ҚР Президенти «Абу-Даби барқарор тараққиёт ҳафталиги» саммитининг очилиш маросимида нутқ сўзлади
Давлат раҳбари ўз нутқида жаҳон аҳамиятига молик долзарб мавзулар муҳокама қилинадиган кенг кўламли халқаро тадбирни ташкил этгани учун Шайх Муҳаммад бин Зоид Ол Наҳаён ҳазратларига миннатдорлик билдирди.
Президент тоза ва «яшил» дунё йўлида барқарор ривожланиш барчанинг умумий вазифаси эканини таъкидлади.
- Афсуски, геосиёсий беқарорликнинг кескинлашуви ва энергия хавфсизлигининг йўқлиги иқлим ўзгариши масаласини эътибордан четда қолдирди. Ер юзида ўртача ҳарорат кўтарилиши билан дунёдаги унумдор озиқ-овқатнинг 66 фоизини таъминловчи асосий қишлоқ хўжалиги экинларининг ҳосилдорлиги сезиларли даражада камайиши мумкин. Бундан ташқари, чучук сув танқислиги хавфи мавжуд. БМТ ҳисоботига кўра, 2050 йилга бориб, иқлим ўзгариши сабабли 5 миллиарддан ортиқ одам ичимлик сувига муҳтож бўлиши мумкин. Бу глобал озиқ-овқат, энергия, шаҳар ва экологик тизимларга таҳдид солади. Буларнинг барчаси нафақат сиёсий қарорлар, балки бошқа шошилинч ва самарали чоралар кўришни тақозо этади. Сайёрамизни сақлаб қолиш учун мисли кўрилмаган молиявий сармояларни киритиш зарур, деди Давлат раҳбари.
Қасим-Жомарт Тоқаевнинг фикрича, иқлим ўзгаришига қарши кураш фақат ривожланиш ёки модернизация чоралари билан чекланиб қолмаслиги, бир-бири билан чамбарчас боғлиқ ҳолда ёнма-ён бориши керак.
– Биз халқаро ҳамжамият иқлим ўзгаришига қарши курашиш бўйича чора-тадбирларни молиялаштириш бўйича ўз мажбуриятларини оширишига ишонамиз. Бугунги йиғилишнинг аҳамияти ҳам шунда. Қозоғистон углерод нейтраллигига эришиш бўйича узоқ муддатли мажбуриятларни белгилаб олди. Дарҳақиқат, мамлакатимиз Париж битимини биринчилардан бўлиб ратификация қилди. Шу пайтдан бошлаб биз иқтисодиётни диверсификация қилиш, қайта тикланадиган энергия манбалари ва барқарор технологияларни илгари суришга қаратилган энг мувозанатли ва оқилона сиёсатни шакллантирдик, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Президент мамлакатда электр энергиясининг қарийб 70 фоизи кўмирдан ишлаб чиқарилаётганини таъкидлаб, келажакда саноат ва иқтисодиётда туб таркибий ўзгаришлар олиб келадиган кенг кўламли чора-тадбирларга алоҳида тўхталди.
Президентнинг фикрича, янги Экологик кодекси саноат корпорацияларининг қайта тикланадиган энергия манбаларига ўтишига ижобий таъсир кўрсатади.
– Корхонанинг атроф-муҳитни модернизация қилишга йўналтирган сармоясининг тўлиқ қиймати бюджетга тўланган экологик тўловдан ушлаб қолинади. Масаланинг тартибга солувчи томонига келсак, жорий йилда барча асосий тармоқлар учун энг яхши мавжуд усуллар (ВАТ) саноат стандартлари қўлланмасини ишлаб чиқиш якунланади. Кейинги босқичда ифлосланган табиатнинг 80 фоизига масъул бўлган 50 та йирик корпорация ушбу стандартларни қабул қилиши керак, - деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Давлат раҳбарининг сўзларига кўра, Қозоғистон Марказий Осиёда углерод нейтраллигига эришиш бўйича узоқ муддатли стратегияни қабул қилган биринчи давлатдир. Ушбу стратегия миллий даражада белгиланган иқлим ўзгариши кўрсаткичларига ҳисса қўшишнинг энг яхши усулларини белгилайди.
