Туркия аҳолининг қариши муаммосига дуч келмоқда
ANKARA. Kazinform - Мамлакатнинг айрим провинцияларида Туркия аҳолисининг босқичма-босқич қариши ўртача 43 ёшга етди, деб хабар беради Кazinform агентлиги мухбири.
Туркия Статистика Институти (ТÜİК) маълумотларига кўра, Туркия аҳолисининг ўртача ёши 2024 йилда 34,4 ёшга етган ва 2026 йилга келиб 35 ёшдан ошиши кутилмоқда. Дарвоқе, 2015 йилда бу кўрсаткич 31 йил эди. Бундай демографик ўзгаришлар аҳолининг қариш жараёнининг тезлашганидан далолат беради.
Туркияда кекса аҳоли ҳисобланган 65 ва ундан катта ёшдагилар сони ўтган йили қарийб 9 миллион киши бўлиб, сўнгги беш йил ичида 20 фоиздан ортиқ ўсди. Агар 2018 йилда кекса ёшдаги аҳолининг умумий аҳоли сонига нисбати 8,8 фоизни ташкил этган бўлса, 2024 йилда бу кўрсаткич 11 фоизга ошди. 2024 йилда кекса аҳолининг қарийб 45 фоизини эркаклар ва 55 фоиздан ортиғини аёллар ташкил қилди. Демографик прогнозларга кўра, 2030 йилда кексалар улуши — 12,9%, 2040 йилда - 16,3%, 2060 йилда - 22,6% ва 2080 йилда - 25,6% бўлади.
Синоп, Гиресун ва Кастамону провинцияларида ўртача ёш аллақачон 43 ёшга етган. Гарчи меҳнатга лаёқатли ёшдагилар сони қисқа муддатда ўсишда давом этаётган бўлса-да, узоқ муддатда унинг қисқариши кутилмоқда, бу эса келажакда мамлакат иқтисодиётига ўз таъсирини ўтказиши аниқ.
Кекса одамлар учун хизматларга, жумладан соғлиқни сақлаш, суғурта ва ижтимоий хизматларга талаб ўсиб боради, ёшларга қаратилган тармоқлар эса камайиши мумкин. Бундан ташқари, мамлакат ўрта муддатли истиқболда иш жойларини қариган ишчи кучи эҳтиёжларига мослаштириши керак. Ҳозирги вақтда меҳнатга лаёқатли ёшдагилар сони ўсишда давом этаётган бўлса-да, келгуси йилларда демографик импульснинг таъсири заифлаша бошлайди ва уларнинг сони камайишни бошлайди. Юқори туғилиш даврида туғилган одамлар ҳозирда меҳнат ресурсларида фаол иштирок этмоқда, аммо келажакда уларнинг улуши камаяди.
Ҳажеттепе университети Аҳолишунослик институти ўқитувчиси, профессор Меҳмет Али Эрюртнинг айтишича, ўртача ёш мамлакатнинг “ёши”ни белгиловчи энг муҳим демографик кўрсаткичлардан биридир.
— Бу кўрсаткич кичик ёшдан каттагача бўлган барча аҳоли рўйхатининг ўртасида бўлган шахснинг ёшини кўрсатади. Сўнгги 10 йил ичида Туркияда одамларнинг ўртача ёши ҳар икки йилда бир йилга ортиб бораётгани аҳолининг тез қариб бораётганидан далолат беради, — дейди эксперт.
Эрюртнинг таъкидлашича, аёллар ўртасида ўртача ёш аллақачон 35 ёшдан ошган бўлса, эркаклар орасида бу кўрсаткич 33,7 ёшни ташкил этади.
Мутахассисларнинг прогнозларига кўра, 2050 йилга бориб Туркия аҳолисининг ўртача ёши 45 ёшга етиши мумкин. Ушбу демографик силжиш туғилишнинг пасайиши ва умр кўриш давомийлигининг ошиши билан бевосита боғлиқ.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Туркия лираси қадрсизланаётгани ҳақида хабар берган эдик.
Муаллиф: Ақжигит Чукубаев
