Йил якунлари: Қозоғистонда янги мактаблар ва ётоқхоналар, грантлар кўпайган, стипендиялар ошган
Қозоғистон Республикаси Бош вазирининг матбуот хизмати таълим соҳасидаги йил якунларини сарҳисоб қилди. Республикада Давлат раҳбарининг барча даражадаги таълим соҳасини мустаҳкамлаш бўйича бир қатор муҳим ташаббуслари амалга оширилмоқда, деб хабар беради Kazinform.
Йилнинг энг ёрқин воқеаларидан бири “Қулай мактаб” миллий лойиҳасининг ишга туширилиши бўлди, унинг доирасида 740 минг ўринга мўлжалланган 369 та янги форматдаги мактаб қурилади.
Жорий йилда Қозоғистон бўйича 137 минг ўринга мўлжалланган 165 та мактаб фойдаланишга топширилди. Шу тариқа, 12 та авария ҳолатидаги ва 29 та уч сменали мактаблар билан боғлиқ масалалар ўз ечимини топди. 210 та мактабда капитал таъмирлаш ишлари якунланди.
Қосши шаҳридаги мактаб-гимназия. Унинг қурилишига 7,5 миллиард тенге хусусий сармоя киритилди. Мактаб ҳар сменада 1,5 минг ўринга мўлжалланган. Шунингдек, у алоҳида таълимга муҳтож болалар учун мослаштирилган.
Баянаул туманидаги Қаражар қишлоғида 100 ўринли замонавий мактаб қурилди. Янги таълим муассасаси 650 миллион тенгега қурилган.
“Қулай мактаб” миллий лойиҳаси доирасида 461 минг ўринли (икки сменада) 217 та мактаб қурилиши бошланди.
Таълим инфратузилмасини қўллаб-қувватлаш жамғармаси ташкил этилгандан буён (коррупционерлардан қайтарилган маблағлар) махсус ҳисоб рақамига 151,9 миллиард тенге ўтказилган. Натижада 76,7 минг ўринга мўлжалланган 62 та мактаб қурилиши умумий қиймати 96,5 миллиард тенгега молиялаштирилди. Жорий йил 1 декабрь ҳолатига кўра 28,6 минг ўқувчига мўлжалланган 17 мактаб фойдаланишга топширилди.
Пойтахтдаги № 96 мактаб-гимназия коррупционерлардан қайтарилган маблағлар ҳисобидан қурилган. Лойиҳавий қуввати - икки сменада 2400 ўқувчи ўринини ташкил этади.
Мустақиллик байрами арафасида Ақмола вилоятининг Жалтиркўл қишлоғида 300 ўринга мўлжалланган мактаб фойдаланишга топширилди. У Таълим инфратузилмасини қўллаб-қувватлаш жамғармаси ҳисобидан 1,5 миллиард тенгега қурилган. Мактабда 21 та синф хонаси мавжуд. Бу ерда 250 нафар ўқувчи таҳсил олади.
1 сентябрда Шимолий Қозоғистон вилояти Тайинша шаҳрида Таълим инфратузилмасини қўллаб-қувватлаш жамғармаси маблағлари ҳисобидан қурилган 600 ўринга мўлжалланган замонавий мактаб фойдаланишга топширилди. Қурилишга 2,2 миллиард тенге сармоя киритилди.
Президентнинг сайловолди дастурини амалга ошириш доирасида 718 та мактабда кимё, физика, биология, STEM ва робототехника фанлари бўйича 1067 замонавий ўқув хоналари жиҳозланди.
1 сентябрдан буён 1,6 миллион бола, жумладан, 1-4 синф ўқувчиларининг 1,4 миллион нафари ва аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларидан бўлган 200 минг нафардан ортиқ болалар бепул иссиқ овқат билан таъминланди.
Давлат таълим муассасаларида ўқувчилар хавфсизлигини таъминлаш мақсадида тегишли тизимлар: видеокамералар, ваҳима тугмалари, турникетлар максимал даражада ўрнатилиши ва ишлаши таъминланган.
Павлодар вилоятида болаларни ташиш учун 46 та мактаб автобуслари харид қилинди. 6 та тумандаги қишлоқ мактаблари, шунингдек, Экибастуз ва Ақсу шаҳарларининг қишлоқ жойларига автобуслар берилди.
“Бирлаштирилган навбатни қайд этиш базаси” ишлаб чиқилди ва жорий этилмоқда. Болалар боғчаларида жой ажратиш тизими икки вилоятда пилот режимида жорий этилмоқда. Уларни тўлиқ ишга тушириш 2024 йилга режалаштирилган.
Январь ойида ўқитувчиларнинг маоши яна 25 фоизга оширилди. Шундай қилиб, 4 йил ичида ўқитувчиларнинг иш ҳақи икки баравар ошди.
Сентябрь ойидан буён 98 мингга яқин ўқитувчининг маоши 30 фоизга оширилди.
"Таълимдаги ўзгаришларнинг 1000 етакчиси". Президент ёш кадрлар заҳираси мисолида кучли педагоглар орасидан кадрлар захирасини танлаш ва тайёрлаш дастури ишлаб чиқилди ва амалга оширилмоқда.
Таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш бўйича “Биртутас тарбия боғдарламаси” дастури қабул қилинди.
Фуқароларнинг олий таълим олиш имкониятини таъминлашнинг қўшимча механизми бўладиган “Келешек” ягона ихтиёрий жамғарма тизимини ривожлантириш бошланди.
