Volkswagen инқирози: Германия яна бир иқтисодий мўъжиза ярата оладими
ASTANА.Кazinform – Бир пайтлар Германиянинг урушдан кейинги саноат қудрати рамзи ҳисобланган Volkswagen (VW) ҳозирда заводларининг ёпилиши туфайли ўзининг энг оғир дамларини бошдан кечирмоқда. Кazinform мухбири бу Германия иқтисодиёти ва сиёсий манзарасига қандай таъсир қилиши мумкинлиги ҳақидаги саволларга жавоб излади.
Компаниянинг анъанавий ички ёнув двигателларидан электромобилларга ўтиш йўлидаги кураши нафақат VW, балки бутун Германия автомобиль саноати олдида турган кенг кўламли муаммодир. Европанинг энг йирик иқтисодиёти ортиб бораётган рақобат, рақобатбардошликнинг пасайиши ва сиёсий беқарорлик билан юзма-юз келаётган бир пайтда, Volkswagen заводларининг ёпилиши немис саноат гиганти учун янги ва қийин давр бошланишини кўрсатиши мумкин.
Цвиккау заводидаги оғир атмосфера
Август ойидаёқ Volkswagenнинг Цвиккаудаги электромобиллар (EV) заводи ишчилари хавотирда эдилар. Компания тунги сменаларни қисқартирди ва юзлаб вақтинчалик ишчиларни ишдан бўшатди. Харажатларни камайтириш чораси сифатида бошланган нарса тезда инқирозга айланди: энг машҳур немис ишлаб чиқарувчилардан бири VW ўзининг 87 йиллик тарихида биринчи марта заводлар ёпилиши мумкинлигини эълон қилди. Бу ҳаракат нафақат Volkswagen муаммоларига, балки Германиянинг саноат ландшафтидаги кенгроқ муаммоларга ҳам ишора қилади.
Volkswagen муаммолари бутун автомобиль саноатининг ҳолатини акс эттиради
Бу фақат Volkswagenга хос муаммо эмас. Бу бутун дунёдаги эски автомобиль ишлаб чиқарувчилари дуч келадиган қийинчиликларни акс эттиради. Ҳозиргача муваффақият қозонган VW дастлаб дизель двигателларини таклиф қилди, кейин эса агрессив тарзда электромобилларга ўтди. Электромобилларнинг аста-секин ўзлаштирилиши, юқори харажатлар ва рағбатларнинг йўқ қилиниши Цвиккау каби заводларни заифлаштирди.
Автомобиль бўйича мутахассис Маттиас Шмидт "Жон-у танигача Volkswagen" деб атаган компаниянинг бош директори Оливер Блюм бу муаммоларни ҳал қилиш учун ҳаракат қилди.
Бу сафар VW ортиқча қувват муаммосига дуч келди, бу эса иш жойларини тежашдан компания келажагини таъминлашга ўтишни англатарди. VW немис заводлари йилига 2,7 миллион автомобиль ишлаб чиқаришга қодир, бироқ улар 2023 йилда 2 миллиондан кам автомобиль ишлаб чиқарди, бу бир қанча заводлар, жумладан, Оснабрюк ва Дрездендаги заводларнинг самарасизлигини акс эттиради. Ҳозир иккала корхона ҳам ёпилиш арафасида.
Сиёсий ва иқтисодий оқибатлар
Volkswagen концернининг ёпилиши иқтисодий ва сиёсий оқибатларга олиб келади. Германиянинг энг йирик автомобиль ишлаб чиқарувчиси VW компаниясининг таназзулга учраши мамлакатнинг иқтисодий муаммоларига бевосита таъсир кўрсатмоқда. Бир пайтлар дунёнинг энг йирик экспортчиси бўлган Германиянинг саноат қудрати муттасил пасайиб бормоқда. Ўнлаб йиллар давомида инфратузилмага етарли сармоя киритилмагани, энергия нархининг ошиши ва ҳаддан ташқари тартибга солиш мамлакатнинг рақобатбардошлигини пасайтирди. Ifo институти томонидан 180 нафар иқтисодчи ўртасида яқинда ўтказилган сўров шуни кўрсатдики, Германия бизнес йўналиши сифатида ўзининг жозибадорлигини йўқотиб, ҳукуматнинг иқтисодиётни жонлантириш салоҳиятига янада тўсқинлик қилмоқда.
Ишлаб чиқаришнинг пасайиши белгиси
Volkswagenнинг пасайиб кетиши бир пайтлар кучли экспортга йўналтирилган ишлаб чиқариш секторига асосланган Германиянинг иқтисодий моделининг пасайиши ҳақида огоҳлантиришдир. Компаниянинг урушдан кейинги дастлабки муваффақияти унинг жаҳон бозорларига, хусусан, Хитойга чиқиш салоҳияти билан боғлиқ эди. Бироқ, Осиё бозорларига қарамлик, айниқса, Хитой ишлаб чиқаришининг ривожланиши шароитида салбий таъсир кўрсатди.
VW нинг бугунги кураши глобал автомобиль саноатидаги буюк ўзгаришларнинг рамзидир. Электромобилларнинг тобора оммалашиб бориши, тартибга солувчи босим кўплаб Европа автомобиль ишлаб чиқарувчиларини ларзага келтирди.
Германия инқироздан чиқа оладими?
Volkswagen учун таҳдид Германиянинг бизнес жойлашуви сифатидаги кенгроқ муаммоларини акс эттиради. Гарчи мамлакат юқори даражадаги бозорларда кучли саноат етакчиларига эга бўлса-да, рақобат муҳити ўзгарди. Хитойнинг ҳукмронлиги ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қоидаларининг кучайтирилиши немис саноатининг анъанавий ҳудудларининг эркин нафас олишига тўсқинлик қилмоқда.
Канцлер Шольц ва унинг ҳукумати қисқа муддатли сайлов ташвишлари ва Германия иқтисодиётини жонлантиришни узоқ муддатли эҳтиёж билан мувозанатлаш йўлини топиши керак. Масала шундаки, Германия бу сафар саноат гиганти сифатида эмас, балки тоза энергия етакчиси сифатида яна бир иқтисодий жиҳатдан оқилона ҳаракат қила оладими?
Германия иқтисодиётининг келажаги ва унинг саноат ўзига хослиги VW каби компаниялар ҳозирги нотинч вақтлардан муваффақиятли чиқиб кета олишига боғлиқ. Ҳозирча VW муаммолари XXI асрда эски саноат моделлари ишламаслиги мумкинлигини эслатиб туради.
