Президент туризмни ривожлантириш масалаларига бағишланган кенгаш ўтказди
ASTANА. Кazinform — Президент Қасим-Жомарт Тоқаев раислигида Туризмни ривожлантириш кенгаши бўлиб ўтди. Йиғилишда Бош вазир Олжас Бектенов, Президент Администрацияси раҳбари Айбек Дадебай, Бош прокурор Берик Асилов, Миллий хавфсизлик қўмитаси раиси Ермек Сағимбаев, Ҳукумат аъзолари, Астана шаҳри, республика аҳамиятига молик шаҳар ва вилоятлар ҳокимлари, миллий компаниялар ва “Атамекен” миллий тадбиркорлар палатаси етакчилари, соҳадаги ишбилармон доираларнинг туризм вакиллари иштирок этди.
Давлат раҳбари туризм, биринчи навбатда, жаҳон иқтисодиётининг жадал ривожланишига хизмат қилишини, инвесторлар учун жозибадор соҳа эканини таъкидлади.
— Бугунги кунда туризмнинг жаҳон ялпи маҳсулотидаги улуши 9 фоиздан ошди. Яъни, пандемиядан олдинги даражага қайтди, дейиш мумкин. Дунёдаги иш ўринларининг қарийб 10 фоизи туризмга тегишли. Ҳар тўртинчи иш ўрни шу соҳада яратилади. Жаҳон экспортининг 30 фоизи, сармоянинг 7 фоизи ва солиқ тушумларининг 5 фоизи туризмдан тушади. Қозоғистонда экологик туризмдан тортиб, бизнес туризмигача туризмнинг барча турларини ривожлантириш учун кенг имкониятлар мавжуд, - деди Президент.
Давлат раҳбари мамлакат географик жиҳатдан мақбул жойлашувига, ранг-баранг табиатга, бой ва бетакрор тарихий-маданий меросга эга бўлишига қарамай, туризм соҳасидаги салоҳиятдан тўлиқ фойдаланилмаётганини танқид қилди.
— Иқтисодиётнинг муҳим тармоғи ҳисобланган туризм ҳали даромад келтирмаяпти. Бу Ҳукумат ва ҳокимликларнинг камчилигидир. Сўнгги тўрт йилда иқтисодиёт таркибида туризмнинг улуши 3,7 фоиздан 3,2 фоизга камайди. Бу жаҳон ўртача кўрсаткичидан уч баробар паст. Қолаверса, бу кўрсаткич бўйича иқлими ва маданияти ўхшаш қўшни давлатлардан ҳам ўзиб кетамиз. Туризм соҳасини жадал ривожлантириш учун шошилинч ва тизимли чора-тадбирлар кўриш зарурлиги аниқ, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Президент алоҳида эътибор талаб қиладиган бир қанча устувор йўналишларга алоҳида эътибор қаратди.
Давлат раҳбари, биринчи навбатда, туризм соҳасининг сармоявий жозибадорлигини ошириш зарурлигини таъкидлади.
— Жаҳон иқтисодий форумининг баҳолашига кўра, мамлакатимиз туризм соҳасида ишбилармонлик муҳитининг ривожланиш даражаси бўйича 119 давлат орасида 70-ўринни эгаллади. Бу фахрланадиган кўрсаткич эмас. Шу боис бу соҳада тадбиркорлик учун қулай шарт-шароит яратилмаган. Шунинг учун ҳам сайёҳлар сони ортиб бораётганига қарамай, курорт зоналарида жойлар сони ортиб боряпти, аксинча, қисқариб бормоқда. Олакўл дам олиш масканининг Жетису вилояти томони ва Алмати тоғ кластери ортда қолмоқда. Олакўлда меҳмонхоналар, отеллар ва туристик базалар сони 24 тага, Алматида 16 тага камайди. Оқибатда бюджетга доимий солиқ тушумларидан, ҳудудлар эса иш ўринларидан азият чекмоқда, - деди Президент.
