 миллиард тенге солиқ тўловларини келтириб чиқаради. Лойиҳани якунлаш 2026 йилга мўлжалланган.
Иккинчи лойиҳа – Манғистау вилоятидаги Каспий денгизи бўйи бўлиб, у ерда Қозоғистон Республикаси Бош вазири иштирокида туризм бўйича халқаро форум бўлиб ўтди. Лойиҳа пляж курорти, гольф меҳмонхонаси, виллалар мажмуаси, аквапарк ва кўнгилочар марказ каби бир қанча ташаббуслар доирасида “Иссиқ пляж” ҳудудини ҳар томонлама ривожлантиришни ўз ичига олади. Лойиҳанинг умумий смета қиймати 137,4 миллиард тенге, режалаштирилган амалга ошириш муддати эса 2024-2026 йилларга мўлжалланган.
Мамлакатда туризмни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш кучайтирилди. Жорий йилда давлат томонидан қўллаб-қувватлаш бўйича маъқулланган аризалар ҳажми 3 баробар ошди. Фақатгина 2024 йилда 37 та туристик объект ва туристларни ташийдиган 6 та автобус учун 2,1 миллиард тенге маъқулланди.
Халқаро ҳамкорликка алоҳида эътибор қаратилмоқда. Хитойда 2024 йилнинг Қозоғистон туризми йили деб эълон қилиниши Қозоғистонни танитиш учун муҳим қадам бўлди. Хитойнинг йирик шаҳарларида 30 дан ортиқ тадбирлар ўтказилди.
18 ноябрь куни Қозоғистонда “рақамли” кўчманчилар учун Neo Nomad Visa жорий этилди, бу мамлакатни саёҳатчиларнинг янги авлоди учун жозибадор қилди. Тараққиёт халқаро рейтингда ҳам ўз аксини топди: Қозоғистон 2019 йилдаги 80-ўриндан ўз мавқеини яхшилади ва 119 давлат орасида 52-ўринга кўтарилди.
Астана шаҳрида бўлиб ўтган V Бутунжаҳон кўчманчилар ўйинлари халқаро майдонда муҳим воқеа бўлди. Ўйинларга 89 давлатдан 2700 нафар иштирокчи тўпланди. “Астана-Арена” ва “Қазанат” ипподроми каби спорт иншоотларининг таъмирланиши шаҳар инфратузилмасини яхшилади.
Қозоғистон қишлоқ туризмини ривожлантиргани учун мукофотларга сазовор бўлди: Сати қишлоғи “Энг яхши сайёҳлик қишлоғи” (Best Tourism Village Award) мукофотига сазовор бўлди, Катонқарағай тумани лойиҳаси эса ITB Berlin 2024 кўргазмасида учинчи ўринни эгаллади.
2024 йил охиригача умумий қиймати 120,4 миллиард тенге бўлган 119 та инвестиция лойиҳасини амалга ошириш режалаштирилган, бу эса 1319 та иш ўрни яратиш имконини беради. Йирик ташаббуслар қаторига Туркистонда «Medina Palace» меҳмонхонаси қурилиши ва Ақсу-Жабағили курортини янги меҳмонхона иншоотлари қўшилган ҳолда модернизация қилиш киради.
Агротуризмни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилиб, глэмпинг майдончалари ва меҳмонхоналар ташкил этиш орқали 10 минг қишлоқ аҳолисига қўшимча иш билан таъминланмоқда. Миллий боғлар ҳудудларида инфратузилмани ривожлантириш бўйича меҳмонхоналарни таснифлаш тизимини янгилаш ва маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органларининг ваколатларини кенгайтириш режалаштирилган.
Ҳудудлардаги туризм: ўсиш, инвестициялар ва инфратузилмани ривожлантириш
Ақмола вилояти
Жорий йилнинг 9 ойи якунларига кўра, вилоятга сайёҳлар оқими 1 миллион нафардан ортиқ сайёҳни ташкил этган бўлса, шундан 404 минг 700 нафарига жойлаштириш воситалари хизмат кўрсатган. Бурабай курорт зонасига 932 минг киши келган. Туризм соҳасидан бюджетга солиқ тушумлари миқдори 3,1 миллиард тенгени ташкил этди, ўсиш 30 фоизни ташкил қилди.
