Туркияда минтақадаги энг йирик ГЭС ишга туширилди
Мутахассисларнинг фикрича, ишлаб чиқарилган қувват нуқтаи назаридан бу иншоотлар Туркияда «Отатурк», «Каракая» ва «Кебан» тўғонларидан кейин тўртинчи ўринда туради.
Бинонинг баландлиги пойдевордан 135 метр, қирғоқ ҳажми 24 миллион куб метр, узунлиги эса 2 минг 327 метрни ташкил қилади. Тузилиши бетон жабҳага эга бўлган тош тўлдирилган баландлик бўлиб, тўлдириш ҳажми ва узунлиги бўйича дунёда биринчи ўринда туради. 10,6 миллиард куб метр сақлаш сиғими билан «Илису», Туркияда «Отатурк» ва «Кебан» тўғонларидан кейин сақлаш ҳажми бўйича учинчи ўринда туради.
2020 йил 19 майда фойдаланишга топширилган ГЭСнинг биринчи турбинаси энергия ишлаб чиқариш орқали мамлакат иқтисодиётига уч миллиард турк лираси олиб келади. Ўша йили қўшимча беш турбинанинг ишга туширилиши билан электр станцияси тўлиқ қувватга кирди. Aйни пайтда 3,7 миллиард кВт/соат электр энергияси ишлаб чиқарилиб, бюджетга 2,6 миллиард лира даромад келтирди.
Станция мамлакатдаги барча электр энергиясининг 4 фоизини ишлаб чиқариши режалаштирилган.
Бироқ, экспертларнинг фикрича, тўғоннинг фойдаланишга топширилиши қўшни давлатлар – Сурия ва Ироқнинг экологияси ва иқтисодий аҳволига салбий таъсир кўрсатади.
Дажла ва Фурот дарёларида сув сатҳи сезиларли даражада пасайиши мумкин, бу эса бу мамлакатларда сув танқислигига олиб келиши мумкин.
Тўғон қурилиши 2006 йилда Жануби-Шарқий Aнадолу лойиҳаси доирасида бошланган.
Очилиш маросимида Туркия Президенти Р.Ердўғон, Қишлоқ ва ўрмон хўжалиги вазири Б.Пакдемирли, Давлат сув хўжалиги бош бошқармаси ва маҳаллий ижро ҳокимияти органлари вакиллари иштирок этди.
«Биз сув ресурсларини ҳимоя қилишимиз ва улардан самарали фойдаланишимиз, шунингдек, уларни самарали бошқаришимиз керак», - деди Туркия раҳбари Р.Эрдўғон ўз нутқида.
«Илису» лойиҳасининг қиймати, жумладан, тўғон қурилиши, маҳаллий аҳолини кўчириш, тарихий ва маданий бойликларни сақлаб қолиш учун ишлатилган маблағларни ҳисобга олганда, тахминан 20 миллиард лирани ташкил этади. ГЭС йилига 4,12 миллиард кВт/соат энергия ишлаб чиқариши режалаштирилган.
Муаллиф: Aкжигит Чукубаев
