Олжас Бектенов ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш бўйича идоралараро комиссия йиғилишини ўтказди

ASTANA. Kazinform – Қозоғистон Республикаси Бош вазири Олжас Бектенов ҳузуридаги ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш бўйича идоралараро комиссия йиғилишини ўтказди. Бу ҳақда Ҳукумат матбуот хизмати хабар берди.

Йиғилишда ҚР Ички ишлар вазири Ержан Саденов, Соғлиқни сақлаш вазири Ақмарал Алназарова, Таълим-маориф вазири Ғани Бейсенбаев, Маданият ва ахборот вазири Аида Балаева, шунингдек, вилоятлар ҳамда Астана, Алмати ва Чимкент шаҳарлари ҳокимлари, Бош прокуратура, Миллий хавфсизлик қўмитаси ва Молиявий мониторинг агентлиги вакиллари иштирок этди.

Йиғилишда гиёҳвандлик жиноятлари ва алкоголизмга қарши кураш, шунингдек, оилавий-маиший муносабатлар соҳасидаги ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш борасидаги ишлар самарадорлиги муҳокама қилинди.

Ички ишлар вазири Ержан Саденов маълум қилишича, ярим йил ичида 6,4 тонна гиёҳванд модда мусодара қилинган, 17 мингдан ортиқ гиёҳвандлик сайтлари блокланган, 474 гиёҳвандлик билан боғлиқ жиноятчи, шу жумладан 28 та Telegram-канал администратори қўлга олинган. Ташкил этилган жиноий гуруҳларга нисбатан 21 жиноий иш очилган, уларнинг учтаси трансмиллий даражадаги гуруҳлар ҳисобланади. Гиёҳвандликка қарши 11 мингдан зиёд тадбир ўтказилган. Шунингдек, жамоат жойларида алкоголь истеъмоли билан боғлиқ 107 минг ҳолат аниқланган, алкоголь маҳсулотлари айланмаси соҳасида 7 минг қонунбузилиш ҳолати бартараф этилган. 11 минг кишига спиртли ичимликлар истеъмоли тақиқланган.

Соғлиқни сақлаш вазири Ақмарал Алназарова маълумотларига кўра, ҳозирда 17 мингдан ортиқ гиёҳванд моддаларга қарам инсон диспансер рўйхатида турибди. Сўнгги 5 йилда опиоидларга қарамлик ҳолатлари 1,5 баробарга камайган, бироқ синтетик стимуляторлар ва аралаш турдаги гиёҳванд моддаларни истеъмол қилувчилар сони ортиб бормоқда. 2024 йил охиридан бошлаб, гиёҳванд моддаларни ўз соғлиғига зарар келтирадиган тарзда истеъмол қилувчи, бироқ қарамлик синдромига эга бўлмаган шахслар учун маслаҳатчи кузатув жорий этилган. Ҳозирда унга тахминан 3 минг киши қамраб олинган.

Наркологик ёрдам 20 та ҳудудий руҳий саломатлик марказларида, 79 та шаҳар ва 205 та туман кабинетларида кўрсатилади. Шунингдек, Республика илмий-амалий руҳий саломатлик маркази фаолият юритмоқда. Бошланғич тиббий-санитария ёрдами даражасида 94 та ёшлар саломатлик маркази фаолият юритади, 2024 йилда уларга 700 мингдан зиёд киши мурожаат қилган. 2025 йилда даволаш самарадорлигини ошириш бўйича янги методик тавсиялар тасдиқланди. Шифохонага ётқизишга қарши кўрсатмалар рўйхати қайта кўриб чиқилмоқда.

Премьер-министр ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар томонидан кўрилаётган жиддий чораларга қарамай, гиёҳвандлик муаммоси, айниқса ёшлар орасида, ҳануз долзарб эканини таъкидлади.

“Президент Қасим-Жомарт Тоқаев «Қонун ва тартиб» тамойилини давлат ва жамият фаолиятининг асосий пойдевори сифатида белгилаб берди. Шу сабабдан давлат органлари, жумладан, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар бу кўрсатманинг сўзсиз бажарилишини таъминлаши шарт. Ҳаммамизни ташвишга солаётган хавфли тенденция – ёшлар ўртасида гиёҳвандликнинг кенг тарқалаётганидир. Афсуски, бу ҳолат кун сайин кучаймоқда. Гиёҳвандлик тарқатишнинг янги усуллари – интернет, почта, «яшириб кетиш», номаълум электрон тўловлар орқали амалга оширилмоқда. Бу «наркодиллер-тақсимловчи-истеъмолчи» занжирида жисмоний алоқанинг йўқолишига олиб келмоқда. Шунинг учун бугун тарқатувчиларни қўлга олиш анча қийинлашган”, – деди Олжас Бектенов.