Жорий йилнинг 10 ойи якунларига кўра, асосий капиталга йўналтирилган инвестициялар ҳажми 23,1 миллиард тенгени ташкил этади.
Алмати вилояти
2024 йилнинг 9 ойида туристлар сони 384,1 минг кишини ташкил этди, бу 2023 йилнинг мос даврига (322,3 минг киши) нисбатан 19 фоизга кўпдир.
“Иле-Алатау”, “Кўлсай кўллари”, “Шарин” минтақасидаги давлат миллий табиат боғлари сайёҳлар томонидан фойдаланилади.
Жорий йилнинг 10 ойи якунларига кўра, асосий капиталга йўналтирилган инвестициялар ҳажми 24,4 миллиард тенгени ташкил этади.
Алмати вилоятида мамлакат туризм стратегиясининг асосий йўналишларидан бирига айланган ноёб тоғ кластери фаол ривожланмоқда. Тасдиқланган 2023-2029 йилларда туризм соҳасини ривожлантириш концепцияси доирасида манзарали Турген дарасидан Қаскеленг дарасигача бўлган чоғ-чанғи базаларини яратиш ва модернизация қилишни ўз ичига олган комплекс режа ишлаб чиқилмоқда. Ушбу лойиҳа тоғли дам олиш учун замонавий ва оммабоп инфратузилмани яратиш, шунингдек, Алмати вилоятининг халқаро туризм маркази сифатидаги мақомини мустаҳкамлашга қодир янги жозибали жойларни очишга қаратилган.
Алмати шаҳри
9 ой якунларига кўра, 2024 йилда сайёҳларнинг умумий сони (2023 йилнинг мос даврига нисбатан) 14 фоизга ошиб, 1,7 миллион кишига етди. Чет эллик сайёҳлар сони 24 фоизга ошиб, 507,5 минг кишига етди. Маҳаллий сайёҳлар сони 1,2 миллион кишини ташкил этди, бу ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 1,1 фоизга кўпдир. Туристлар сонининг ортиши асосий капиталга инвестициялар ҳажмининг ошиши билан бирга келади. 2024 йилнинг 10 ойида 29,3 фоизга ўсиш билан 86,6 миллиард тенге сармоя киритилди. Туризмдан солиқ тушумлари 76,9 миллиард тенгени ташкил этди, бу ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 2 баробар кўпдир. Шаҳарнинг туризм соҳасида 83,1 минг киши банд.
2024 йилда Алматида хусусий маблағлар ҳисобидан 25 та сайёҳлик объекти, хусусан, 15 та меҳмонхона, 4 та глэмпинг майдони, 4 та ётоқхона ва 2 та меҳмонхона очилди. Шунингдек, хусусий сармоя ҳисобидан 2027 йилгача 339,5 миллиард тенгега 30 та меҳмонхона қурилиши лойиҳасини якунлаш ва 125 миллиард тенгега 29 та туристик объект қуриш режалаштирилган.
Ғарбий Қозоғистон вилояти
2023 йилнинг 9 ойи билан солиштирганда мамлакатга ташриф буюрувчилар сони 18 фоизга ошди. Туризм соҳасида 2024-2026 йилларга мўлжалланган умумий қиймати 25 миллиард тенге бўлган 14 та лойиҳадан иборат пул яратилди. Жорий йилнинг 10 ойи якунларига кўра, туризм соҳасига йўналтирилган инвестициялар ҳажми 14,5 миллиард тенгени ташкил этиб, ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 47 фоизга кўпдир.
Жетису вилояти
Умуман олганда, минтақада туризмни ривожлантириш 5 та асосий ҳудуднинг салоҳиятига асосланади: Алакўл ва Балқаш кўллари, “Алтин-Емел” ва “Жонғар-Алатау” миллий боғлари, шунингдек, Жонғар Алатау тоғ тизмасининг салоҳиятига асосланади.
2024 йилнинг 9 ойида туристик объектларга 253 мингдан ортиқ киши ташриф буюрди, бу 2023 йилнинг шу даврига нисбатан 15 фоизга кўпдир. Жорий йилнинг 10 ойида асосий капиталга киритилган инвестициялар ҳажми 9,4 миллиард тенгени ташкил этади.