Давлат раҳбари миллий боғлар ва ўрмон қўриқхоналари таркибига кирувчи ҳудудларда ер ажратиш масаласи қонун нуқтаи назаридан қийин бўлаётгани боис тадбиркорлик субъектлари вакилларидан шикоятлар келиб тушаётганини таъкидлади.
Бу эса узоқ муддатли инвестициялар, кредитлар олиш ва туризм инфратузилмасини ривожлантириш имкониятларини чеклайди.
— Масалан, туризм соҳасидаги 17 динамик инвестиция лойиҳасидан фақат иккитасигина йирик лойиҳа эканлиги маълум бўлди. Лекин улар ҳам бюджетдан катта маблағ сарфланиши керак. Бошқа томондан, Ҳукумат ўз маблағлари ҳисобидан лойиҳаларни амалга оширишга тайёр бўлган инвесторлар билан самарали ишлай олмаяпти. Уларга фақат инфратузилма бўйича ёрдам керак. Туризм саноатига инвесторларни жалб қилиш учун очиқ ва барқарор муҳит зарур. Ҳукумат ва вилоятлар ҳокимлари курорт зоналари қурилишининг Бош режасини рақамли кўринишга ўтказишни ва унга очиқ киришни таъминлашни бошлашлари керак. Потенциал инвестор бўш ер участкалари ҳақида муҳим маълумотларни олиш имкониятига эга бўлиши керак, — деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Шу билан бирга, Давлат раҳбари дунёнинг турли бурчакларидан хорижий IТ-мутахассисларни, яъни “рақамли кўчманчилар”ни жалб этишга алоҳида эътибор қаратиш зарур, деб ҳисоблайди.
Ҳукуматга жорий йилнинг октябрь ойидан бошлаб «Digital Nomad Visa» ва «Digital Nomad Residency» махсус дастурларини йўлга қўйиш топширилди.
Президентнинг таъкидлашича, ички туризмга тўсқинлик қилаётган асосий муаммолардан бири транспорт инфратузилмасининг ёмонлигидир.
— Мамлакатимизда темир йўл соҳаси ёмон аҳволда. Вагонларнинг аксарияти жуда эски. Баъзи вагонларда ҳатто кондиционер ҳам йўқ. Ҳукумат яқин беш йил ичида вагонлар паркини янгилаши лозим. Бу ишни тезда якунлаш керак. Шунингдек, вокзаллар ҳудуди ободонлаштирилиши, ҳамма нарса халқаро стандартларга жавоб бериши даркор. Маълумки, ёз ойларида йўловчилар сони кескин кўпаяди. Одамлар тез-тез борадиган жойларга қулай вагонли поездлар сонини кўпайтириш зарур. Бу жуда долзарб вазифадир. Магистрал йўлларнинг сифати ҳам паст. Айниқса, олис дам олиш масканларига машинада бориш осон эмас. Ҳатто жуда қийин. Магистрал йўл йўқ, дейиш мумкин. “Астана — Алмати” йўлида таъмирлаш ишлари 2021 йилдан бери давом этмоқда. Бу Қозоғистоннинг жануби ва марказини боғловчи автомобил йўлидир. Яна бир қанча лойиҳалар қурилмоқда. Булар Атирау — Астрахан, Талдиқорған — Ўскемен, Мерке — Бурилбайтал, Ақтўбе — Қандиағаш, Казталовка — Жанибек йўналишларидир. Бир сўз билан айтганда, бундай ҳолат ҳудудларнинг туристик салоҳиятини тўлиқ очишга имкон бермаяпти. Бундан ташқари, ҳар йили йўл таъмирлаш ишларининг смета қиймати ошиб бормоқда. Ҳукумат бу қурилишларни шу йил якунлаши керак. Одамларнинг барча йўналишларда тўсиқсиз киришини таъминлаш зарур, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Давлат раҳбари дам олиш масканлари билан моддий-техникавий таъминотининг ёмонлиги нафақат ички туризм, балки хорижлик меҳмонлар келишига ҳам салбий таъсир кўрсатаётганини таъкидлади.