Бош вазир гиёҳванд сайтлари ва шунга ўхшаш эълонларни аниқлаш ва блоклаш механизмларини такомиллаштириш, шунингдек, гиёҳванд моддалар айланмаси билан боғлиқ пул ўтказмаларини тўсиш бўйича чоралар кўришни топширди.

Гиёҳвандликка олиб келувчи дори воситаларининг дорихоналар орқали айланишини назорат қилишни кучайтириш, реабилитация инфратузилмасини яратиш, жумладан, вояга етмаганлар орасидаги гиёҳвандликни аниқлаш ва даволаш ишларини фаоллаштиришга эътибор қаратилди.

Алкоголизмга қарши кураш доирасида мамлакат бўйлаб ичкиликдан воз кечган жамоалар ҳаракатини кенгайтириш режалаштирилган. Ҳозирда улар сони 400 тадан ошади. Бундай ташаббусларни амалга ошираётган фаоллар ва маҳаллий ҳокимиятларни рағбатлантириш таклиф этилди. Бугунги кунда ҳар иккинчи одам ўлдириш, ҳар учинчи безорилик ва ҳар тўртинчи талончилик жинояти маст ҳолда содир этилмоқда.

Олжас Бектенов фақат гиёҳвандлик тарқалишининг оқибатлари билан эмас, балки унинг асли сабаблари билан курашишга йўналтирилган янги гиёҳвандлик сиёсатини ишлаб чиқишни топширди.

Идоралараро комиссия шунингдек, оилавий-маиший муносабатлардаги ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш ва психологик ёрдам кўрсатиш, жумладан, ҳуқуқбузарларга нисбатан олиб борилаётган ишлар самарадорлиги масалаларини муҳокама қилди.

ҚР ИИВ маълумотларига кўра, сўнгги 3 йилда оилавий зўравонлик ҳолатлари бўйича мурожаатлар сони 35% га камайган. 2025 йил бошидан бери эса ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 20% пасайиш кузатилмоқда. Оилавий-маиший жиноятлар сони 34,9% га қисқарган.

Премьер-министр ижобий динамикага қарамай, оилавий зўравонликнинг олдини олиш муаммоси мамлакатнинг оилавий-демографик сиёсатининг долзарб масаласи бўлиб қолмоқда, деб таъкидлади.

“Президент белгилаб берган «Қонун ва тартиб» тамойили жамиятда ҳар қандай зўравонлик ва тажовузга йўл қўйиб бўлмаслигини англатади. Президент топшириғига мувофиқ, биз қонунчиликни кучайтирдик. Аёллар ва болаларга нисбатан ҳуқуқбузарликлар учун жавобгарлик қатъийлаштирилди”, – деди Олжас Бектенов.

Премьер-министр зўравонликнинг олдини олиш, идоралараро ҳамкорликни мустаҳкамлаш, аҳоли ўртасида ахборот ишларини кенгайтириш ва нодавлат ташкилотлар билан ҳамкорликни ривожлантириш зарурлигини қайд этди.

Ўтган йили ИИВ ҳузурида оилавий-маиший зўравонликка қарши кураш бўйича махсус бўлим ташкил этилди. У манфаатдор давлат органлари билан ҳамкорликда профилактик ишлар олиб бормоқда. Мутасадди хизматлар ўртасида ўзаро ҳамкорлик йўлга қўйилган.

Оилавий зўравонлик гувоҳи бўлган болалар масаласи муҳокама қилинди. Таълим вазирлигига бундай вояга етмаганларни эрта аниқлаш ва қўллаб-қувватлаш механизмларини ишлаб чиқиш топширилди.

Олжас Бектенов Оилавий қўллаб-қувватлаш марказлари тармоғини ривожлантириш, самарали рақамлаштириш ва барча идораларнинг маиший жиноятларга қарши курашдаги саъй-ҳаракатларини бирлаштириш муҳимлигини таъкидлади.

Йиғилиш якунида Бош вазир маҳаллий ижро ҳокимият органларига амнистияга тушган шахсларни комплекс мослаштириш, қўллаб-қувватлаш ва маиший зўравонликни ҳам ўз ичига олган ҳолда қайта жиноят содир этилишининг олдини олишни таъминлашни топширди.