Оиланинг рақамли картаси қайси йўналишда ривожлантирилади

ASTANА. Кazinform - Оиланинг рақамли картаси ишга туширилганига роппа-роса 2 йил бўлди. Карта жорий этилгандан бери дастлабки натижалар қандай? Бугунги кунда лойиҳадан қанча одамлар фойдаланмоқда? Яқин келажакда картага яна қандай ижтимоий ёрдам турлари қўшилади? Кazinform мухбири бу саволларга жавоб топишга ҳаракат қилди.

 

 

Карта орқали қандай ёрдам олиш мумкин

Эсингизда бўлса, 2022 йил 1 сентябрдан бошлаб Оиланинг рақамли картаси орқали 11 турдаги нафақа ва ижтимоий тўловлар ҳамда 3 турдаги хабарлар бўйича хизматлар олиш имконияти тақдим этилган эди. Улар:

- боланинг туғилиши, болани парвариш қилиш, ногирон болани парвариш қилиш, ишсизлик, боқувчисини йўқотганлик учун тўловлар, ногиронлик нафақалари, күміс алқа ёки алтын алқа(кумуш ёки олтин медаль маъносида) билан тақдирланган кўп болали оилалар учун тўловлар, манзилли иштимоий ёрдам;

- пенсия тўловлари, ишга жойлашиш тўғрисидаги билдиришномалар;

- ватандошларга хабарлар.

2022 йил сентябрь ойидан бугунги кунга қадар 1 миллион 230 минг 630 минг нафар фуқарога давлат хизматларини кўрсатишга розилик олиш учун тегишли SМS-хабарлар юборилган бўлиб, шундан 720 минг нафардан ортиқ фуқарога тўловлар тайинланган.

Лойиҳа қайси йўналишда ривожлантирилади?

2023 йилдан бошлаб Оиланинг рақамли картаси тўлиқ ишламоқда. Унинг мақсади қозоғистонликларнинг давлат қўллаб-қувватлаш тизимидан тенг фойдаланишини таъминлашдан иборат. Карта фаровонликнинг турли соҳаларида оилаларнинг заиф томонлари ва хавф-хатарларини аниқлаш ва қийин ҳаётий вазият даражасини проактив форматда, яъни қийин вазиятда бўлган одамларнинг сўровисиз аниқлаш имконини беради.

Оиланинг рақамли картаси оиланинг фаровонлик даражасини иқтисодий, ижтимоий ва уй-жой шароитлари, соғлиқни сақлаш, таълим нуқтаи назаридан баҳолайди. Шунингдек, у оилаларни 5 тоифага ажратади:

А - фаровонлиги яхши

В - қониқарли

C – турмуш даражаси паст

D - инқироз

E - қийин вазиятда.

Ҳозирда Оиланинг рақамли харитасида мамлакатнинг 20 миллиондан ортиқ фуқароси ҳақидаги маълумотлар тўпланган. Улар 6,3 миллион оилага бўлинган.

Таъкидлаш жоизки, Оиланинг рақамли картаси аллақачон оиланинг ҳудудий жойлашуви, энг муҳими – ижтимоий-иқтисодий, уй-жой шароитлари, оила аъзоларининг соғлиқни сақлаш, таълим, ижтимоий ҳимояга бўлган эҳтиёжлари ва бошқа ҳаёт соҳалари бўйича маълумотларни ўз ичига олган. Карта оиланинг заиф томонлари ва хавф-хатарларини, фаровонлик индексини аниқлаш, оиланинг оғир ҳаётий аҳволи даражасини баҳолаш, шунингдек, ижтимоий-иқтисодий ривожланиш дастурларини ишлаб чиқиш мақсадида ҳудудлардаги вазиятни таҳлил қилиш имконини беради. давлат органлари ва ҳокимлар учун ҳудудни ривожлантириш.

Оиланинг рақамли картаси маълумотларига кўра оилаларнинг (шахсларнинг) ижтимоий фаровонлигини таҳлил қилиш асосида бугунги кунда ҳокимларга вилоятда "инқироз" ва "қийин вазият" тоифаларидаги оилалар сонини камайтириш бўйича КPI (асосий фаолият кўрсаткичи) белгилаш тавсия этилади.

