Қозоғистонга боришимни эшитган ишбилармонлар бир гуруҳ бўлиб келишди – Словения Президенти
ASTANA. Kazinform – Словения Президенти Наташа Пирц-Мусар Kazinform агентлигига берган эксклюзив интервьюсида Қозоғистонга ташрифи аҳамияти, икки давлат ўртасидаги дипломатик ва иқтисодий алоқалар ўсиб бораётгани, турли соҳалардаги ҳамкорлик салоҳияти ҳақида гапирди. Шунингдек, у кўп томонлама муносабатларнинг аҳамияти, Словениянинг жаҳон дипломатиясидаги ўрни ортиб бораётгани, Димаш Қудайберген мусиқасига тўхталиб ўтди.
– Бу Словения Президентининг 15 йил ичида Қозоғистонга илк расмий ташрифидир. Бу Астана ва Люблянанинг икки томонлама сиёсий мулоқот ва иқтисодий ҳамкорликни чуқурлаштиришга қатъий интилишини кўрсатади. Қозоғистон ва Словения муносабатларининг келажаги ҳақида гапириб берсангиз. Яқинда Қозоғистоннинг Словенияда очилган элчихонаси қўшимча алоқаларга туртки бера олдими?
– Саволингизнинг охирги қисмидан бошласак, Қозоғистоннинг Люблянада элчихона очиш ҳақидаги қарори катта воқеа бўлди. Доимий элчининг мавжудлиги дипломатларнинг ишини анча осонлаштиради. Бу уларга мамлакатни, ишбилармонлик муҳитини ва сиёсий ҳаётни яхшироқ тушунишга ёрдам беради. Ҳозир биз Қозоғистонга норезидент элчи лавозимини таклиф қилиш жараёнидамиз.
Албатта, мамлакатингиз бизнинг 2 миллион аҳоли билан дунёнинг ҳар бир давлатида элчихона оча олмаслигимизни тушунади деган умиддаман. Шунинг учун биз устуворликларимизни ўзгартиришимиз керак. Биз алоҳида вазифалар учун фақат Қозоғистонга эътибор қаратадиган элчи тайинлашни таклиф қилмоқдамиз. Бу амалга ошириш жараёнида.
Лекин, биринчи навбатда, Президентингиз – жаноб Тоқаевга Қозоғистонга ташриф буюришга таклиф қилгани учун ўз миннатдорчилигимни билдирмоқчиман. Биз биринчи марта Нью-Йоркда, БМТ Бош Ассамблеясида, мен президент лавозимига киришганимдан тахминан ярим йил ўтиб учрашдик. Ўшанда чиндан ҳам мазмунли ва тўлиқ суҳбат бўлган эди.
Ўшанда мен “Қозоғистон жуда қизиқ давлат”, дедим. Аслида, сиёсий ва иқтисодий, географик жиҳатдан кичик давлатлар йирик державалардан кўра очиқроқ бўлиши керак. Ҳозирда Словения Хавфсизлик Кенгашининг доимий бўлмаган аъзоси ва биз дунёда нималар бўлаётганидан яхши хабардормиз. Лекин, албатта, биз дунёда учинчи йирик иқтисодиёт бўлган Европа Иттифоқининг аъзоси эканлигимизни ҳам тушунамиз.
Биз, албатта, Европа Иттифоқига устувор аҳамият берамиз. Бироқ, мен кўпинча Словения океан ўртасида жойлашган алоҳида орол эмаслигини айтаман. Бизга бошқа давлатлар билан ҳамкорлик керак. Менинг асосий позициям шундан иборатки, агар биз яхши сиёсий муносабатларга эга бўлсак, бу иқтисодий вазиятни анча юмшатади. Қозоғистон билан эса ҳал қилинмаган муаммомиз йўқ, дипломатик муносабатларимиз 33 йилга етди. Иқтисодиёти ривожланган давлат ижтимоий таъминланади. Биз ҳам худди шундай муросага интиламиз. Юқорида айтганимдек, сиёсий мулоқот бизнес учун кўплаб имкониятларни очиб беради. Шунинг учун мен бу ерга келдим.
Қозоғистоннинг самимий қабули ва дунёнинг барча давлатлари билан ҳамкорлик қилишга тайёрлигидан жуда хурсандман. Биз бундан манфаатдормиз. Албатта, Қозоғистон Словениядан 10 баробар катта. Сиз Марказий Осиёда иқтисодиётни бошқараяпсиз. Ҳозирда қарама-қаршиликлар кучайган пайтда бетараф сиёсий позицияни сақлаб қолишга ҳаракат қиляпсиз.
