Сунъий интеллект касбларга қандай таъсир қилади
ASTANA. Kazinform – 5 йил ичида 1 миллион қозоғистонлик сунъий интеллектдан кундалик ҳаётда фойдаланиш йўналиши бўйича ўқитилади. ҚР Рақамли ривожланиш вазирлиги ушбу мақсадга эришиш имкониятларини тушунтирди.
Ўқув дастурлари
“Қозоғистон Республикаси Ҳукуматининг 2024 йил 24 июлдаги 592-сон қарори билан тасдиқланган 2024-2029 йилларга мўлжалланган сунъий интеллектни ривожлантириш концепциясидан келиб чиқадиган бўлсак, сунъий интеллект яқин келажакда мамлакат меҳнат бозорига сезиларли таъсир кўрсатишига шубҳа йўқ. Биринчидан, сунъий интеллект одатий ва такрорланувчи вазифаларни автоматлаштириш орқали кўплаб анъанавий касбларни сунъий интеллект билан алмаштириши мумкин. Бу эса, ўз навбатида, меҳнат бозорида айрим касбларга талабнинг пасайишига олиб келади”, — дейилади Рақамли ривожланиш, инновациялар ва аэрокосмик саноат вазирлигининг Kazinform агентлигига берган жавобида.
Бироқ, СИнинг ривожланиши фақат салбий таъсирлар билан чекланмайди. У билан бирга янги касблар, иш ўринлари пайдо бўлади. Масалан, маълумотларни таҳлил қилиш, дастурий таъминотни ишлаб чиқиш, киберхавфсизлик ва сунъий интеллект тизимларини бошқариш соҳаларида мутахассисларга талаб ортади.
2024-2029 йилларда сунъий интеллектни ривожлантириш миллий концепцияси қуйидаги чора-тадбирларни ўз ичига олади:
- ўрта таълим ўқув режасига “Сунъий интеллект асослари” модулини киритиш;
- олий ва олий таълимдан кейинги таълим муассасаларида СИ соҳасида таълим дастурларини жорий этиш;
- давлат хизматчилари учун сунъий интеллект асослари бўйича курсларни ишлаб чиқиш ва ўтказиш.
Ҳозирда вазирлик сунъий интеллект соҳасида кадрлар тайёрлаш ва ўқитиш билан шуғулланмоқда. Жумладан, Давлат раҳбарининг топшириғига биноан ушбу малакали кадрларни тайёрлашга қаратилган «Techorda» дастури ишлаб чиқилди. Дастур IT, сунъий интеллект соҳасида инсон капиталини ривожлантиришга қаратилган бўлиб, мутахассисларнинг ўзини ўзи такомиллаштиришга ҳисса қўшади. Кейинги 3 йил давомида ушбу дастур орқали 82 мингдан ортиқ IT-мутахассислари, жумладан, 16 мингдан ортиғи хусусий IT мактабларида ўқитилди.
“Бундан ташқари, таълим соҳасида мутахассислар тайёрлаш мақсадида 2024 йил сентябрь ойида Tomorrow school мактаби очилган эди. Ушбу дастур ўзаро ўрганиш ва амалиётга асосланган. Таълим дастури 18 ойлик таълимни ўз ичига олади. Ҳозирда сайт орқали 5 мингга яқин фуқаро мурожаат қилган”, – дейилади вазирлик ахборотида.
Бундан ташқари, сунъий интеллектга қизиқувчи ва шу соҳа мутахассиси бўлмоқчи бўлган ўқувчилар учун TUMO мактабини очиш режалаштирилган.
“Мазкур дастур доирасида ўқитишда ўйин ёндашувидан фойдаланган ҳолда дастурлаш ва СИга йўналтирилган тренингни кенгайтириш ва жорий этиш режалаштирилган. Ушбу дастур орқали йилига 1000 нафар ўқувчини тайёрлаш режалаштирилган. Мактаб 9-12 синф ўқувчилари учун мўлжалланган. Бугунги кунда TUMO мактаблари Франция, Албания, Германия, Португалия, Украина, Швейцария ва Арманистонда жойлашган”, - дейилади хабарда.
Бундан ташқари, СИ асослари бўйича курслар мавжуд. Шу билан бирга, уни қозоқ ва рус тилларида онлайн ўқиш мумкин. Курс Skillbox платформасида Astana Hub иловаси ва платформаси фойдаланувчилари учун бепул ўқитилади.