Тизим доирасида бола учун махсус ҳисобварақ очилади, унга давлат 60 БҲМ (5 ёшли болалар учун) миқдорида бошланғич таълим капиталини ўтказади. Унда ота-оналарнинг ихтиёрий бадаллари, 5-7 фоиз миқдорида йиллик давлат мукофоти ва инвестиция даромадлари ҳисобидан маблағлар тўплана бошлайди.
Ойига 1 БҲМ минимал бадаллар билан 18 ёшга тўлгунга қадар 3,3 миллион тенгедан ортиқ маблағ тўпланади. Ота-оналарнинг ихтиёрий бадалларини, масалан, ойига 3 БҲМга ошириш орқали 7 миллион тенгедан ортиқ маблағ жамғариш мумкин бўлади.
Тизимда аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларини қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари ҳам кўзда тутилган. Грантга қабул қилинган тақдирда, аризачи тўпланган маблағни уй-жой сотиб олиш учун ишлатиши мумкин.
2023 йилда олий ва олий ўқув юртидан кейинги маълумотли кадрлар тайёрлаш учун 88 мингдан ортиқ грант ажратилди, бу 2021 йилга нисбатан 23 фоизга кўпдир. Бу кўрсаткич давлат буюртмалари ҳажми 51 минг грантни ташкил этган 2019 йилдан буён барқарор ўсиб бормоқда.
1 сентябрдан бошлаб талабалар учун стипендия 20 фоизга оширилиб, 41 898 тенгега (педагогика фанлари – 67 200 тенгегача), магистратура ва докторантлар учун 15 фоизга, мос равишда 97 024 тенге ва 217 500 тенгега оширилди.
Жорий йилда 5,9 минг ўринли 25 талабалар ётоқхоналар фойдаланишга топширилди. Йил охиригача 5 минг ўринли яна 19 та ётоқхона фойдаланишга топширилиши режалаштирилган. Умуман олганда, 2028 йилгача барча манбалар ҳисобидан 55,5 минг ўрин жорий этилади.
Қарағандида замонавий талабалар ётоқхоналар очилди. Тўққиз қаватли бино молия маркази кўмагида университет маблағлари ҳисобидан икки йил ичида қуриб битказилди. Маҳаллий ҳокимият шаҳар марказидан ер ажратди. Талабалар турар жойи 400 ўринга мўлжалланган.
Коллеж талабалари учун стипендия 50 фоизга оширилди. Улар учун 13 та янги ётоқхона фойдаланишга топширилди.
133 минг ўринга касб-ҳунар таълими муассасаларида давлат талим буюртмаси оширилди.
Тадқиқот экотизимини яратиш ва илғор технологияларни ривожлантириш учун Л.Гумилёв номидаги ЕМУ, Ал-Фаробий номидаги Қозоғистон Миллий университети ва М.Ауезов номидаги тадқиқот университетларига айлантирилди. Бу университет илм-фанининг республикани ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришга қўшаётган ҳиссасини оширади, иқтисодиётнинг турли тармоқларида принципиал янги маҳсулотлар ва технологик жараёнларни яратади, илмий натижаларни тижоратлаштиришдан олинадиган даромадларни оширади, янги касблар ва технологиялар имкониятларни ҳисобга олган ҳолда, инновацион таълим дастурларини ишлаб чиқади.
Халқаро академик рейтингларда иштирок этишнинг ортиши ҳисобига Қозоғистон университетларининг халқаро таълим маконида тан олиниши даражаси ошди.
Шундай қилиб, QS WUR 2023 рейтингига Қозоғистоннинг 21 та университети киритилди - 2018 йилга нисбатан икки баравар кўп. Times Higher Education рейтингида Қозоғистон университетларининг фаоллиги ҳам ортиб бормоқда.
Қозоғистонда етакчи хорижий университетларнинг филиалларини очиш бўйича ишлар давом эттириляпти:
-Қ.Жубанов номидаги Ақтўбе минтақавий университети негизида Хериот-Уотт университети (Шотландия) филиали ташкил этилди;
-Шакарим университети негизида Бидгошч (Польша) иқтисодиёт университетининг филиали очилди;
- И.Жансугирова номидаги Жетису университети ва Марке политехника университети (Италия) ўртасида филиал ташкил этиш тўғрисида шартнома имзоланди;
-Yessenov University негизида Қозоғистон-Германия барқарор муҳандислик институти (Германия университетлари консорциуми) ташкил этилди;
- Қ.Сатпаева номидаги Қозоқ миллий тадқиқот техника университети негизида Гонконг университетининг филиали очилди;
- Д.Серикбаев номидаги Шарқий Қозоғистон техника университети ва Тяньцзинь профессионал университети (ХХР) негизида Лу Бань устахонаси очилди;
- Ал-Фаробий номидаги Қозоғистон миллий университетида Шимоли-ғарбий политехника университетининг (ХХР) филиалини очиш бўйича келишув имзоланди.
1 сентябрдан Қозоғистон Республикасида педагогик таълим сифатини ошириш мақсадида Жаҳон банки орқали 30 та инновацион таълим дастурларини тажриба режимида амалга ошириш бошланди. Уларнинг ўзига хос хусусияти - ўқитувчиларнинг тадқиқот қобилиятлари ва рақамли компетенцияларини ривожлантиришга эътибор беришдир.
Coursera билан ҳамкорлик доирасида компания курсларини пилот лойиҳа сифатида амалга ошириш учун Қозоғистон Республикасининг 25 та олий ўқув юртлари рўйхати белгиланди. Бугунги кунга қадар 44 мингдан ортиқ талаба Coursera платформасида 67 мингдан ортиқ курсларни тамомлаган ва тегишли сертификатларга эга бўлган. Ушбу курслар IT, тадбиркорлик, физика ва бизнес соҳаларини қамраб олади.