Президентларингиз ва мамлакатингиз дунё бошдан кечираётган мана шу оғир дамларда донолигинги учун ҳайратда қолдиради.
– Сиз билан бирга Словениянинг етакчи тармоқларидан йирик бизнес делегацияси Астанага келди ва Қозоғистон-Словения бизнес-форумида иштирок этди. Сизнингча, ушбу форум Астана ва Люблянага қандай иқтисодий таъсир кўрсатиши мумкин?
– Фақат битта йўл бор ва у юксалиш йўлидир. "Тез юрмоқчи бўлсангиз, ёлғиз юринг, агар узоққа бормоқчи бўлсангиз, биргаликда ҳаракат қилинг". Мен буни тез-тез айтаман. Бу сиёсат учун ҳам, иқтисодиёт учун ҳам адолатли.
Ҳа, бу менинг президентлик фаолиятим давомида 2 йилу 3 ой давомида Қозоғистонга олиб келган энг катта делегация. Унинг таркибига 25 та етакчи компания киради.
Икки томонлама иқтисодий айирбошлаш ҳали ҳам кам дердим – 163 миллион евро. Таққослаш учун, бизнинг энг йирик савдо ҳамкоримиз Швейцария ҳисобланади. Биз асосан фармацевтика соҳасида ҳамкормиз. Бу давлат ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми йилига 32 миллиард еврони ташкил қилади. Ҳажми бўйича иккинчи ўринни эгаллаган ҳамкоримиз Германия (15 миллиард евро).
Бироқ, Қозоғистоннинг Словенияга таклиф қиладиган нарсалари бор ва Словения ҳам Қозоғистонга ўз товарларини таклиф қилиши мумкин. Сизда нефть ва табиий газ бор. Словенияда бундай нарса йўқ. Шунинг учун биз бошқа соҳаларда инновацион бўлишимиз керак. Фармацевтика бизнинг етакчи соҳамиз, шунингдек, ўрмон хўжалиги, рақамлаштириш ва сунъий интеллект ёш тадбиркорларимизга яқин. Бизда сунъий интеллект соҳасида ишлаётган кўплаб стартаплар бор.
Астанадаги Сунъий интеллект марказига, шунингдек, Халқаро молия марказига ташриф буюрдим. Хорижий инвесторларни жалб қилиш борасида жуда жадал иш олиб бораётганингизни кўрдим. Европа Иттифоқи Қозоғистондаги энг йирик хорижий инвестор ҳисобланади. Бу барча инвестицияларнинг ярмидан кўпини ташкил қилади. Словения Европа Иттифоқининг бир қисми, 27 аъзо давлатдан бири. Лекин иқтисодий ҳамкорликни кенгайтириш учун, албатта, икки томонлама муносабатларни ривожлантиришимиз керак. Қозоғистонга ташрифимдан мақсад ҳам шу. Қозоғистонга кетаётганимни эшитиб, кўплаб словениялик ишбилармонлар дарҳол: “Президент хоним, биз сиз билан бормоқчимиз”, деб айтишди. Улар президентнинг Қозоғистонга ташрифи кўп эшикларни очишини тушунишади.
Албатта, словениялик ва қозоғистонлик ишбилармонларга сифатли маҳсулотлар кўрсатиш керак. Ўйлайманки, икки томонлама ҳамкорликда чегара бўлмайди.
– 2024 йил ноябрь ойида бўлиб ўтган сиёсий маслаҳатлашув чоғида Словения делегацияси раҳбари, ташқи ва Европа ишлари давлат котиби Марко Штуцин Қозоғистон ва Европа Иттифоқи ўртасида виза режимини либераллаштириш тарафдори эканлигини тасдиқлади. Сизнингча, бу жараённи тезлаштириш учун нима қилиш керак?
– Жараён аллақачон бошланган. Чунки Европа Иттифоқи, ҳозиргина айтганимдек, яхши сиёсий ва иқтисодий алоқалар учун Европа Иттифоқига кирмаган давлатлар билан ҳамкорлик қилиш зарурлигини тушунади. Шундай қилиб, қисқа муддатли визалар бериш, шунингдек, Қозоғистон фуқароларига реадмиссияни осонлаштириш бўйича ишлар олиб борилмоқда. Бироқ, Европа Иттифоқининг сиёсий тузилишини тушуниш керак. Бу ерда қарор қабул қилиш учун барча 27 аъзо давлатнинг фатвоси талаб қилинади. Шубҳасиз, Словения Қозоғистон учун виза тартибини соддалаштириш тарафдори бўлиб қолади.
