Қўрғошин, мис, рух, марганец, хром: Қозоғистон ҳар йили чет элга 14,3 миллион тонна руда сотади
ASTANA. Kazinform – ҚР Саноат ва қурилиш вазирлиги Kazinformнинг сўровига жавобан тоғ-кон-металлургия соҳасида хомашё экспорти ҳажми ҳақида маълумот берди.
Масаланинг моҳияти
Мажилис депутати Азат Перуашев Коррупцияга қарши кураш агентлиги раиси Асхат Жумағали ва саноат ва қурилиш вазири Ерсайин Нағаспаевга савол йўллаб, Қозоғистон кон компаниялари томонидан экспорт қилинадиган руда ва концентратлар кимёвий таҳлилсиз экспорт қилинаётгани ҳақидаги маълумотларга изоҳ беришни талаб қилди.
«Февраль ойида “Қазақмис” ижтимоий корпорациясининг собиқ лаборатория мутахассиси маълумотлари эълон қилинди. Корпорация тонналаб мис концентрати ва рудаларини кимёвий таҳлил ўтказмасдан, таркибидаги қимматбаҳо ва нодир металларни яшириб экспорт қилаётгани айтилади. Экспертнинг фикрича, бу билан компания экспорт қилинадиган ресурслар нархини сунъий равишда пасайтириб, олигархлар манфаати учун мамлакат иқтисодиётига зарар етказмоқда. Бошқа бир интервьюда геолог мутахассиснинг айтишича, тоғ-кон гиганти ўнлаб йиллар давомида руда ва концентратни таҳлил қилмасдан хорижга ишлаб чиқариш учун ноёб тупроқ металл хомашёсини экспорт қилган. Бу материалларга ҳаволаларни депутатлик сўрови билан бирга юборамиз», – деди Азат Перуашев.
Саноат вазирлигидагилар нима дейди?
«Қозоғистон Республикаси Божхона иттифоқига (ҳозирги Евроосиё иқтисодий иттифоқи) қўшилмагунча, рудани мамлакат ҳудудидан олиб чиқиш учун рухсатномалар бериш кўзда тутилмаган эди. 2009 йилдан бошлаб таркибида олтин бўлган хомашё экспортига чекловлар жорий қилинган. Қозоғистон ҳудудидаги "Қимматбаҳо металлар ва қимматбаҳо тўшлар тўғрисида"ги қонуннинг 8-моддаси 2-қисмига мувофиқ, таркибида қимматбаҳо металлар бўлган хом ашё товарларини Қозоғистон ҳудудидан олиб чиқишга ният қилган шахс, ваколатли орган белгилаган тартибда, ваколатли орган тасдиқловчи рўйхатдаги қимматбаҳо металларни ишлаб чиқаришнинг барча субъектларидан тегишли рад этишни ёки бундай рад этишнинг мавжудлиги тўғрисида ваколатли органнинг тасдиғини олишга мажбур, — деб ёзилган вазирлик жавобида.
Расмий маълумот нима дейди?
«Кон-металлургия мажмуасида хомашё экспорти ҳажми асосан концентратларга тегишли», – дейилади расмий жавобда.
2024 йилда экспорт қилинган консентратлар ичида карбонатсиз темир консентратлари – 5,7 миллион тонна (2023 йилдан 9,4% кам), агломерацияланган темир консентратлари – 4,8 миллион тонна (2023 йилдан 2,4% кам), мис консентратлари – 1,8 миллион тонна (2023 йилдан 5,6% кам), марганец консентратлари – 214,4 минг тонна (2023 йилдан 36,3% кўп), қорғошин консентратлари – 45,7 минг тонна (2023 йилдан 18% кам), руҳ консентратлари – 431,1 минг тонна (2023 йилдан 15,9% кам), хром консентратлари – 294,2 минг тонна (2023 йилдан 24,7% кам), лой (глинозем) – 997,9 минг тонна (2023 йилдан 14,3% кўп).
