Вақт минтақасининг ўзгариши саломатликка қандай таъсир қилади

ASTANА. Кazinform – 1 мартдан бошлаб Қозоғистонда бутун мамлакат бўйлаб ягона вақт минтақаси жорий этилади. Соғлиқни сақлаш вазирлиги биологик жиҳатдан тўғри вақт минтақасининг аҳамияти ва унинг инсон саломатлигига таъсири ҳақида баёнот берди.

- Инсон танаси кечаю кундуз гормонлар таъсирида бўлади ва деярли барча бўшашиш, уйқу, фаоллик, стресс, тикланиш жараёнлари ва тананинг умумий иши гормонлар ишлаб чиқариш вақти ва даражасига бевосита боғлиқ. Гормон ишлаб чиқаришнинг кунлик цикли тананинг кундалик ритмлари билан тартибга солинади, бу эса ўз навбатида куннинг табиий вақти билан бошланади ва синхронлаштирилади. Бу жараён бошқа ташқи омилларга боғлиқ эмас, — деб ёзган Соғлиқни сақлаш вазирлиги.

Ушбу вазирлик, шунингдек, гормонлар таъсирида тананинг ўз вақтида тикланиши, уйқу сифати, уйғониш ва ҳордиқ чиқариш даврлари, ақлий фаоллик, буларнинг барчаси маълум гормонлар даражаси билан жуда яхши тартибга солиниши ва қатъий режим ва циклга эга эканлигини таъкидлади. Шунинг учун физиологик функцияларнинг кунлик ритми энг барқарор ҳисобланади.

– Миянинг гипоталамус деб аталадиган қисми томонидан бошқариладиган биологик соатнинг организмдаги ўрни қанчалик муҳимлигини ҳар биримиз яхши биламиз. Гипоталамус ёруғлик ва қоронғуликдаги ўзгаришлар ҳақида тўғридан-тўғри маълумотни оптик нервлардан олади ва суткалик ритмнинг асосий регулятори бўлган мелатонин гормонини ишлаб чиқариш учун жавобгардир. Мелатонин, бошқача қилиб айтганда, уйқу гормони. Бу бизнинг ички биологик соатимизни бошлайдиган пружинадир. У бошқа гормонлар (ўсиш гормони, пролактин, кортизол) чиқарилишини фаоллаштиради ёки тўхтатади.

Ўсиш гормони болалик ва ўсмирлик даврида тананинг ўсиш жараёнларини белгилайди. Вояга етганида минераллар, ёғлар, углеводлар ва оқсилларнинг метаболизми учун муҳим аҳамиятга эга бўлиб, қалқонсимон без гормонлари секрециясини, юрак ва буйраклар фаолиятини, психологик ҳолатни тартибга солиши жуда муҳимдир. Эрталаб мелатонин даражаси пасайгандан сўнг, тана ва онгни келгуси кун фаолиятига тайёрлайдиган кортизол кўпроқ бўлади. Хусусан, қон томирларининг ритмини оширади ва бу босимнинг ошишига олиб келади, юрак ишини тезлаштиради, метаболизмни рағбатлантиради ва ҳоказо кўп афзалликлари бор, - деди Соғлиқни сақлаш вазирлиги.

Вазирлик вакилларининг таъкидлашича, қисқа вақт ичида режимнинг бузилиши кўпинча иммунитетнинг пасайиши, қаттиқ чарчаш, ақлий фаоллик ва хотиранинг пасайиши ва бошқа кўплаб оқибатларга олиб келади.

- Ғайритабиий вақт зонасида узоқ вақт қолиш, албатта, тананинг мослашишига олиб келади, аммо соғлиқ учун жиддий оқибатларга олиб келади. Бинобарин, соат минтақасига яқин вақтдан амалий фойдаланиш, биринчи навбатда, ёш авлод саломатлиги учун оқилона ва зарурдир, – дея хулоса қилди вазирлик.