— Чет эллик сайёҳларнинг деярли 90 фоизи қўшни МДҲ давлатларига тўғри келади. Узоқ хориждан келадиган сайёҳлар ҳали ҳам кам. Халқаро тадқиқотлар маълумотларига кўра, саёҳатчиларнинг 70 фоиздан ортиғи самолётда 4 соат ичида етиб бориш мумкин бўлган дам олиш жойларига боришни афзал кўради. Шунинг учун Қозоғистон Хитой, Ҳиндистон, Шарқий Осиё ва Яқин Шарқдан келган сайёҳлар учун жуда жозибали бўлиши мумкин. Бунда хорижлик сайёҳларнинг миллий менталитетини, қизиқиш ва талабларини инобатга олиб, уларнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олиш зарур. Битта дастурни барча сайёҳларга таклиф қилиш мумкин эмас. Бу юқори малакали мутахассислар ва сифатли ишларни талаб қилади. Келгуси беш йил ичида мамлакатимизга келаётган сайёҳлар сонини икки, ҳатто уч баравар ошириш имконияти мавжуд. Ҳаво транспорти саноатини ривожлантириш зарур. Аввало, оммабоп ҳаво йўналишларида арзон авиакомпаниялар сонини кўпайтириш керак. Ҳозирда Қозоғистоннинг йўловчи транспорти таркибида лоукостерларнинг улуши атиги 21 фоизни ташкил этади. Таққослаш учун, Грузия ва Озарбайжонда бу кўрсаткич 56 ва 37 фоизни ташкил этади. Шу билан бирга, бизнес ҳаво транспорти бозорида доимий ўзгаришларга дуч келмоқда. У ҳатто бунга мослаша олмайди. “Атамекен” палатаси маълумотларига кўра, жорий йилда Олакўлга ҳаво қатновлари субсидиясиз қолган. Бу ҳақда туристик операторлар мавсум бошланишидан олдингина билди, – деди Давлат раҳбари.
Қасим-Жомарт Тоқаев жорий йил Хитойда Қозоғистон туризми йили деб эълон қилинганини эслатиб, қўшни давлатдан сайёҳларни янада кўпроқ жалб қилиш учун маданий салоҳиятимиздан фойдаланиш, чегарага яқин ҳудудлар ҳокимлари билан биргаликда туризм соҳасидаги ҳамкорликни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратиш муҳимлигига эътибор қаратди.
Шу билан бирга, Ҳукуматга чегарага яқин ҳудудлар ҳокимлари билан биргаликда аҳоли пунктларини сайёҳларни қабул қилиш учун тайёрлаш, “Бақти” ва “Қалжат” назорат-ўтказиш пунктларида модернизация ишларини якунлаш, шунингдек, Қозоғистонга келаётган хорижлик сайёҳлар хавфсизлигини доимий назорат қилиб бориш вазифаси юклатилди.
Президент сайёҳлик ҳудудларини муҳандислик инфратузилмаси билан таъминлашда муаммолар кўплигини таъкидлади.
— Туристик базаларда энергия етишмайди. Шунинг учун дам олувчилар кўпинча электр энергиясисиз қоладилар. Натижада одамлар хавф остида. Бундан ташқари, ёнғин хавфи мавжуд ва маиший техника яроқсиз ҳолга келади. Ускуналарнинг носозлиги ва озиқ-овқат маҳсулотларининг бузилиши туфайли тадбиркорлар катта зарар кўради. Ҳукумат ҳокимликлар билан биргаликда курорт зоналарининг муҳандислик инфратузилмаси билан таъминланганлигини текшириши керак. Сайёҳлик жойларини муҳандислик инфратузилмаси, жумладан, электр энергияси, канализация, тозалаш мосламалари, ичимлик суви ва кириш йўллари билан таъминлаш учун махсус бюджет дастури зарур, — деди Президент.