Бу олдимизда турган йўл ва мен мамлакатларингизни бу йўналишда қўллаб-қувватлашда давом этиш ниятидаман.
– Марко Штуцин Қозоғистон Фан ва олий таълим вазирлиги вакили Рауза Мендалиева билан ўша маслаҳат майдончасида учрашиб, икки давлат университетлари ва илмий институтлари ўртасидаги ҳамкорликни муҳокама қилди. Бу соҳада қандай ривожланишни кутишимиз мумкин? Қозоғистонда Словения университетларининг филиалларини очиш режаси ҳақида ҳам билишни истаймиз.
– Таълим – ҳар бир давлат эътибор бериши керак бўлган муҳим мавзу. Ёшлар билим олмаса, тараққиёт бўлмайди, бу ҳақиқат. Дунё бўйлаб билимларни тарқатиш ҳам қўшимча қийматга эга. Илмни ўзингизга сақламанг, уни бошқа одамлар, бошқа халқлар билан баҳам кўринг. Шу нуқтаи назардан, Словения кўп нарсаларни таклиф қилади.
Қозоғистонда университет очмаслигимиз аниқ. Аммо бизда рақамлаштириш ва фармацевтика каби соҳаларда кўплаб профессорлар бор. Бу бизнинг кучли манбамиз ва устувор вазифамиздир. Шунинг учун Швейцария компаниялари Словенияда заводлар очадилар. Фармацевтика соҳасида жаҳон даражасида эканлигимиз аниқ.
Бизда минтақадаги энг йирик илмий институт – Йожеф Стефан ўқув муассасаси мавжуд. У ерда дунёнинг турли бурчакларидан келган 900 нафар олим робототехника, сунъий интеллект ва биотехнология соҳаларида илмий изланишлар олиб бормоқда. Шу боис профессор-ўқитувчилар алмашинувини янги босқичга олиб чиқиш керак.
Мусиқа ва маданият, шунингдек, словенияликлар баҳам кўришни яхши кўрадиган соҳалардир. Бошқа маданиятлар, тиллар, санъат билан танишиш биз учун қизиқарли. Бу соҳалар имкон қадар ривожланишини истайман.
Мен сизга бир нарса айтаман. Бугун мен сизнинг Бош вазирларингиз билан тушлик қилдим, таълим вазирларингиз ҳам у ерда эди. У Қозоғистонда хорижий таълим концепцияси ҳақида гапириб берди. Дунёнинг кўплаб университетлари ўз профессорларини Қозоғистонга юбориб, филиалларини очмоқда. Бунга сабаб ёшларни ўз ватанида сақлаб қолиш, уларнинг билим олиши учун барча шароитларни яратиш истагидир. Қулай позиция. Зеро, ёшлар мамлакатдан чиқмасдан чет элда таълим олиш имкониятига эга бўладилар.
Мен сизга бир оз сирни айтиб бераман. Хитой ҳам шундай қилмоқда, араб давлатлари ҳам шундай қилмоқда. Айнан шунинг учун ҳам баъзи Америка университетларида муаммолар бор - хорижлик талабалар АҚШга бормайдилар, улар ўз уйларида қолиб, бутун дунёнинг, жумладан, АҚШнинг энг таниқли профессорларидан таълим олишади. Бу жуда қизиқарли лойиҳа ва у ҳақиқатан ҳам ишлайди. Вазир менга айтганидек, юртда қолаётган ёшлар сони кўпайиб бормоқда.
– Nazarbayev Universityда маъруза қилгансиз. Талабаларга нима ҳақида гапирдингиз?
– Хорижга сафар қилганимда университетлардан маъруза ўқиш учун таклифнома олиш мен учун катта шараф ва Nazarbayev University таклифини мамнуният билан қабул қилдим. Зал мени тинглаш учун йиғилган ёшлар, иқтидорли талабалар билан тўлган. Маърузамнинг мавзуси “Кичик давлатлар ва уларнинг ҳозирги биз яшаётган геосиёсий хилма-хил дунёдаги ҳолати”. Мен талабаларга чегара фақат бизнинг бошимизда эканлигини айтдим.
