Марказий Осиё ва Европа Иттифоқи ташқи ишлар вазирлари биринчи марта тўлиқ форматдаги учрашув ўтказди
Қозоғистон Республикаси Бош вазири ўринбосари – Ташқи ишлар вазири Мурат Нуртлеу бошчилигидаги Қозоғистон делегацияси “Марказий Осиё – Европа Иттифоқи” вазирлар йиғилишининг 19-йиғилишида иштирок этди. Тарихда илк бор бу формат Марказий Осиёнинг 5 та давлати ва Европа Иттифоқига аъзо 27 та давлатнинг ташқи ишлар вазирликлари раҳбарларини бирлаштирди.
Учрашувда Марказий Осиё давлатлари ва Европа Иттифоқи ўртасидаги муносабатларни чуқурлаштириш бўйича қўшма йўл харитаси тақдим этилди. Ҳужжат 2023 йил 2 июнда Чўлпон-Ота шаҳрида Марказий Осиё давлатлари раҳбарлари ва Европа кенгаши президенти томонидан эришилган келишувларга мувофиқ ишлаб чиқилган.
Йўл харитаси Европа Иттифоқининг 2019 йилги Марказий Осиё бўйича стратегиясини тўлдиради ва минтақалараро ҳамкорлик кўламини кенгайтиради. Йўл харитаси амалий ҳамкорликнинг асосий йўналишларини, жумладан, Марказий Осиё мамлакатлари транспорт инфратузилмасини Транс-Европа транспорт тармоғига (TEN-T) яқинлаштириш, муҳим хом ашёни ривожлантириш, минтақадаги яшил лойиҳаларни молиялаштириш, шунингдек, фитосанитария, ветеринария чоралари ва бошқа соҳаларда ҳамкорлик қилиш.
Қозоғистон ТИВ раҳбари қишлоқ хўжалиги, сармоя ва рақамли ўзаро ҳамкорлик соҳасида бир қатор ташаббуслар, шунингдек, Қозоғистоннинг Транскаспий йўлагининг тўлиқ салоҳиятини очиш бўйича қарашлари, европалик экспортерларни Европадан Осиёга транспорт йўналишидан фаолроқ фойдаланишга чақирди.
М.Нуртлеу, шунингдек, Марказий Осиёда иқлим ўзгаришига қарши курашда ҳамкорлик муҳимлигини таъкидлаб, бу борадаги жорий фаолият ва ташаббусларни қайд этди. Жумладан, Қозоғистоннинг 2060 йилгача углерод нейтраллигига эришиш режаларини яна бир бор тасдиқлаш, Алмати шаҳрида Марказий Осиё иқлим ва яшил энергия лойиҳаси офисини очиш ва 2026 йилда БМТнинг иқлим бўйича минтақавий саммитини ўтказиш киради.
Европа Иттифоқининг ташқи ишлар ва хавфсизлик сиёсати бўйича Олий вакили, Еврокомиссия вице-президенти Жозеп Боррель, ўз навбатида, мазкур платформа самарали кўп томонлама ҳамкорликнинг ёрқин намунаси эканини таъкидлади. Унинг фикрича, ҳамкорликни янада чуқурлаштириш савдони кенгайтириш, инвестицияларни жалб қилиш, транспорт ва рақамли алоқани ривожлантириш, жумладан, Европанинг «Global Gateway» ва «Green Deal» асосий стратегияларини амалга ошириш орқали ёрдам беради.
Халқаро ҳамкорлик бўйича Европа комиссари Ютта Урпилайнен минтақа учун жорий ва янги дастурлар, жумладан, таълим ва гуманитар лойиҳаларни амалга ошириш орқали одамлар ўртасидаги алоқаларни ривожлантириш ҳақида умумий маълумот берди.
Йиғилиш якунларига кўра, Марказий Осиё давлатлари ва Европа Иттифоқи ташқи сиёсат идоралари раҳбарларининг қўшма баёноти қабул қилинди. ҚР Президенти Қасим-Жомарт Тоқаевнинг 2026 йилда Қозоғистонда БМТнинг иқлим бўйича саммитини ўтказиш ва Оролни қутқариш Халқаро жамғармаси доирасида томонлар ҳамкорлигини кенгайтириш бўйича ташаббуслари ва бошқа ташаббуслар ўз аксини топган.
“Марказий Осиё – Европа Иттифоқи” вазирлар йиғилишининг навбатдаги йиғилиши 2024 йилда Туркманистонда ўтказилиши режалаштирилган.
Муаллиф: Арман Сулейменов