Шунингдек, СИ соҳасидаги онлайн ташаббуслар қуйидаги йўналишларни ўз ичига олади:
- AI preneurs дастури - бу СИ стартапларини ривожлантириш дастури;
- AI People Bootcamp – тўрт ҳафталик онлайн ўқув дастури бўлиб, иштирокчиларга энг яхши мутахассислар раҳбарлигида сунъий интеллект бўйича энг яхши воситалар ва амалиётларни ўрганиш имконини беради.
- AI Quest 1.0 - Astana Hub мобиль иловасига киритилган интерактив ўйин бўлиб, у IT ва сунъий интеллект соҳасидаги билимларингизни синаб кўриш ва қимматбаҳо совринларни ютиб олиш имконини беради.
Умуман олганда, Қозоғистонда 1 миллион киши сунъий интеллектдан кундалик ҳаётда фойдаланишга ўргатилиши маълум. Шу нуқтаи назардан, Рақамли ривожланиш вазирлиги ушбу буюк мақсадга эришиш имкониятларини тушунтириб берди.
“Қозоғистонда сунъий интеллект соҳасида кадрлар тайёрлаш ва ундан кундалик ҳаётда фойдаланиш учун зарур бўлган билим ва кўникмаларни шакллантириш учун тизимли шароитлар яратилмоқда. TechOrda, Tomorrow School ва TUMO каби дастурлар таълим экотизимини яратди ва сунъий интеллект соҳасида таълим олиш имкониятларини оширди. Бу дастурлар келгуси беш йил ичида 1 миллион кишини тайёрлаш мақсадини амалга ошириш имконини беради. Натижада Қозоғистонда сунъий интеллект технологияларини жорий этиш, инновацион лойиҳаларни ишлаб чиқиш ва рақамли иқтисодиётни мустаҳкамлашга йўл очилади”, - дейди вазирлик мутахассислари.
Янги қонун лойиҳаси
Яқинда Парламент Мажилисига “Сунъий интеллект тўғрисида”ги қонун лойиҳаси киритилди. Мазкур ҳужжат ва унга илова қилинган қонун лойиҳалари Парламент Мажилиси депутатлари ташаббуси билан ишлаб чиқилган. Ушбу ҳужжатлар сунъий интеллект технологияларидан фойдаланишнинг ягона қонунчилик базасини шакллантиришга қаратилган.
“Мазкур қонун лойиҳасининг асосий мақсади сунъий интеллект соҳасида ҳуқуқий тартибга солишни, жумладан, давлат органлари, хусусий ва юридик шахсларнинг ўзаро ҳамкорлигини ўрнатишдан иборат”, — дейилади Рақамли ривожланиш вазирлиги хабарида.
Қонун лойиҳасида қуйидаги масалаларга оид нормалар назарда тутилган:
- сунъий интеллект тизимларининг таснифи;
- deepfakeларни аниқлаш ва бостириш мақсадида ёрлиқлашни жорий этиш;
- муаллифлик ҳуқуқини белгилаш;
- истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш;
- сунъий интеллект тизимлари рискларини бошқариш.
Қонуннинг асосий лойиҳасида давлат органлари ва квазидавлат ташкилотлари томонидан сунъий интеллект, хавфсизлик, сунъий интеллект технологияларидан фойдаланиш хусусиятлари, соҳани тартибга солишнинг ҳуқуқий ва ташкилий асослари белгилаб берилган.
Қайси саноат кўпроқ автоматлаштирилади?
Goldman Sachs тадқиқотига кўра, 2024 йилга келиб, АҚШ касбларининг тахминан учдан икки қисми сунъий интеллект томонидан қисман автоматлаштирилади. Умуман олганда, АҚШда жорий иш вазифаларининг 25 фоизи сунъий интеллект ёрдамида автоматлаштирилиши мумкин, айниқса маъмурий (46%) ва юридик (44%). Қурилиш (6%) ва таъмирлаш (4%) каби "иккинчи даражали ишлар" паст даражада амалга оширилади.
Қозоғистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш вазирлиги маълумотларига кўра, ривожланаётган мамлакатлардаги иш ўринлари ривожланган мамлакатларга қараганда автоматлаштиришдан камроқ таъсирланган, бироқ бутун дунё бўйлаб иш ўринларининг 18 фоизи (300 миллион иш ўрни) сунъий интеллект ёрдамида автоматлаштирилган бўлиши мумкин.
