Рақамли трансформация ҳаёт сифатини яхшилаш воситасига айланиши керак - БМТ вакили
Астанада бўлиб ўтган Digital Bridge 2023 форумининг меҳмони, БМТнинг Иқтисодий ва ижтимоий масалалар департаменти рақамли ҳукумат бўлими раҳбари Винченцо Акуаро Қозоғистонда digital соҳасини ривожлантириш бўйича ўз фикрлари билан ўртоқлашди, деб хабар беради Kazinform агентлиги мухбири.
- Жаноб Акуаро, Қозоғистонда digital соҳасининг ривожланиши ҳақида фикрингизни билдирсангиз...
- Аввало, мени ушбу жуда қизиқарли ва муҳим форумда иштирок этишга таклиф қилганингиз учун миннатдорчилик билдираман. Бу Қозоғистоннинг рақамли трансформация бўйича қанчалик ривожланганлигининг исботи сифатида қаралмоқда. Биз Қозоғистонда 2012 йилдан бери ишлаймиз ва ҳаммасини кузатиб борамиз. Тараққиёт ажойиб, деб айта оламан. Бу узоқ, аммо ажойиб сафар бўлди. Раҳбарларингиз келажак ҳақида аниқ тасаввурга эга. Рақамли экотизимнинг бир қисми бўлган барча манфаатдор томонлар олдинга силжиши муҳим. Нафақат электрон ҳукумат, балки рақамли иқтисодиётни ҳам имкон қадар тарғиб қилиш керак. Албатта, электрон ҳукумат фуқароларга хизмат кўрсатишнинг асосий таркибий қисмларидан бири бўлиб қолади.
- Қозоғистон электрон ҳукумат билан боғлиқ вазиятни яхшилаш учун яна нима қилиши мумкин?
– Кеча эрталаб форумнинг очилиш маросимида Президентларингиз таъкидлаганларидан бошламоқчиман. Унинг бу мамлакат келажаги ҳақидаги аниқ режаси менда катта таассурот қолдирди. У ушбу ташаббуслар учун стратегик устуворликлар ва йўл харитасини эълон қилди. Қозоғистон Президентининг асосий ташаббуслари стратегик аҳамиятга эга бўлиб, улар Қозоғистонда янги технологиялар ва сунъий интеллектдан фойдаланган ҳолда одамларнинг ҳаёт сифатини яхшилашга қаратилган.
Бундан ташқари, рақамли технологияларни қамраб олиш муҳимлигини таъкидламоқчиман. Муҳокама иштирокчилари ва асосий маърузачилар ушбу рақамли трансформация марказида одамлар яшаётганини таъкидладилар. Рақамли трансформация одамларнинг ҳаёт сифатини қўллаб-қувватлаш ва яхшилаш воситасига айланиши керак. Бунинг учун ҳукумат ва хусусий сектор томонидан таклиф этилаётган барча рақамли ечимлар энг инклюзив тарзда ишлаб чиқилиши лозим. Аёллар, ёшлар, ногиронлар, муҳожирларни ўз ичига олган барча заиф гуруҳлар, технология туфайли янги рақамли тафовут ёки ижтимоий можароларни юзага келтирмаслик учун хизматлардан фойдаланишлари даркор. Шундай қилиб, Ҳукумат рақамли инклюзияга эътибор қаратиши ва кўп ишларни бажариши шарт. У Барқарор ривожланиш мақсадларига асосланади ва унинг асосий тамойили ҳеч кимни ортда қолдирмасликдир.
Иккинчи ҳолат - барча даражадаги янги рақамли кўникмаларни кўриб чиқиш. Албатта, биз ёш авлод учун имкон қадар STEMни тарғиб қиламиз. Бундан ташқари, давлат хизматчиларининг малакасини ошириш ва уларнинг малакасини яхшилаши ва ушбу янги технологик муҳитда ишлашга тайёр бўлишлари учун янги таълим имкониятларини тақдим этиш керак.
Ниҳоят, имкон қадар кичик ва ўрта бизнесни ривожлантириш учун қулай муҳит яратишга эътибор қаратиш зарур. Кеча эрталаб форум давомида миллиардер компаниялар, яъни даромади 1 миллиард АҚШ доллари бўлган компаниялар ҳақида кўп гапирилди. Шу билан бирга, бундай компанияларга айланган ушбу инновацион компанияларнинг аксарияти кичик ва ўрта бизнес сифатида иш бошлаганлиги ҳам муҳимдир. Шунинг учун бу янги компанияларнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши учун шароит яратиш жуда муҳимдир. Инновацияларнинг аксарияти кичик ва ўрта бизнесдан келади. Шундагина бозор улар миллиардер бўладими ёки йўқми, ҳал қилади.
- Сунъий интеллект келажакда одамларни оммавий равишда алмаштира оладими?
- Ушбу янги технологиялар билан боғлиқ муаммоларга эътибор бериш ва хавфларни ҳисобга олиш жуда муҳимдир. Бироқ, хавфларни кам баҳолаб, конструктив ва фаолроқ ишлаш яхшироқдир. Шу билан бирга, ушбу хавфларни бартараф этишга ёрдам берадиган меъёрий-ҳуқуқий базани яратиш ва бошқариш керак.
Кеча бошқа бир маърузачи қўрқув энг катта душманлардан бири эканлигини айтди. Агар сиз қўрқсангиз, ҳеч қачон янгилик қилиш имкониятига эга бўлмайсиз. Муаммони имкониятга айлантиришингиз керак. Инновациялар, янги технологиялар, сунъий интеллект энг илғор воситалардир. Бироқ, у ҳали ҳам одамлар учун восита бўлиб қолади. Муҳими, барча манфаатдор томонлар, барча раҳбарлар сунъий интеллектга одамларни алмаштириш учун эмас, балки янги иш ўринларида янги имкониятлар яратиш орқали уларнинг ишини қўллаб-қувватлашга қаратилган. Албатта, баъзи касблар йўқолади ва янгилари пайдо бўлади. Шунинг учун маълумотларни қайта ишлаш бўйича мутахассислар каби билимга эга бўлган янги одамларни ишга олиш учун шароит яратиш муҳимдир.
- Сизнингча, ChatGPT ёзувчиларни алмаштира оладими?
- Мен ундай деб ўйламайман. Умуман олганда, бу борада турли хил фикрлар мавжуд. ChatGPT каби янги воситалар одамларни алмаштира олмайди. Уларнинг қандай ишлашини билиш муҳимдир. Улар машиналар эмас, балки одамлар томонидан яратилган барча таркибни кўриб чиқадилар ва кейин барча маълумотларни жамлайдилар. ChatGPT ижодкорликка эга эмас. Ижодкорлик инсондан келади.
- Суҳбат учун раҳмат.
Муаллиф: Есимжан Нақтибай
