Земство касалхонасидан Космик алоқа маркази офисигача – Астанадаги меъморий ёдгорлик тарихи
ASTANA. Kazinform – Астана шаҳар ҳокимлигининг 2020 йил 6 октябрдаги қарори билан 43 та объект маҳаллий аҳамиятга молик тарих ва маданият ёдгорликлари давлат рўйхатига киритилди. Улар орасида савдогар Сергей Кубриннинг земство касалхонаси биноси ҳам бор, унинг қурилишига бу йил 150 йил тўлади. Бинонинг тарихи ҳақида Kazinform мухбири материалида.
Земство касалхонасининг қурилиши 1874 йилда Ақмоланинг энг бой аҳолисидан бири бўлган савдогар Кубрин буйруғи билан бошланган. Бу касалхонани у Москвада ўқиган шифокор жияни учун қурдирди.
Чекаевлар муаллифлигидаги китобнинг ҳужжатли материалларига кўра, шифохона 25 ўринли бўлиб, бино қурилиши 12 йил давом этган. Бунинг учун Ақмола вилоятининг Атбасар шаҳридан олиб келинган қизил ғишт ишлатилган.
Қарияларнинг сўзларига кўра, 1934 йилдан буён бино туғруқхона, кейин эса узоқ вақт онкология диспансери сифатида фойдаланилган. Режага кўра, ушбу объект учта тўртбурчаклар бинолардан иборат: иккита асосий, битта боғловчи. Барча тўртта жабҳалар бир-биридан фарқ қилади. Аммо бинонинг асосий қисми шимолий-шарқий жабҳа бўлиб, ғишт билан махсус безатилган. Бутун бино Атбасар ғиштларидан қурилган бўлиб, ўша пайтда сифати билан машҳур эди. Айниқса, карниз ва асосий жабҳа махсус ишлаб чиқилган.
Объектни қуришда ностандарт, махсус ғиштлардан фойдаланилган. Шунинг учун у бугунги кунгача сақланиб қолган ва юқори сифатга эга. Бинонинг ўзига хос хусусияти унинг деворларининг қалинлиги. Деворларнинг қалинлиги, мустаҳкамлиги, чиройли ғиштлари – ҳамма нарса объект ҳали ҳам фойдаланишга яроқли эканлигини кўрсатади.
Бир вақтлар бу ерда Қозоғистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг Тиббиёт таъминоти бошқармаси жойлашган эди. Кейинчалик Қозоғистон Республикаси Ташқи ишлар вазирлиги балансида бўлган бино МДҲ мамлакатларидаги элчихоналардан бирининг идораси сифатида ҳам фойдаланилган. 2004 йил сентябрь ойидан бошлаб Жангелдин 34 да манзилида жойлашган қадимий бино мамлакатнинг биринчи космик инфратузилма корхонаси – Республика космик алоқа марказига (РКАМ) топширилди.
РКАМ собиқ раҳбари Виктор Лефтер агентлигимиз мухбири билан суҳбатда бино 2004 йилнинг сентябрида “РКАМ” АЖга топширилганда кўп тўсиқларни енгиб ўтишга тўғри келганини айтди.
“Ақмола пойтахт бўлганидан кейин бинолар етишмаслиги сезилди. Аммо Қозоғистон Республикаси Ҳукумати аъзолари, жумладан, собиқ Бош вазир Даниал Ахметовнинг аралашуви билан бизга бино ажратилди. Ноябрь ойида кўчиб ўтдик. Бино жуда эски – бу савдогар Кубриннинг собиқ касалхонаси эди, у 12 йилдан ортиқ фойдаланилмади, лекин ўша пайтда ўз офисимиз борлигини ҳис қилиш биз учун катта қувонч эди”, – деб эслайди В.Лефтер.
Шундай қилиб, бир неча кишидан иборат ходимларнинг биринчи партияси ўз офисига кўчиб ўтди. Уларни ҳалокат, ахлоқсизлик, чанг, синган деразалар, сичқонлар ва бошқа мавжудотлар кутиб олди, лекин уларнинг қувончи чексиз эди. Икки хонанинг ойнаси пластик плёнка билан қопланган, иккита раҳбар бир хонага, қолганлари эса бошқа хонага жойлаштирилган. Бу ерда ноёб тарихий ҳақиқат очилади: СССР даврида ушбу Кубрин касалхонасида кўплаб машҳур ақмолаликлар туғилган. Улар орасида РКАМ раҳбари Виктор Лефтер ва кадрлар бўлими бошлиғи Сауле Оспанова ҳам бор. Бу янгилик корхона ташкил топишида янги марра бошланганининг ўзига хос белгиси бўлди.
“Айнан шу ерда биринчи Kazsat алоқа космик аппарати ва ер усти космик аппаратларини бошқариш мажмуалари лойиҳалари туғилди, кўплаб хорижий делегациялар ва бутун дунёдан алоқа ҳамкорлари билан учрашувлар ўтказилди, Қозоғистонда космик алоқа бўйича мутахассислар жамоаси ташкил этилди. Ўтган 20 йил давомида бу Қозоғистонда космик алоқалар маскани бўлди”, – деди В.Лефтер.
Яқинда “Нурсая” бизнес марказининг янги биносида “РКАМ” АЖ марказий офиси жойлашган бўлиб, «Kazsat» алоқа сунъий йўлдошлари “Ақкўл” ва “Кўктерек” космик алоқа марказларидан бошқарилади.
