Қозоғистондаги гастарбайтерлар ва экспатлар - улар кимлар? Расмий статистика
Қозоғистонда ҳар йили бошқа мамлакатлардан ишчи кучини жалб қилиш учун квоталар сони камаймоқда. 2022 йилда 28,3 минг квота ажратилган бўлса, ўтган йили бу кўрсаткич 22,2 мингни ташкил этди. Бу йил эса квота 22 мингга қисқартирилди. Қозоғистон қайси давлатларга ва қайси мутахассисларга квота ажратиши ва иш таклиф қилиши ҳақида ҚР Меҳнат ва аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш вазирининг биринчи ўринбосари Ақмади Сарбасов Kazinform агентлиги мухбирига сўзлаб берди.
“Жорий йилда хориждан ишчи кучини жалб қилиш учун жами ишчи кучининг 0,23 фоизи ёки 22 минг квота ажратилди. Статистик маълумотларга кўра, 2024 йил 1 апрель ҳолатига кўра, мамлакатда 13536 нафар хорижлик меҳнат қилмоқда. Бу рақамга 2023 йилда рухсат олганлар ҳам киради. Жорий йилнинг ўтган даврида 3581 та рухсатномалар берилди. Улар орасида 92 нафар раҳбар ва ўринбосарлари бор. Ҳудудлар бўйича қарайдиган бўлсак, Атирау, Ғарбий Қозоғистон, Шарқий Қозоғистон вилоятлари, Астана ва Алмати шаҳарларида хорижий ишчи кучи импорти устунлик қилмоқда, дея хулоса қилди Ақмади Сарбасов.
Миллий меҳнат бозорини ҳимоя қилиш
Меҳнат ва аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш вазирининг биринчи ўринбосари Ақмади Сарбасов мамлакатда миллий меҳнат бозорини ҳимоя қилиш “Миграция тўғрисида”ги қонуннинг асосий тамойилларидан бири эканини таъкидлади. Бунинг учун бир қатор воситалар мавжуд. Бу ҳар йили квоталар белгилаш ва маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органлари томонидан иш берувчиларга чет эл ишчи кучини жалб қилиш учун рухсатномалар беришни ўз ичига олади. Шу билан бирга, хорижлик мутахассисларнинг квотаси ҳам ҳокимликларнинг эҳтиёжларидан келиб чиқиб белгиланади. Бу жараёнда ишсизлар ва якка тартибдаги тадбиркорлар сони, шунингдек, таълим муассасалари битирувчилари сонининг прогнози ҳисобга олинади.
Умуман олганда, маърузачи таъкидлаганидек, бошқарма биринчи навбатда ўз меҳнат ресурслари ҳисобига эҳтиёжни қондириш имкониятини ҳисобга олади, бунинг учун хориждан ишчи кучи жалб этилиши кутилмоқда.
Қозоғситонда қайси давлатлардан мутахассислар кўп ишлайди?
Қозоғистон ҳудудига чет эл ишчи кучини жалб қилиш учун ишлаш учун рухсатномаларни жалб қилиш ва беришнинг махсус қоидалари ишлаб чиқилган. Иш берувчилар хориждан мутахассислар ёллаш учун egov электрон ҳукумат орқали мурожаат қилишади.
“2022 йил учун хорижий ишчиларни жалб қилиш квотаси ишчи кучининг 0,31 фоизи ёки 28,3 минг киши миқдорида тасдиқланди. 2022 йилда маҳаллий ижро ҳокимияти органлари томонидан хориждан мутахассисларни жалб қилиш учун иш берувчиларга 14 минг 296 та рухсатнома берилди”, – деди Ақмади Сарбасов.
Унинг сўзларига кўра, улар орасида қурилиш ва тоғ-кон саноатига келган мутахассислар кўп бўлган. Агар мутахассислар келган мамлакатлар ҳақида гапирадиган бўлсак, мутахассисларнинг аксарияти Хитой, Туркия ва Ҳиндистондан келган.
Маърузачи 2023 йилда квоталар сони 2022 йилга нисбатан 6,1 мингтага (22,2 минг квота) камайганини, маҳаллий ижро ҳокимияти органлари томонидан 14 минг 588 нафар фуқаронинг меҳнат фаолиятини амалга оширишга рухсат берилганини қайд этади. Шундан 412 нафари Қозоғистонга раҳбар ва унинг ўринбосари, 2906 нафари мамлакатга таркибий бўлинмалар раҳбари сифатида келган. Хориждан келган ишчи кучидан 2219 нафари мавсумий ишлар учун рухсатнома олган.
Қозоғистон Республикаси Миллий статистика бюросининг маълумотларига кўра, 2023 йилнинг январь-декабрь ойлари учун ўртача ойлик иш ҳақи қурилиш соҳасида 469 745 тенге, тоғ-кон саноати ва карьерларни қазиб олиш соҳасида 759 977 тенге, қишлоқ, ўрмон ва балиқ хўжалигида 220 287 тенгени, касбий, илмий ва техник фаолият 526 267 тенге, ишлаб чиқариш саноатида 415 125 тенгени ташкил этди.
“Жорий йилда хориждан ишчи кучини жалб қилиш учун жами ишчи кучининг 0,23 фоизи ёки 22 минг квота ажратилди. Статистик маълумотларга кўра, 2024 йил 1 апрель ҳолатига кўра, мамлакатда 13536 нафар хорижлик меҳнат қилмоқда. Бу рақамга 2023 йилда рухсат олганлар ҳам киради. Жорий йилнинг ўтган даврида 3581 та рухсатномалар берилди. Улар орасида 92 нафар раҳбар ва ўринбосарлари бор. Ҳудудлар бўйича қарайдиган бўлсак, Атирау, Ғарбий Қозоғистон, Шарқий Қозоғистон вилоятлари, Астана ва Алмати шаҳарларида хорижий ишчи кучи импорти устунлик қилмоқда”, – дея хулоса қилди Ақмади Сарбасов.
Шундай қилиб, графиклардан кўриниб турибдики, хорижий мутахассисларни жалб қилиш учун квоталар сони йил сайин камайиб бормоқда.
Қозоғистон, энг аввало, ўз меҳнат ресурсларидан фойдаланган ҳолда ўз меҳнат ресурсларига бўлган эҳтиёжини қондиришга ҳаракат қилаётганини инобатга олсак, бу ташқи ишчи кучига бўлган эҳтиёж йил сайин камайиб бораётганидан далолат бериши мумкин.