Кичик географик ўлчамимизга қарамай, биз сайёрамизнинг ривожланишига ёрдам берадиган ғоялар билан дунёга таъсир ўтказишга интиламиз. Мен тўхталган мавзулар орасида гендер тенглиги ва сунъий интеллект бор эди. Ахир, сунъий интеллект кўп яхши нарсаларни олиб келади. Аммо унинг салбий томони ҳам бор. Шунинг учун биз ушбу супер рақамли воситаларни ишлаб чиқишда эҳтиёт бўлишимиз керак. Битта оддий позиция доимо бошимизда бўлиши керак: жамият учун фақат яхшилик қилайлик. Шунинг учун сунъий интеллектни тартибга солиш ва чеклаш керак. Жуда кўп эмас, лекин улар барибир бўлиши керак.
Мен иқлим ўзгариши ёки бошқача айтганда, иқлим инқирози ҳақида ҳам гапирдим. Бундан кўзланган мақсад Ернинг ўртача ҳароратини саноатдан олдинги даражадан 1,5 даражадан ортиқ кўтарилишининг олдини олиш эди. Ўтган йилнинг ноябрь ойида биз бу чегарадан ошиб кетган эдик, ҳозир эса 1,5 даражадан ошди. Бу яхши эмас.
G20 мамлакатлари, жумладан, 4 та Европа давлати барча карбонат ангидриднинг 80 фоизини чиқаради. Бу қолган 20 фоиз G20 мамлакатларида нима бўлаётганини шунчаки ўтириб томоша қилиши керак дегани эмас. Йўқ, ҳар бир мамлакат, бу сайёрадаги ҳар бир инсон биз сақлаб қолишимиз керак бўлган яшил сайёра мозаикасининг кичик бир бўлагини хоҳлаши керак. Шунинг учун Словения бу масалага эътибор қаратмоқда.
Яна бир таъкидламоқчи бўлган мавзу – ари. Бу митти жонзот сайёрадаги ҳар учинчи қошиқ озиқ-овқат билан таъминлайди. Атроф-муҳитнинг ифлосланиши туфайли асаларилар йўқ бўлиб кетиш арафасида. Биз бунга йўл бера олмаймиз. Словения БМТ доирасида Бутунжаҳон асаларилар кунини нишонлаш учун фаол иш олиб борди ва 20 май расман Бутунжаҳон асаларилар куни сифатида белгиланди. Бу ажойиб нарса ва биз буни «Асаларилар дунё учун» (Bees for Peace) деб атаймиз.
Юқорида айтиб ўтганимдек, Словения БМТга инсоннинг тоза ва соғлом атроф-муҳитга бўлган ҳуқуқини тан олишни таклиф қилган давлатлардан бири эди. Бу бизнинг муваффақиятимизга айланди.
Биз гендер тенглиги соҳасида ҳам фаол ишлаймиз. Мен Мексика ва Испания билан биргаликда БМТ доирасидаги гендер алмашинуви лойиҳасининг кучли тарафдориман.
БМТ Бош Ассамблеясининг 80-сессияси келаси йили бўлиб ўтади. Ташкилот тарихида Бош Ассамблея раиси лавозимида неча марта аёллар бўлганини биласизми? Тўрт марта. Бу адолатсизлик. Биз ҳар доим ташқи сиёсатда феминизмни муҳокама қилсак, гендер тенглигини муҳокама қилганимизда, мен ҳеч қачон эркаклар четда қолсин демайман, аёллар тенг имкониятларга эга бўлишини истайман. Биз бунга интиламиз.
Яна бир нарса: БМТнинг 80 йиллик фаолияти давомида Бош котиб лавозимида бирорта ҳам аёл бўлмаган. Бу мен интилаётган яна бир мақсад ва умид қиламанки, Қозоғистон бу борада бизни қўллаб-қувватлайди.
Чеклов фақат сизнинг бошингизда. Агар бирор нарсага ишонсангиз, буни қилинг. Бу менинг шиорим.
– Асалариларга қайтадиган бўлсак, бу муаммо Астана мактабларидан бирида ўқиган маърузангизнинг асосий мавзуси эди. Менга бу ҳақда кўпроқ маълумот берсангиз...