Қасим-Жомарт Тоқаев Ҳукуматнинг барча ҳудудларда бир вақтнинг ўзида 20 та туристик ҳудудни ривожлантириш режасини танқид қилиб, бундай ёндашув самарасиз эканлигини ва давлатнинг чекланган ресурсларини исроф қилишини айтди.
Президентнинг сўзларига кўра, қисқа вақт ичида Қозоғистон туризмининг глобал паспортига айланишга лойиқ энг истиқболли объектларни ташкил этиш зарур.
— Алмати вилоятининг тоғ кластери, Манғистау пляж туризми ва Шчучье-Бурабай курорт зонаси энг мақбул йўналишлар ҳисобланади. Алмати Қозоғистон туризмини ривожлантиришнинг асосий маркази ҳисобланади. Туристлар умумий сонининг чорак қисми, жумладан, чет эллик сайёҳларнинг ярми шу шаҳарга тегишли. Аммо шаҳарнинг туристик инфратузилмаси йилдан-йилга ортиб бораётган оқимга бардош бера олмайди. Дам олиш ва байрам кунлари Шимбулақга ташриф буюрувчилар сони унинг имкониятларидан 2,5 баробар ошади. Шу боис тоғ-чанғи кластерини янада ривожлантириш, жумладан, Алмати вилоятининг Турген дарасида йил бўйи ишлайдиган тоғ курортини барпо этиш жуда муҳим, – деди Давлат раҳбари.
Президент Ҳукуматга Манғистау вилояти ҳокимлиги билан биргаликда Каспий денгизи бўйида туризм инфратузилмаси сифатини яхшилаш мақсадида меҳмонхона ва отеллар бизнесининг жаҳон брендлари ва франшизаларини жалб қилиш билан фаол шуғулланиш, шаҳарнинг Бош режасини қайта кўриб чиқиш бўйича топшириқ берди. Ақтау шаҳри Дубай ва Боку шаҳарларининг қирғоқбўйи курорт зоналарини ривожлантириш тажрибасини ҳисобга олган ҳолда, Ақтауга Алмати, Ақтўбе,Чимкент ва Атираудан рейслар сонини кўпайтириш, “Иссиқ соҳил” лойиҳаларини йил охиригача якунлаш, шунингдек, Кендирли дам олиш масканини жадал ривожлантириш бўйича топшириқ берди.
Давлат раҳбари Шчучье-Бурабай курорт ҳудудининг бой табиати, тарихий-маданий ёдгорликлари ноёб бойлик эканини таъкидлади.
— Бурабай Астанадан унча узоқ эмас. Шунинг учун пойтахт аҳолиси ва меҳмонлари бу ерга тез-тез ташриф буюришади. Сайёҳлар сони йилдан-йилга ортиб бормоқда. Бироқ у ерда инфратузилма қурилиши жуда секин кетмоқда. Натижада маҳаллий аҳоли дам олиш масканларида экологик вазият ҳамон мураккаб. Маҳаллий ҳокимият органлари муҳим инфратузилма лойиҳаларини амалга оширишни кечиктирмоқда. Масалан, Шчучье-Бурабай курорт зонасини ривожлантириш режаси тўлиқ бажарилмаган. Ушбу ҳужжат 2012 йилда қабул қилинган. Режага кўра, 126 миллиард тенге ажратилиши керак. Аслида эса 35 миллиард тенге берилган. Бу бюджетнинг атиги 28 фоизини ташкил этади. Ўн йилдан кўпроқ вақт ўтди. Аммо дам олиш масканида тозалаш иншоотлари ўрнатилмаган. Сув тармоқлари ва иссиқлик манбаларини қуриш ишлари ҳам тўлиқ бажарилмаган. Ҳукумат, Президент Ишлар бошқармаси, вилоят ҳокимлиги бу лойиҳаларни кечиктирмасдан, қисқа муддатда ниҳоясига етказиши керак, - деди Давлат раҳбари.
