Қозоғистоннинг Silk Way телеканали ва хитойлик CGTN ШҲТ саммити ва икки томонлама ҳамкорликни муҳокама қилди
ASTANA. Kazinform – «Silk Way» телеканали ва хитойлик CGTN глобал телевизион тармоғида ток-шоу бўлиб ўтди, бошловчилар ва экспертлар Қозоғистон ва Хитой ўртасидаги икки томонлама ҳамкорликнинг долзарб масалаларини, шунингдек, ШҲТ саммити кун тартибини муҳокама қилдилар.
Ток-шоу меҳмонлари Осиёда ҳамкорлик ва ишонч чоралари бўйича кенгаш (ОҲИЧК) Бош котиби Қайрат Сарибай, «KazakhTourism» МК» АЖ бошқаруви раиси Қайрат Садуақасов, Назарбаев университети профессори Цзян Донг ва Теҳрон университети профессори Моҳаммад Маранди бўлди. Лойиҳани қозоғистонлик журналист Айнур Иманғали таниқли хитойлик журналист Тянь Вэй билан биргаликда олиб борди.
Шанхай ҳамкорлик ташкилоти (ШҲТ) ҳақида
Қайрат Сарибай ташкилотга аъзо барча давлатларда хавфсизлик, барқарорлик ва барқарор ривожланишни таъминлашда ШҲТнинг беқиёс ролини таъкидлади. У ШҲТнинг ишончни мустаҳкамлаш, айниқса, ҳарбий соҳада эришган ютуқлари ҳақида гапирди.
Шунингдек, ОҲИЧК Бош котиби ташкилотга аъзо давлатлар тарихий муаммоларни ҳамкорлик имкониятларига айлантириб, ҳудудий низоларни муваффақиятли ҳал қилганини таъкидлади. Ушбу ишонч асоси ШҲТга хавфсизлик масалаларидан иқтисодиёт, савдо, маданият ва технология каби бошқа соҳаларга эътиборини кенгайтириш имконини берди.
Теҳрон университети профессори Моҳаммад Марандининг фикрича, ШҲТга аъзо давлатлар ҳамкорлиги мустаҳкамлангани сари Марказий Осиё давлатлари, жумладан, Қозоғистон ҳам келгусида ўз мавқеини мустаҳкамлайди, халқаро майдондаги роли янада ортади.
“Бир макон, бир йўл” ташаббуси ҳақида
“Бир макон, бир йўл” ташаббусининг трансформацион таъсири муҳокаманинг асосий мавзуларидан бирига айланди.
Қайрат Сарибай “Бир макон, бир йўл”, “Транс-Каспий халқаро транспорт йўли” каби лойиҳалар ва алоқани яхшилашга қаратилган бошқа ташаббуслар илгари денгизга чиқа олмаган ҳудудларни самарали равишда қуруқлик билан боғланган марказларга айлантириб, иқтисодий тараққиёт ва сиёсий барқарорликка ҳисса қўшганини таъкидлади.
Қайрат Сарибай “Бир макон, бир йўл” ташаббусининг прагматик ва ихтиёрийлигини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, бу уни иштирокчи давлатлар учун жозибадор қилади. Унинг таъкидлашича, ихтиёрий иштирок этиш тамойили муҳим, чунки давлатлар иштирок этишга мажбур эмас, балки ўз манфаатларидан келиб чиқиб шундай қилади.
ОҲИЧК Бош котиби, шунингдек, ташаббусда иштирок этиш ҳар икки томон учун ҳам фойдали эканини таъкидлаб, Қозоғистон ва Хитой ушбу лойиҳа орқали самарали ҳамкорликни йўлга қўйганини айтди.
“Демак, Қозоғистон ва Хитой бир-бирини шундай топди. Назаримда, Қозоғистонсиз Хитой ўзининг глобал мегалойиҳасини бундай даражада илгари сура олмаган бўларди. Аксинча, Қозоғистон шарққа уланиш орқали жаҳон бозорлари билан боғланиши керак эди. Шу боис ўзаро манфаатдорлик ва тенг шерикликка асосланган кўплаб прагматик ёндашувлар мавжуд”, — деди Қайрат Сарибай.
Назарбаев университети профессори Цзян Донг Қозоғистоннинг Евроосиёдаги стратегик ўрни ҳақида гапириб, уни ёрқин лойиҳаларни амалга ошириш имконини берувчи энг яхши давлатга тенглаштирди.
Унинг айтишича, Қозоғистон ўз салоҳиятини тўлиқ рўёбга чиқаришда Транскаспий халқаро транспорт йўналиши, Қорғас ва Ғарбий Европа – Ғарбий Хитой транзит йўлаги каби муҳим ташаббуслар муҳим аҳамиятга эга.
Туризм ва визасиз шартномалар ҳақида
Профессор Донг икки давлат ўртасидаги ўзаро визасиз келишувлар Қозоғистоннинг иқтисодий барқарорлиги ва диверсификациясига хизмат қилувчи халқлар ўртасидаги алоқалар ва туризмни янада ривожлантиришга хизмат қилганини таъкидлади.
«Kazakh Tourism» компанияси бошқаруви раиси Қайрат Садуақасов жадал ривожланаётган туризм соҳаси ҳақида ўз фикрлари билан ўртоқлашди. У визасиз режим жорий этилиши ва Қозоғистоннинг Хитойда Туризм йили деб эълон қилиниши муносабати билан хитойлик сайёҳлар сони сезиларли даражада ошганини таъкидлади. Бу ўзаро визасиз сиёсат 2023 йилда хитойлик сайёҳлар сонини ўн икки баробар ошириб, 400 минг нафарга етказади.
Унинг сўзларига кўра, йил охиригача Хитойдан туризм ва инвестициялар икки баравар кўпайиб, сезиларли иқтисодий ўсишни таъминлайди.
Маданий алмашинув ва одамлар ўртасидаги мулоқот
Маданий алоқалар ва халқлар ўртасидаги алоқалар Қозоғистон ва Хитой ўртасидаги икки томонлама муносабатларнинг муҳим таркибий қисмлари сифатида алоҳида таъкидланди.
Профессор Донг икки давлат ўртасидаги чуқур маданий алоқаларни таъкидлаб, ҳар икки давлатнинг шеърият ва адабиётнинг бой тарихи борлигини таъкидлади. У қозоқ шоири Абай ва хитой шоири Ли Бо ўртасидаги ижодий ўхшашликни таъкидлаб, ўзаро англашув ва икки томонлама муносабатларни мустаҳкамлашда маданий алмашинувлар жуда муҳим эканини таъкидлади.
