Маймун чечаги Европага етди: Қозоғистонда ва дунёда қандай чора-тадбирлар амалга оширилди
ASTANА. Кazinform - Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) Африкада m-pox (маймун чечаги) эпидемияси туфайли глобал соғлиқни сақлаш бўйича фавқулодда ҳолат эълон қилди. Бир ҳафта ичида 2000 дан ортиқ инфекция ҳолати қайд этилди ва вирус қўшни давлатларга тарқала бошлади. Дунё давлатлари, жумладан, Қозоғистон ва Хитой вируснинг олдини олиш ва унинг тарқалишининг олдини олиш бўйича тегишли чора-тадбирларни кучайтирмоқда.
Сешанба куни Африка Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказлари Конгода маймун чечагининг юқумли штаммининг тез тарқалиши сабабли қитъада жамоат саломатлиги учун фавқулодда ҳолат эълон қилди. Вирус қўшни давлатларга тарқала бошлади.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти бош директори Тедрос Адханом Гебрейесус дунё давлатларини хавф-хатарга алоҳида эътибор қаратишга ва инфекциянинг кейинги тарқалишининг олдини олиш учун зарур чораларни кўришга чақирди. Ҳозирда асосий мақсад Африкада вирус тарқалишининг олдини олиш ва унинг дунёнинг бошқа қисмларига тарқалишининг олдини олишдир.
Маймун чечаги қаердан пайдо бўлган?
Маймун чечаги вируси келтириб чиқарадиган бу касаллик биринчи марта 1958 йилда Данияда лаборатория маймунлари орасида аниқланган. Вирусни одамга юқтиришнинг биринчи ҳолати 1970 йилда Конго Демократик Республикасида қайд этилган.
M-poxнинг клиник белгиларига келсак, юз, қўллар, оёқлар ва жинсий аъзоларда тошма пайдо бўлади. Кўпгина беморлар икки-тўрт ҳафта ичида тузалиб кетади, аммо жиддий асоратлар пайдо бўлиши мумкин. Буларга бактериал тери инфекциялари, пневмония, миянинг яллиғланиши (энцефалит), сепсис ва ҳатто ўлим киради. Иммунитети заиф одамлар, болалар ва ҳомиладор аёллар вирусга қарши туришда қийинроқ.
Асосан, танадаги вирус келтириб чиқарадиган тошмаларга тегиш, бу тошмалар билан ифлосланган кийим, чойшаб, сочиқ ва шунга ўхшаш нарсаларни ишлатиш касалликнинг тарқалишига сабаб бўлади.
Эпидемиянинг бутун дунёга тарқалиш хавфи
Маймун чечагининг тарқалиши асосан Марказий ва Ғарбий Африкада чекланган эди. Аммо 2022 йилнинг май ойида у Европа ва Шимолий Америкада ҳам рўйхатга олинган. 2023 йилда, камроқ авж олишига қарамай, вирус тарқалишда давом этмоқда. Африка Касалликларни назорат қилиш ва олдини олиш марказларига кўра, ўтган ҳафтанинг ўзида Африкада маймун чечагининг 2000 дан ортиқ янги ҳолатлари қайд этилган.
Африкадан ташқарида m-poxнинг янги ва янада хавфли штаммининг биринчи ҳолати Швецияда қайд этилди. Бемор Африкага қилган сафаридан кейин юқтирди, чунки эпидемия ўша минтақада тарқалган. Швеция расмийлари беморга керакли муолажалар олиб борилгани ва кузатув остида бўлганини тасдиқлади. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти халқаро саёҳатни ҳисобга олган ҳолда вирус Африкадан ташқарида тарқалиш хавфи юқори эканлигидан огоҳлантирди.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маълумотларига кўра, 2022 йилнинг январидан 2024 йилнинг июнигача 116 мамлакатда 99 мингдан ортиқ тасдиқланган маймун чечаги касаллиги қайд этилган ва 208 киши вафот этган. Ушбу даврда энг кўп касалланган мамлакатлар учлигига АҚШ, Бразилия ва Испания кирди.
Охирги маълумотлар шуни кўрсатадики, m-pox вируси бутун дунё бўйлаб тарқалишда давом этмоқда. 2024 йил июнь ойида 934 та янги лабораторияда тасдиқланган ҳолатлар ва 4 та ўлим ҳолати қайд этилган. Африкада - 567, Америкада - 175, Европада - 100, Ғарбий Тинч океанида - 81 ва Жануби-Шарқий Осиёда 11 та ҳолат қайд этилган.
Қозоғистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва бутун дунё мутахассисларининг тавсиялари
Қозоғистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги хорижга чиқишни режалаштираётган фуқаролар учун тегишли кўрсатмалар тайёрлади. Вазирлик вирусни юқтирган одамлар ва каламушлар, олмахонлар ва маймунларга яқинлашмасликни тавсия қилди. Шунингдек, ҳайвонларга ғамхўрлик қилинадиган жойларда ҳимоя воситаларидан фойдаланиш ва гигиена чораларини сақлаш, шу жумладан тез-тез қўл ювиш ва дезинфекция қилиш муҳимдир.
Ҳозирда Қозоғистонда m-pox касаллиги қайд этилмаган. Бундан ташқари, инфекция тарқалишининг олдини олиш мақсадида мамлакатда кучайтирилган профилактика чора-тадбирлари, яъни давлат чегарасида санитария назорати ва хавфли ҳудудлардан келаётган йўловчилар устидан назорат ўрнатилган.
Хитой божхона органлари вирус тарқалишининг олдини олиш учун чегара назоратини кучайтирди. Маймун чечаги касаллиги тасдиқланган мамлакатлар ва минтақаларда бўлган одамлар касаллик белгилари ҳақида хабар беришлари керак.
Шу билан бирга, касалланган одамларни олиб кетаётган транспорт воситалари ва уларнинг юклари санитария кўригидан ўтиши керак. Шунинг учун 15 августдан кучга кирган чора-тадбирлар олти ой давом этади.
Тахминларга кўра, касаллик Европага вирус билан касалланган беморларнинг келиши туфайли тарқалиши мумкин. Аммо Европа касалликларнинг олдини олиш ва назорат қилиш маркази агар беморлар тезда аниқланса ва даволанса, эпидемия тарқалиш хавфи йўқлигини айтди.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти ва бошқа халқаро ташкилотлар инфекциянинг кейинги тарқалишининг олдини олиш бўйича фаол иш олиб бормоқда. Хусусан, болалар, ҳомиладор аёллар ва иммунитети заиф инсонлар, яъни аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларини ҳимоя қилишга алоҳида эътибор қаратилмоқда.
