Сенат бир кунда иккита ялпи мажлис ўтказади
ASTANА. Кazinform – Бугун Сенатнинг иккита ялпи мажлиси бўлиб ўтади. Тушгача депутатлар Ҳукумат ва Олий аудитор палатаси ҳисоботини тинглайди, куннинг иккинчи ярмида эса бир қатор қонунларни муҳокама қилади.
Палатанинг 16 июнь куни бўлиб ўтган бюро мажлисида бугунги ялпи мажлисда муҳокама қилинадиган масалалар муҳокама қилинди.Ўша вақтда тасдиқланган кун тартибига кўра, соат 10:00да бошланадиган мажлисда 2024 йилги республика бюджети ижроси тўғрисидаги Ҳукумат ва Олий аудитор палатасининг ҳисоботлари тингланади. Соат 14:00да бошланадиган мажлисда сенаторлар қуйидаги қонунларни кўриб чиқадилар:
Қозоғистон Республикаси Парламенти Мажилиси томонидан қабул қилинган “Қозоғистон Республикаси Конституциясининг ўттиз йиллиги муносабати билан амнистия тўғрисида”ги Қозоғистон Республикаси Қонуни тўғрисида.
Қозоғистон Республикаси Парламенти Мажилиси томонидан қабул қилинган “Қозоғистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ҳуқуқни муҳофаза қилиш хизматларини такомиллаштириш, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари, махсус давлат органлари, фуқаро муҳофазаси органлари ходимлари ва ҳарбий хизматчиларни уй-жой ва ижтимоий ҳимоя билан таъминлаш, шунингдек, ички ишлар органлари фаолияти соҳасида ортиқча қонунчиликни тартибга солишнинг олдини олиш бўйича ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” Қозоғистон Республикасининг Қонуни тўғрисида.
Қозоғистон Республикаси Парламенти Мажилиси томонидан қабул қилинган “Қозоғистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўрмон хўжалиги, алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар ва хусусий тадбиркорлик субъектлари мажбуриятларининг кафолатлари масалалари бўйича ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги Қозоғистон Республикаси Қонуни тўғрисида (биринчи ўқиш).
Эслатиб ўтамиз, кеча Мажилис депутатлари Ҳукумат ва Олий аудитор палатаси ҳисоботларини тинглаган эди. Ўша пайтда Ҳукумат номидан ҳисобот берган Молия вазири Мади Такиевнинг сўзларига кўра, ўтган йили ялпи ички маҳсулотнинг реал ўсиши 4,8 фоизни ташкил қилган. Бюджет даромадлари 98 фоизга бажарилиб, қарийб 20 триллион тенгени ташкил этди. Харажатлар 23 триллион 594 миллиард тенгени ташкил этди. Бюджет тақчиллиги белгиланган кўрсаткичдан 3 триллион 649 миллиард тенге ёки ялпи ички маҳсулотнинг 2,7 фоизини ташкил этди. Инфляция даражаси 2023 йилда 9,8 фоиздан 8,6 фоизга камайди.
Умуман олганда, Ҳукумат барча ижтимоий мажбуриятларни тўлиқ бажарди. Шундан 7,1 триллион тенге ҳудудларни қўллаб-қувватлашга, 8,8 триллион тенге эса ижтимоий соҳага йўналтирилди. Ҳукумат захирасидан ажратилган бюджет маблағлари ҳам ҳудудлардаги кенг кўламли масалаларга сарфланди. Хусусан, сел оқибатларини бартараф этиш, иссиқлик манбалари ва тармоқларини модернизация қилиш, “қишлоқ соғлиқни сақлаш тизимини модернизация қилиш” миллий лойиҳасини амалга ошириш учун тегишли маблағлар ажратилди.
Олий аудитор палатаси раиси Алихан Смаиловнинг айтишича, холдинглар активларини норационал бошқариш ҳолатларига йўл қўйишда давом этмоқда.
– Масалан, “Байтерек” холдинг компаниялари чегирма билан тақдим этилган ресурсни якуний олувчиларга етказиб бериш муддатини узайтиради. Лойиҳани танлаш жараёни етарли даражада шаффоф эмас. Белгиланган KPIга жавоб бермайдиган ёки ҳеч қандай қарши мажбурият умуман кўриб чиқилмаган лойиҳаларга ёрдам кўрсатилди. “Самруқ-Қазна жамғармаси тоғ-кон, металлургия ва саноат соҳаларида умумий қиймати 239 миллиард тенге бўлган 13 та лойиҳани тўхтатиб қўйди, — деди у.
Ҳукумат ва Олий аудитор палатаси ҳисоботини муҳокама қилиш чоғида Қозоғистон Халқ партияси, “Ақжол” партияси ва Умумхалқ социал-демократик партияси раислари ўз фракциялари Ҳукумат ҳисоботини қабул қилишдан бош тортишини маълум қилди. Ялпи мажлисда иштирок этган 91 нафар депутатдан 72 нафари ёқлаб, 17 нафари қарши овоз берди, яна 2 нафари бетараф қолди.