– Иссиқхона газлари чиқиндиларига квоталар ажратиш ва квоталар савдоси миллий тизими ҳавога чиқиндиларни камайтиришни рағбатлантириш ва энергия тежовчи технологияларни ривожлантириш механизми сифатида ўз самарадорлигини исботлади. Бизнинг умумий мақсадимиз иссиқхона газлари чиқиндилари савдосининг миллий ва Европа тизимлари ўртасидаги тафовутни бартараф этишдир. Бу чора-тадбирларнинг барчаси Париж конвенцияси бўйича мажбуриятларни 2030 йилгача тўлиқ бажариш имконини беради, - деди Давлат раҳбари.
Президент саммит иштирокчиларини Қозоғистонда қайта тикланадиган ва муқобил энергия манбаларидан фойдаланиш истиқболлари ҳақида маълумот берди.
– Қуёш ва шамол омиллари, шунингдек, бепоён заминимиз Қозоғистонга иқлимни муҳофаза қилиш бўйича глобал тадбирларда иштирок этиш ва қайта тикланадиган энергия соҳасида етакчиликни қўлга киритиш имконини беради. Бу борада инвесторларга янада қулай шарт-шароитларни таклиф қилиш учун қонунчилик базасини такомиллаштирмоқдамиз. Умуман олганда, бизнинг режамизга кўра, 2035 йилга келиб Қозоғистонда 6,5 ГВт қайта тикланадиган энергия манбалари пайдо бўлади. Бу борада «яшил водород» истиқболли йўналишлардан биридир. Халқаро экспертларнинг фикрича, мамлакатимиз водород экспорт қилувчи етакчи ўнталикка кириши мумкин, - деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Президент атом энергиясидан фойдаланиш масаласига эътибор қаратди ва бу ҳавога чиқаётган иссиқхона газлари миқдорини камайтиришга таъсир этувчи асосий омиллардан бири эканини таъкидлади. Шунингдек, Қозоғистоннинг атом энергетикасини ривожлантиришдаги устувор жиҳатларини қайд этди.
– Мамлакатимиз табиий уран қазиб олиш бўйича дунёда биринчи ўринда туради. Биз ядро ёқилғиси компонентларини мамлакатимизда ишлаб чиқарамиз ва атом энергиясидан хавфсиз фойдаланишни янада ривожлантириш учун кўплаб имкониятларга эгамиз. Бизнингча, бу минтақавий ва жаҳон савдо ва сармоя учун истиқболли йўналиш, - деди Давлат раҳбари.
Шу билан бирга, Қасим-Жомарт Тоқаев ўрмонларни барпо этиш иқлим ўзгариши оқибатларини юмшатиш стратегиясининг муҳим йўналиши эканини айтди. Унга кўра, Қозоғистон БМТнинг иқлим ўзгариши бўйича 26-конференциясида қабул қилинган Ўрмон ва ердан фойдаланиш декларациясига қўшилди. Бундан ташқари, мамлакатда 2025 йилгача икки миллиард дарахт экиш бўйича кенг кўламли лойиҳа бошланди. Ўтган йили 282 миллион туп дарахт экилди. Жорий йилда яна 410 миллион туп дарахт экиш режалаштирилган.
Давлат раҳбари Қозоғистон ғалла етиштириш бўйича дунёда еттинчи ўринда туришини таъкидлаб, мамлакат қишлоқ хўжалиги салоҳиятидан глобал озиқ-овқат тақчиллигига қарши курашда фойдаланиш ниятида эканини маълум қилди.
– Афғонистон халқига инсонпарварлик ёрдами сифатида буғдой унини етказиб бериш бўйича Жаҳон озиқ-овқат дастури, БМТнинг Озиқ-овқат ва қишлоқ хўжалиги ташкилоти билан яқиндан ҳамкорлик қилмоқдамиз. Шу билан бирга, ривожланаётган мамлакатларни озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминлаш мақсадида Озиқ-овқат хавфсизлиги бўйича Ислом ташкилоти билан ҳамкорлик қилишга таклиф қиламан, - деди Президент.
Бундан ташқари, давлат раҳбари Қасим-Жомарт Тоқаев ўз нутқи якунида саммитнинг барча иштирокчиларини «яшил лойиҳалар»ни амалга оширишда фаол иштирок этишга, шунингдек, ESG инвестициялари ва барқарор ривожланиш мақсадларига эришиш учун кучларни бирлаштиришга чақирди.
Фото: аkorda.kz
