Петропавлдаги мактаб биноси қурилганига қарийб 1,5 аср бўлди
PETROPAVL. Кazinform – Шимолий Қозоғистон вилояти Петропавл шаҳрининг Булавский кўчасида шаҳардаги биринчи ўқув биноларидан бири – собиқ ҳақиқий училище биноси жойлашган. Вақт ўтиши билан у ўз мақсадини йўқотди, лекин гўзал архитектурасини сақлаб қолди. Аксарият ёдгорликлар сингари у ҳам хусусий мулкдир. Бинонинг тарихи ҳақида батафсил маълумотни Каzinform мухбири мақоласида ўқинг.
Архив ва публицистик материаллардаги маълумотларга кўра, бино 1886-1897 йилларда қурилган. Аввалига у шаҳар мактаби бўлган. 1903 йилда у махсус мактабга айланди.
Инқилобгача бўлган даврда мактабда табиатшунослик ва математика фанларига устунлик берилган.
Ўлкашунос олим Михаил Морозовнинг “Петропавл инқилобдан олдинги манбаларда” китобида 1903 йилда Петропавлнинг тавсифи ва ҳақиқий мактаб очилиши қайд этилган. Унда айтилишича, “...шаҳарда 3000 га яқин уй (шундан 260 таси тош), 5 та тош православ черкови, 6 та магометан масжиди, яҳудий ёғоч синагогаси, учта касалхона, 1 дорихона, театр, жамоат йиғилиши, давлат банки филиали, жамоат шаҳар банки, иккита меҳмонхона ва бир қанча муҳим савдо фирмалари бор. Бундан ташқари, бу ерда мактаблар мавжуд: беш синфли ўғил болалар мактаби, тўрт синфли қизлар гимназияси, иккита черков мактаби, приходли аёллар мактаби, 2 станик мактаби ва масжидларда 6 татар мактаби (мадраса) бор”, – дейилади.
Александр Семенов "200 йилда Петропавл шаҳри" китобида "дашт ва Сибирнинг бошқа шаҳарларига нисбатан Петропавлда инқилобгача халқ таълими сезиларли даражада бўлган. 1913 йилда мактаб ёшидаги 7000 нафар боладан 3500 дан ортиғи мактабга борди. Тан олиш керакки, бу чўл шаҳри учун жуда юқори кўрсаткич. Бундай фоиз кўпгина йирик саноат шаҳарларида бўлмаган... Петропавл йирик савдо шаҳри бўлгани учун катта шаҳар фонди мавжуд эди, 1915 йилда маблағлардан ташқари халқ таълимига бюджетнинг 17 фоизини сарфлашга муваффақ бўлган.
Ҳарбий хизматчилар болалари учун биринчи мактаб 1765 йилда очилган. 18 аср охирида масжид ёнида миллий диний мактаб очилди. 1840 йилда эркаклар мактаби, 1864 йилда аёллар мактаби, 1871 йилда гимназия, 1904 йилда эса аёллар мактаби очилди. 1867 йилда қозоқ ўғиллари, 1878 йилда қозоқ қизлари учун (иккинчисида қозоқ бойларининг қизлари ўқиган) мактаб-интернат ташкил этилди. Ўғил болалар мактаб-интернати шаҳар ва қишлоқ маъмуриятлари учун корхона раҳбарларини тайёрлаган. 1903 йилда ҳақиқий мактаб очилди.
Мактабда 53 нафар ўқувчи учун таълим октябрь ойида бошланган. 1909 йилда бу ерда 183 нафар ўқувчи таҳсил олган, 11 нафар ўқитувчи ишлаган. Унга кириш осон эмас эди. Унинг эшиги фақат ўғил болалар учун очиқ бўлди. Биринчи синфга ўқувчилар 11 ёшдан қабул қилинган. Ўқиш учун мактабда ўқитиладиган барча фанларни мукаммал билиш талаб қилинарди. Маҳаллий тарихчиларнинг ёзишича, мактаб директори Санкт-Петербург университетининг тарих-филология факультети битирувчиси, давлат маслаҳатчиси вазифасини бажарувчи Пётр Николаевич Бережков бўлган. 1908 йилдан бери Владимир Черемисинов 2-гильдиянинг ишончли савдогари, шаҳар мэри бўлди.
Ҳақиқий мактабда ўқиш тўланади ва ҳар бир талаба учун йилига 20 рублни ташкил этди. Тадқиқот етти йил давом этди. Биринчи битирувчилар 1911 йилда, охиргиси 1918 йил апрелда тугатган.
Инқилобдан кейин ўрта мактаб (кейинчалик - С. М. Киров номидаги 2-сонли ўрта мактаб) биносида биринчи совет иккинчи даражали мактаб очилди. Урушдан олдин у ерда Совет Иттифоқининг бўлажак Қаҳрамони Виктор Булавский таҳсил олган. 1965 йилда мактаб жойлашган кўчага унинг номи берилди (илгари Школьная бўлган).
1966 йилда 2-мактаб Интернационал кўчасидаги янги бинога кўчиб ўтди ва ҳозир ҳам бор. Булавский кўчаси, 6-уйда 7-сонли саккиз йиллик мактаб иш бошлади. 1977 йилда бу ерда 1-сонли мактаблараро ўқув-ишлаб чиқариш мажмуаси ташкил этилди.
Бино XIX-ХХ аср бошларига хос бўлган провинция савдогар шаҳарчасининг тарихий тартибини эслатади.