– Бу қозоғистонлик болалар билан ажойиб ўтган вақт эди. Улар асалариларнинг суратларини чизишганда, мен уларга ўзим билан олиб келган расмларни кўрсатдим. Мен асални Словениядан ўзим яшайдиган Домжале муниципалитетидан олиб келдим. Маҳаллий ўқувчилар ва домжалелик ўқувчиларнинг суратлари мактаб деворига ёнма-ён осилган. Қисқа маърузам давомида уларга: “Ариларни ва табиатни асранг, чунки бу сизнинг келажагингиз ва келажак авлод келажаги”, дедим.
Сайёрани қутқариш учун қиладиган ҳар бир ҳаракатингиз яхши фазилатдир. Балки кичик қадамидир, лекин бу ҳар бир мамлакатда барқарор ривожланиш, тежамкор иқтисодиёт, яшил кун тартиби, ифлосланишга қарши кураш, углерод чиқиндиларини камайтириш ва қайта тикланадиган энергияни ривожлантириш сари интилишдир.
Муҳтарам Президентингиз – жаноб Тоқаев билан ҳам шу масалаларни муҳокама қилдим. У яшил кун тартибининг аҳамиятини чинакам тушунади ва биз келажакда бутун сайёра учун муҳим бўлган мавзуларни муҳокама қилиш учун кўп имкониятларга эга бўлишига чин дилдан умид қиламан.
Албатта, уруш бизга ҳеч қандай фойда келтирмайди. Ҳозирда 55 та қуролли можаролар мавжуд. Иккинчи жаҳон урушидан кейин бундай ҳолат бўлмаган. Шунинг учун ҳам бу кичик давлатларга тегишли. Мен кўп томонламаликка (мультилатерализмга) ишонаман. Бу олдинга борадиган ягона йўл.
Йирик державалар зиммасига сайёрамиз аҳолиси олдида улкан масъулият юкланган. Лекин Бирлашган Миллатлар Ташкилотида бир давлат битта овоз. Бирлашган Миллатлар Ташкилотига аъзо давлатларнинг 20 фоизи кичик орол давлатларидир. Иқлим ўзгариши туфайли уларнинг ерлари сув остида қолмоқда ва улар ўз ҳудудларини йўқотмоқда. Улар БМТда овоз бериш ҳуқуқига эга. Шунинг учун БМТни сақлаб қолиш жуда муҳим. Сизнинг президентларингиз Женевада, БМТда ишладилар ва кўп томонламалик нима учун муҳимлигини тушунади.
БМТ Хавфсизлик Кенгаши аъзоси сифатида Словения ҳақиқатан ҳам муҳим масалаларда дадил баёнотлар беради. Жуда жасур. Шу боис БМТ “кўп томонлама” – формат жиҳатидан ўзига хос, глобал платформа бўлиб қолади, деб умид қиламан. Мен шунга ишонаман ва ҳар доим шуни айтаман.
– Президентимиз Қасим-Жомарт Тоқаев Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг глобал ўрни ҳақида гапирганда тез-тез шундай фикрни илгари суради. Глобал ҳамкорликка интеграциялашув учун БМТ каби ноёб платформани мустаҳкамлаш келажаги қандай?
– Биласизми, баъзида БМТ катта қийинчиликларга дуч келаётгандек туюлади. Аслида шундай. Охирги 25 йил давомида биз БМТни ислоҳ қилишни муҳокама қилдик, аммо муваффақиятга эришмадик. Бунинг сабаби шундаки, Хавфсизлик Кенгашининг вето ҳуқуқига эга бўлган 5 доимий аъзоси оммавий қўллаб-қувватламаса, ислоҳотни амалга ошириш мумкин эмас.
Баъзида мен Нью-Йоркдаги Хавфсизлик Кенгашида қандайдир гибрид уруш кетаётганини ҳис қиламан. Чунки давлатлар вето ҳуқуқидан турли сиёсий гуруҳлардаги сиёсий иттифоқчиларини қўллаб-қувватлаш учун фойдаланадилар. Бу менга унчалик ёқмайди. Шунинг учун унинг негизини – Хавфсизлик Кенгашидаги вето ҳуқуқини ислоҳ қилиш масаласига чуқурроқ назар ташлаш керак. Оммавий ваҳшийлик ҳақида гап кетганда вето ҳуқуқидан ҳеч қачон фойдаланмаслик керак, деб ҳисоблайман. Бу мутлақо адолатсизлик. Ҳуқуқий тозалик нуқтаи назаридан, Хавфсизлик Кенгашида масаласи муҳокама қилинаётган давлат, Хавфсизлик Кенгашида доимий ўринга эга ёки йўқлигидан қатъи назар, овоз бериш ҳуқуқига эга бўлмаслиги керак.