— Афсуски, жорий йилда бюджетнинг даромад қисмини режалаштириш ва ижро этишда камчиликлар билан боғлиқ муаммолар мавжуд. Натижада Миллий жамғармадан маблағлар ва ташқи қарзлар ҳажми ортиб бормоқда. Депутатларнинг бу ташвиши ўринли, деб ҳисоблайман. Бу борада тегишли давлат идоралари хулоса чиқариши керак. Ўзгаришлар қоғозда қолмаслиги лозим. Буни юртимизнинг ҳар бир фуқароси, ҳар бир оила ҳис қилиши даркор. Хулоса ўрнида яна бир бор эътиборингизни Ҳукумат томонидан бюджет ижросига оид бугунги таклифларга алоҳида эътибор қаратиш зарурлигига қаратмоқчиман. Бу масала ҳамиша депутатлар назоратида бўлади, — деди Мажилис раиси Ерлан Қошанов.
Сенаторлар кўриб чиқиш учун тақдим этилган “Қозоғистон Республикаси Конституциясининг 30 йиллиги муносабати билан амнистия тўғрисида”ги қонун 11 июнь куни Мажилис томонидан маъқулланди.
Қонун фуқаролар ва давлат хавфсизлигига жиддий хавф туғдирмайдиган жиноятлар учун судланган шахсларни озод этишни назарда тутади, хусусан:
- жиноий ҳуқуқбузарликлар ва унча оғир бўлмаган жиноятлар содир этганлар,
- ўртача оғирликдаги жиноятларни содир этган, зарар етказмаган ёки унинг ўрнини тўлиқ қоплаган шахслар;
- ўртача оғирликдаги жиноятлар содир этган, ижтимоий ҳимояга муҳтож шахсларни, зарарни қоплаш ёки фуқаролик даъволари мавжудлигидан қатъи назар, озод қилиш кўриб чиқилади.
Амнистия жазони ижро этиш муассасаларида сақланаётган 6000 нафар маҳкум ва пробация хизматида рўйхатга олинган 9000 нафар шахс, жами 15 минг кишини қамраб олади. Жазони ижро этиш муассасаларидан 632 нафарга яқин шахс, шунингдек, пробация хизматида ҳисобда турган 3,5 минг нафар, жами 4 минг 100 нафар маҳкум озодликка чиқарилади.
Сенаторлар муҳокамасига тақдим этилган “Қозоғистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ҳуқуқни муҳофаза қилиш хизматларини такомиллаштириш, ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари, махсус давлат органлари, фуқаро муҳофазаси органлари ва ҳарбий хизматчиларни уй-жой ва ижтимоий ҳимоя қилиш, шунингдек, ички ишлар органлари фаолияти соҳасида ортиқча қонунчиликни тартибга солишнинг олдини олиш тўғрисида”ги қонунга ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонун кенг кўламли масалалар қамраб олинди. Бу қонунларни ҳаддан ташқари меъёрлардан озод қилиш ва уларни тартибга солиш нуқтаи назаридан қуйи қонунлар даражасида мамлакатда содир бўлаётган ўзгаришларга тезкор жавоб бериш учун мўлжалланган. Хусусан, гиёҳвандлик воситаларининг ноқонуний айланиши ва суиистеъмолига қарши курашиш механизмлари, ички ишлар органлари ходимлари ва ҳарбий хизматчиларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш чора-тадбирларини кучайтириш ва бошқа янги нормалар назарда тутилган.
Сенат биринчи ўқишда муҳокама қиладиган “Ўрмон хўжалиги ва алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар тўғрисида”ги қонун лойиҳасининг асосий қоидалари қуйидагилардан иборат:
- алоҳида стратегик аҳамиятга эга бўлган сув хўжалиги объектларини ва сел, қор кўчкилари ва кўчкилардан ҳимоя қилиш объектларини қуриш, шунингдек суғориладиган қишлоқ хўжалиги ерларини, қишлоқ хўжалиги, биологик ва ирригация-мелиорация, балиқчилик профиллари, ўрмонлар ва сув ресурсларини ишлатиш учун суғориладиган қишлоқ хўжалиги ерларини, илмий-тадқиқот ва таълим муассасаларининг тажриба участкалари ерларини олиб қўйишга рухсат бериш;
- қишлоқ аҳоли пунктлари ёки ижтимоий ва муҳандислик инфратузилмаси объектларининг фаолиятини таъминлаш учун алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлардан ерларни ўтказиш;
- алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудлар ваколатига эга бўлган давлат органларининг ваколатларини белгилайди;
- “Алакўл” давлат қўриқхонасининг махсус ажратилган майдонларида маҳаллий аҳоли эҳтиёжлари учун ўт ўриш имконияти тўғрисидаги масалани ваколатли орган томонидан белгиланган тартибда ҳал этиш.
Депутатлар томонидан муҳокама қилинган ҳар бир масала юзасидан асосий нутқ сўзлаётган маърузачилар оммавий ахборот воситалари вакиллари олдига чиқиб, улар томонидан берилган саволларга жавоб берадилар. Ялпи мажлис кун тартибидаги асосий масалалар кўриб чиқилгандан сўнг сенаторлар Ҳукумат аъзоларига депутатлик сўровларини бериши мумкин.
