Швейцарияда Суданда ўт очишни тўхтатиш бўйича музокаралар бошланди
Чоршанба куни Швейцарияда Суданда 16 ойдан бери давом этаётган ва шимоли-шарқий Африка давлатида гуманитар инқирозни келтириб чиқарган фуқаролар урушига барҳам бериш мақсадида музокараларнинг янги босқичи бошланди. Судан ҳукумати иштирок этишдан ўзини тийганига қарамай, музокаралар бошланди, деб хабар беради Кazinform мухбири.
2023 йил апрелидан бери мамлакатнинг амалдаги ҳукмдори Абдул Фаттоҳ ал-Бурҳон бошчилигидаги Судан армияси ва унинг собиқ ўринбосари Ҳамедти номи билан машҳур Муҳаммад Ҳамдан Дагло бошчилигидаги ҳарбийлаштирилган Тезкор ҳаракат кучлари (ТҲК) ўртасида уруш давом этмоқда.
Музокараларни АҚШнинг Судан бўйича махсус элчиси Том Перриелло олиб бормоқда, у сессия очилишидан кейин "қуролларни ўчириш вақти келди", деди.
Музокаралар 10 кунгача давом этиши мумкин ва Женева яқинида ёпиқ эшиклар ортида ўтмоқда.
ТҲК делегацияси музокараларда иштирок этмоқда, уларнинг рақиби Судан қуролли кучлари эса Вашингтон танлаган форматдан норози. Судан Қуролли Кучлари Женевада бўлиш шарти ТҲКни ўз назорати остидаги шаҳарлардан олиб чиқиб кетиш шартини қўйиб, музокараларнинг ушбу босқичида иштирок этишни истамасликларини билдирди. Судан қуролли кучлари БААнинг кузатувчи ролини ўйнашига рози эмас.
Хабар қилинишича, ал-Бурҳон шу йил июль ойида Судан шарқида ҳарбий байрам пайтида генерал дрон ҳужумидан омон қолганидан кейин шундай позицияни эгаллаган. Судан армияси қўмондони ал-Бурҳоннинг АҚШ етакчилигидаги музокараларга қўшилишни рад этиши музокараларда муваффақиятга олиб келиши ҳақидаги умидларни сўндирган.
Ўзаро айблов
Судан армияси бир неча бор ТҲКни жангчиларни тинч аҳоли пунктларидан олиб чиқиш ва ёрдам етказиб беришни осонлаштириш бўйича мажбуриятларни бажармаганликда айблаган. Бу ўтган йили Саудия Арабистонида тўғридан-тўғри музокараларда эришилган келишувнинг бир қисми бўлиб, жангларнинг қисқа тўхтаб қолишига олиб келди.
Ўз навбатида, ТҲК Омдурман, Эл Обеид ва ал-Фашер шаҳарларини кучли бомбардимон қилиш давом этаётганига қарамай, тинч аҳолига нисбатан суиистеъмоллик ёки талон-тарож қилишни бир неча бор рад этди. ТҲК музокаралар учун Швейцарияга делегация юборди ва агар армия музокараларда иштирок этса, янги тинчлик келишувига очиқ эканликларини билдирди.
Халқаро воситачилик
АҚШ томонидан Швейцария ва Саудия Арабистони кўмагида уюштирилган маслаҳатлашувлар 16 ойлик фуқаролар урушидан сўнг ўт очишни тўхтатишга эришишга қаратилган.
Бошқарувчи гуруҳ - Африка Иттифоқи, Миср, Бирлашган Араб Амирликлари ва БМТ.
"Бизнинг мақсадимиз - ҳарбий ҳаракатларни тўхтатиш, инсонпарварлик ёрдамини кенгайтириш ва аниқ натижаларга олиб келадиган ижро механизмларини яратиш учун олдинга силжиш", - деди Перриелло.
Том Перриеллонинг тан олишича, бу ҳолатда улар расмий тинчлик музокараларидан кўра кўпроқ техник маслаҳатлашувлар бўлиб, бу ўт очишни тўхтатиш бўйича аниқ муваффақиятга эришишни қийинлаштирадиган томонлардан бири иштирок этмаган тақдирда ҳам музокаралар олиб борилади.
16 ойлик уруш
Ал-Бурҳон ва унинг ўнг қўли Ҳемедти 2021 йилда президент Умар ал-Башир ҳокимиятдан ағдарилганидан кейин Суданда ҳокимиятни бўлишди. Ҳар бирининг ўз армияси бор, уларни бирлаштириш режалари бўйича кескинликлар ўтган йили кенг кўламли урушга олиб келди.
Жанглар дастлаб пойтахт Хартумда бошланган. Охир-оқибат ТҲК Дарфур ва Гезира ҳудудининг катта қисмини эгаллаб олди. Кейин армия бошчилигидаги ҳукумат шарқий қирғоқдаги Порт Суданга кўчди.
I’ve just returned from a rare reporting trip to #Sudan, once of the most difficult places in the world for journalists to access right now. The situation on the ground is so much worse and more complex then the rhetoric surrounding today’s US-run talks in Geneva would suggest. pic.twitter.com/Y2qUmUhRVb
— Leila Molana-Allen (@Leila_MA) August 14, 2024
Судандаги шафқатсиз можаро дунёдаги энг даҳшатли гуманитар инқирозлардан бирини келтириб чиқарди. Жанглар натижасида ҳар бешинчи одам ўз уйини тарк этишга мажбур бўлди, ўн минглаб одамлар ҳалок бўлди.
Бутун мамлакат бўйлаб 25 миллиондан ортиқ одам - унинг аҳолисининг ярмидан кўпи кескин очликка дуч келмоқда.
🆘 Our worst fears in #Sudan have come true.
— World Food Programme (@WFP) August 1, 2024
Famine is found to be taking hold in Zamzam camp - home to more than 220,000 displaced people – in North Darfur.
Across Sudan, nearly 26 million people are struggling to put enough food on their plates every single day. pic.twitter.com/gADoXrUlZC
БМТ маълумотларига кўра, икки миллиондан ортиқ одам мамлакатни тарк этган. Мамлакатга инсонпарварлик ёрдами жуда секин етиб бормоқда, унга эришиш қийин, молиялаштириш манбалари етарли эмас.
Муаллиф: Арсен Ўтешев