Ушарал аэропортининг учиш-қўниш йўлагини реконструкция қилиш ишлари якунланди, “Талдиқорған – Ушарал” (313,5 километр) автомобиль йўлининг асфальт-бетон қопламаси таъминланди, “Тальго” тезюрар поезди фойдаланишга топширилди.
Қарағанди вилояти
2024 йилнинг 9 ойи якунларига кўра, туризм соҳасида кўрсатилган хизматлар ҳажми 7 миллиард тенгени ёки ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 75 фоизни ташкил этади. Соҳага 17,4 миллиард тенге сармоя киритилди.
Йил бошидан буён умумий қиймати 4,1 миллиард тенге бўлган 7 та инвестиция лойиҳаси ишга туширилиб, 23 та иш ўрни яратилди.
Шунингдек, 2025-2027 йилларда туризм соҳасида йирик инфратузилма лойиҳаларини амалга ошириш режалаштирилган: Балхаш шаҳридаги шаҳар пляж соҳиллари ҳудудини ободонлаштириш ва шаҳар аэропортини реконструкция қилиш ишларини якунлаш.
Қизилўрда вилояти
Жорий йилнинг 9 ойида вилоятга 116,6 минг сайёҳ ташриф буюрди. Жорий йилнинг 10 ойи якунларига кўра, туризм соҳасига йўналтирилган инвестициялар ҳажми 26,1 миллиард тенгени ташкил этиб, ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 40,5 фоизга кўпдир.
Манғистау вилояти
Расмий маълумотларга кўра, 2024 йилнинг январь-сентябрь ойларида вилоятга 367,4 минг нафар сайёҳ келган, бу ўтган даврга нисбатан 13 фоизга кўпдир. Вилоятда кўрсатилган туризм хизматларининг умумий қиймати 15,2 миллиард тенгега етди ва 34,7 фоизга ошди. Жорий йилнинг 10 ойи якунларига кўра, туризм соҳасига йўналтирилган инвестициялар ҳажми 6,6 миллиард тенгени ташкил этиб, ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 50 фоизга кўпдир.
2024 йилда жами 8,5 миллиард тенге сармояга эга 3 та лойиҳа ишга туширилиб, 80 та иш ўрни яратиш имконини берди.
2025-2027 йилларда 11 та лойиҳани амалга ошириш, умумий қиймати 100 миллиард тенге бўлган 500 га яқин иш ўрни яратиш режалаштирилган. Маҳаллий ижро ҳокимияти органлари Туризм ва спорт вазирлиги билан биргаликда Кендирли туристик ҳудудини ривожлантиришнинг бош режасини ишлаб чиқмоқда.
Улитау вилояти
2024 йилнинг 9 ойида жойлаштириш объектларида хизмат кўрсатилаётган сайёҳлар сони 21,2 минг нафардан ортиқни, шу жумладан, 732 нафардан ортиқ хорижий сайёҳларни ташкил этди. Турар жой биноларида кўрсатилган хизматлар ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 23,5 фоизга ошиб, 497,9 миллион тенгедан ошди.
Жорий йилнинг 10 ойи якунларига кўра, туризм соҳасига йўналтирилган инвестициялар ҳажми 2 миллиард тенгени ташкил этиб, ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 50,6 фоизга кўпдир.
Бундан ташқари, 1 миллиард тенгега 3 та меҳмонхона мажмуаси ишга туширилди. 2025 йилда умумий қиймати 1,5 миллиард тенге бўлган иккита меҳмонхонани фойдаланишга топшириш, тарихий жойларда енгил инфратузилма ва дала навигациясини ўрнатиш режалаштирилган. Шунингдек, хусусий сармоялар ҳисобидан 2025 йилда Тасбулақ боғи ҳудудини ободонлаштириш ва Сатбаев шаҳридан Жўжи хон ва Домбаул мажмуасигача бўлган 12,5 миллиард тенгелик автомобиль йўлини қуриш ҳам режалаштирилган.
Бой маданий мерос, табиий хилма-хиллик ва замонавий инфратузилма ечимларини ўзида мужассам этган Қозоғистон энг жозибали саёҳат йўналишларидан бири сифатида ўз имиджини мустаҳкамлашда давом этмоқда.