Ҳукумат ва маҳаллий ҳокимликларга Бурабай курорти ҳудудида жойлашган Ақбура, Жўкей кўли, Қатаркўл, Текекўл ва бошқа янги туристик ҳудудларни ривожлантириш, Бурабай ҳудудига Астана, Қарағанди, Павлодар, Ўскемен шаҳарларидан тезюрар поездлар қатновини йўлга қўйиш, Президент Ишлар бошқармаси томонидан ишлаб чиқилаётган «Burabay Travel» ягона рақамли платформасига яқин атрофдаги барча туристик ҳудудларни қамраб олиш вазифаси юклатилди.
Давлат раҳбари Қозоғистонда туризмни ривожлантириш учун замонавий воситалардан фаол фойдаланиш зарур, деб ҳисоблайди.
— Жаҳон ахборот маконида мамлакатимиз ҳақидаги қизиқарли маълумотларни кенг ёйишимиз керак. Туризмни ривожлантириш учун Қозоғистонда ўтказилаётган йирик халқаро тадбирлардан тўлиқ фойдаланиш зарур. Бу йил мамлакатимизда V Бутунжаҳон кўчманчилар ўйинлари бўлиб ўтади. Бу ўйин анъаналаримиз, маданиятимиз ва спортимиз уйғунлашганидан далолат беради. Лекин айтиш мумкинки, бу ҳақда жаҳон медиа маконида жуда кам маълумот бор. Бундай имкониятни қўлдан бой бериб бўлмайди. Хориждан сайёҳларни жалб қилиш учун имкон қадар юртимизни тарғиб қилиш зарур. Йирик халқаро медиа компаниялар билан яқиндан ҳамкорлик қилиш даркор. Ташқи ишлар вазирлигига бу масалани ҳал қилишни топшираман, — деди Президент.
Давлат раҳбари ўз нутқини якунлар экан, экология масаласига алоҳида тўхталди.
Президентнинг таъкидлашича, туризмни ривожлантириш учун табиатга зарар етказмаслик керак.
— Жамиятда экологик маданият шаклланмоқда. Аммо жуда кўп ўткир муаммолар мавжуд. Афсуски, дарё ва кўл қирғоқларини чиқиндига тўлдираётганлар ҳамон камаймаяпти. Тозаликни сақлаш учун махсус экологик тадбирларни амалга оширишимиз керак. Айни пайтда мамлакатимизда «Таза Қазақстан» акцияси ўтказилаётганидан хабарингиз бор. Бу ишнинг самарадорлиги, аввало, одамларнинг онгу тафаккурига боғлиқ. Албатта, фуқароларнинг экологик саводхонлигини ошириш ҳам муҳим аҳамиятга эга. Бу борада Маданият, Экология, Таълим-маориф вазирликлари аниқ чора-тадбирлар кўриши керак. Бу йўналишда фақат тарбиявий ишлар билан чекланиб қолиш мумкин эмас. Ҳар бир фуқаронинг табиат қўйнида эркин дам олиши учун барча шароит яратилиши керак. Сайёҳлар қаерда тўхташни ва қаерда олов ёқишни билишлари керак. Шунинг учун дам олиш масканларида шундай мос инфратузилма бўлиши лозим. Бу муаммо билан ҳокимликлар шуғулланиши керак, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Туризм ва спорт вазири Ермек Маржиқпаев, Транспорт вазири Марат Қарабаев, Алмати шаҳри ҳокимии Ерболат Досаев, Шарқий Қозоғистон вилояти ҳокими Ермек Кўшербаев, «Accor» меҳмонхоналар тармоғи МДҲ бўйича бош директори Алексис Деларофф, «Orient Finance Group» акциядори Руслан Шаекин, «PANA Group» компанияси ҳаммуассиси Нуржан Ниязалиев, «SkyWayTravel» сайёҳлик компанияси директори Асем Қоззбағарова сўзга чиқди.