Демак, муҳокама қилиш ва ўйлаш учун кўп нарса бор ва биз Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ўтган асрнинг энг даҳшатли уруши – Иккинчи Жаҳон урушидан кейин яратилганлигини унутмаслигимиз керак. Хавфсизлик Кенгашининг доимий ўринлари ва вето ҳуқуқига эга беш доимий аъзоси Иккинчи Жаҳон урушида ғалаба қозонган давлатлардир.
Дунёдаги кўплаб давлатлар уларга вето ҳуқуқини беришдан олдин узоқ ўйлаб кўришган. Лекин биз уларга ишондик. Чунки улар тинчлик ва барқарорлик кўп меҳнат талаб қилишини англаб етганига ишондик. Бугун ҳамма нарса ўзгарди ва мен бу ташкилот кучли "кўк дубулғалар", тинчликпарвар кучлар ва чекланган вето ҳуқуқи билан яна кучли бўлишини истайман. Усиз биз яна ва яна муаммоларга дуч келамиз.
– Биламизки, Димаш Қудайберген ижоди сизга ёқади. У Қозоғистоннинг фахри. Мамлакатимиз маданияти ва санъати жаҳон саҳналарида кенг намоён бўлмоқда. Нима деб ўйлайсиз, унинг мусиқасини ўзига хослиги нимада? Умуман, унинг ижоди Қозоғистон ҳақидаги дунё тасаввурига қандай таъсир қилади?
– Мусиқа – тинчлик, Қудайберген жаноблари ҳам бунга амал қилишига чин дилдан ишонаман. Мен унинг овозини биринчи марта 2018 йилда, 24 ёшида эшитганман. Унинг етти октава диапазонли гўзал, бетакрор овози дунёда саноқли санъаткорларгагина насиб этган. Видеони кўрмасдан унинг французча «S.O.S» қўшиғини тинглаганимда, менга икки киши қўшиқ айтаётгандек туюлди. Лекин видеога қарасам, битта хонанда – Димаш.
2018 йилдан кейин бутун дунё бўйлаб унинг концертларини кузатишни бошладим. 2019 йилда чипта сотиб олиб, уни тинглаш учун Санкт-Петербургга бордим. Мен у ерда янада ҳайратда қолдим. Зеро, ана шундай созандани бир залда туриб тингласангиз, унинг овозининг ҳақиқий имкониятларини эшитасиз ва ҳис қиласиз. У ҳақиқатан ҳам ноёб истеъдод эгаси. Нафақат Қозоғистоннинг, балки бутун сайёранинг олмоси.
Ушбу саёҳат давомида у билан учрашганимдан жуда хурсанд бўлдим. У менга бир даста гул берди. У билан гаплашганимдан жуда хурсандман. Димаш ҳақида яна бир нарсани айтаман: 2019 йилда унинг Санкт-Петербургдаги концертига борганимни айтганимдан сўнг, кўпчилик ҳамюртларим Димашни тинглай бошлашди. Ҳозир эса Словенияда Димаш Қудайбергеннинг фан-клуби мавжуд. Демак, у менинг юртимда ҳам машҳур.
– Суҳбатимизга яна нималарни қўшмоқчисиз?
– Битта нарса. Словенияликлар саёҳат қилишни яхши кўрадилар ва менинг бизнес делегациям таркибида сайёҳлик агентликлари вакиллари бор. Словения сайёҳлик нуқтаи назаридан кўп нарсаларни таклиф қилади. Энди мен мамлакатингизга Президент сифатида келганимдан сўнг, Қозоғистон халқи интернетдан излаш ва вақтини юртим гўзаллигини кўриш учун сарфлашига ишонаман. Яқин келажакда қозоғистонликлар Словенияга келиб, у билан яқиндан танишишга ҳаракат қилишларига чин дилдан умид қиламан. Яна бир тафсилот: еримизнинг 58 фоизи ҳали ҳам ўрмонлар билан қопланган. Бизни "Европанинг яшил хазинаси" ёки "Европанинг ўпкаси" деб аташади. Биз шундай давлатмиз.
– Ажойиб! Ўйлайманки, келажакда ҳам шундай бўлади.
– Худди шундай бўлади, мен бунга аминман.
Инглиз тилидаги мақолани шу ерда ўқишингиз мумкин.