Йиллик кўрсаткичларни белгилаш орқали ушбу тоифадаги оилалар сонини камайтириш бўйича ҳудудлар рейтингини ҳисоблашнинг тегишли методологияси ишлаб чиқилди. Ҳокимлар рейтинги фоиз қийматининг пасайиши бўйича йиллик кўрсаткичларга эришилганлигини ҳисобга олган ҳолда баҳоланади. Вилоят ҳокимлари учун оилаларни янада “бадавлат” тоифаларга ўтказиш учун КPIлар ўрнатилди. Ҳудудлар рейтинги натижалари Қозоғистон Республикаси Ҳукумати даражасида фоиз қийматининг пасайиши йиллик кўрсаткичларига эришишни ҳисобга олган ҳолда баҳоланади.

Ҳозирги вақтда маълумотлари янгиланмаган оилалар сонини ва D ва E тоифаларидаги оилалар сонини камайтириш бўйича ишлар олиб борилмоқда. Бу борада маҳаллий ижроия ҳокимияти органлари билан биргаликда даромади, мол-мулки, тиббий суғуртаси, яшаш жойи бўйича доимий пропискаси бўлмаган шахсларни аниқлаш, уларга тегишли кўмак чоралари ва маслаҳатлар бериш бўйича ишлар олиб борилмоқда.

Бундан ташқари, оғир ҳаётий вазиятга тушиб қолган фуқароларга хизмат кўрсатиш доирасида шахс портретини тақдим этиш соҳасида Оиланинг рақамли картасини Оилани қўллаб-қувватлаш маркази ходимининг FSMSOCIAL автоматлаштирилган иш жойи билан интеграциялаш амалга оширилди. Шунингдек, FSMSOCIAL автоматлаштирилган иш жойи билан олиб борилаётган ишлар доирасида бошқарув ишини амалга ошириш режалаштирилган.

Оиланинг рақамли картаси давлат органларининг 30 та ахборот тизими билан интеграциялашган бўлиб, улар маълумотлари асосида оила таркибини автоматик тарзда белгилайди ва оилаларнинг турмуш даражасини баҳолашни шакллантиради. Ҳозирда барча интеграциялар “Smart Data Ukimet” орқали амалга оширилмоқда. Оиланинг рақамли картаси, ўз навбатида, “Smart Data Ukimet” давлат органларининг ахборот тизимлари билан зарур интеграцияга эга.

Картага яна қандай ижтимоий ёрдам турлари киритилади?

Мавжуд рақамли платформани модернизация қилиш давлат ва нодавлат ахборот ресурслари билан қўшимча зарур интеграцияларни амалга ошириш, ижтимоий соҳа ходимлари учун мобил иловаларни ишлаб чиқишни назарда тутади.

Янгиланган ижтимоий картани амалга оширишни ҳисобга олган ҳолда ижтимоий хизматларнинг интеграциялашган модели қуйидаги имкониятларни беради:

- оилавий ҳаётнинг пасайишига йўл қўймаслик мақсадида қийин ҳаётий вазиятда бўлган оилаларни (шахсларни) автоматик аниқлашни ташкил этиш;

- ҳар бир оила аъзосининг индивидуал хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда оила (шахс) эҳтиёжларини ҳар томонлама баҳолаш;

- ҳаётнинг бешта асосий соҳасида (ижтимоий шароитлар, бандлик, иқтисодий шароитлар, соғлиқни сақлаш, таълим, уй-жой шароитлари) ижтимоий тенгсизликни чуқур таҳлил қилиш имконияти билан ижтимоий ҳимояга муҳтож оилалар (шахслар) тўғрисидаги ҳар томонлама, батафсил ва янгиланган маълумотларни олиб бориш;

- оилани (шахсни) самарали қўллаб-қувватлаш чораларини кўриш ва уни қийин ҳаётий вазиятдан имкон қадар тезроқ олиб чиқишда турли бўлимларнинг саъй-ҳаракатларини жамлаш;

- “Ҳеч кимни ортда қолдирмаслик” тамойилини амалга ошириш;

- маълумотларни тўплаш, қайта ишлаш ва мониторинг қилиш соҳасида давлат функцияларининг такрорланишига йўл қўймаслик;

- оила эҳтиёжларини баҳолаш бўйича давлат органларининг такрорий функцияларини оптималлаштириш;

- жамиятнинг реал муаммолари ва эҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда бюджетни режалаштириш самарадорлигини ошириш.

Энг муҳими, барча таклифлар мамлакатимизда ҳаётга татбиқ этилса, оиланинг ҳар бир аъзосининг эҳтиёжларини (заиф томонларини) инобатга олган ҳолда, ҳаётнинг барча босқичларида унга ҳамроҳлик қилувчи институт яратиш мумкин бўлади. Ўшанда пандемия кўрсатиб берганидек, давлат органларининг ҳаракатлари оқибатларини бартараф этишга эмас, балки оилавий (шахс) заифликларнинг олдини олишга қаратилган.