Қозоғистондаги энг қадимги католик черкови Петропавлда жойлашган

Петропавл марказида Қозоғистондаги энг қадимги католик черковларидан бири – Исонинг энг муқаддас юраги черкови жойлашган. 100 йилдан кўпроқ вақт олдин қурилган бино ҳақида Kazinform агентлиги ҳикоя қилади.

Архив ҳужжатларига кўра, шаҳарнинг қоқ марказида жойлашган Қозоғистон Конституцияси кўчасидаги ибодатхона 1911-1912 йилларда сургун қилинган поляклар ва немислар томонидан қурилган.

Ўша пайтда Петропавлда 3 мингдан ортиқ диний жамоа аъзолари яшаган. Маъбаднинг катта руҳонийси Жозеф Сенвайтис эди.

“Муқаддас Қозоғистон” энциклопедиясида вилоят давлат архивидаги ҳужжатлар сирини очиш жараёнида Совет даврида 1928 йилгача шаҳарнинг Ленин кўчасида (ҳозирги Қозоғистон Конституцияси кўчаси) жойлашган черковда бир гуруҳ рим-католик диндорлари борлигини кўрсатувчи ҳужжатлар топилган.

Костел ҳақида маълумот "Губерния Ижроия Қўмитаси 1921-1928 йиллар. Ақмола маъмурий бошқармаси” фонди материалларида келтирилган. Ўша йилларда маъмурий бўлим диний бирлашма ва жамоатларни рўйхатга олди ва назорат қилди.

“ХІХ аср охирида Петропавл Рим-католик жамоати вакиллари С.Р.Вонсович, К.О.Добровольский, Р.Ю.Клопотовский ва бошқалар Петропавл шаҳрида черков қуриш учун Дала вилояти генерал-губернатори, Ички ишлар вазири ва Архиепископдан бир неча бор рухсат сўради. Ниҳоят, бундай рухсат 1898–1908 йилларда (аниқ санани номаълум) берилган. Черков католик жамияти аъзолари томонидан йиғилган маблағ эвазига қурилган бўлиб, Петропавл шаҳри ва унинг атрофидаги 205 нафар аҳоли қурилиш учун рухсат сўраб петицияга имзо чекишган. Петропавлнинг 1910 йилдаги харитасида шаҳар боғи, мусулмонлар қабристони ва янги касалхона билан чегарадош черков қурилиши учун ажратилган майдон кўрсатилган”, – дейилади энциклопедияда.

“Ақмола вилояти хотира китоби. 1914 йил манзил-тақвимида (Омск, 1914 й) бу йиллар давомида Петропавлда “1 та собор, 6 та православ черкови, 1 та рим-католик черкови, яҳудийлар синагогаси, 6 та Муҳаммад масжиди...” бўлганлиги ҳақида маълумотлар бор.

"1924 йилда Петропавлда диний бирлашмалар ва гуруҳларни рўйхатга олиш китоби" нинг 7-сонида черков яқинидаги Рим-католик гуруҳи қайд этилган.

“1925 йилда маъмурий бўлимнинг Губерния ижроия қўмитаси билан диний гуруҳлар ва жамоатлар билан тузилган шартномалар ҳамда диний биноларни суғурталаш бўйича ёзишмалари”да ҳар бир бинонинг манзили билан бирга суғурталанган черковлар, масжидлар, ибодатхоналар рўйхати келтирилган. Ушбу рўйхатда черков 16-ўринни эгаллайди.

Дастлаб, черков ёғоч бинода жойлашган эди. Католик болаларига саводхонлик ўргатиладиган якшанба мактаби ҳам бор эди. Ксендз ҳам шу бинода яшаган.

Аммо черковнинг кичик майдони туфайли католик жамоати Дала вилояти генерал-губернаторига ва Ички ишлар вазирлигига мавжуд ёғоч черков ёнида янги ғиштли черков қуришни сўраб мурожаат қилди.

1917 йил октябрь инқилобидан кейин черков миллийлаштирилди. Ўшандан бери бино ўнлаб йиллар давомида асл мақсадини йўқотди.

Шаҳар аҳолисининг сўзларига кўра, ўтган асрнинг 20-йилларида черков минораси бузилиб, бино омборга айлантирилган. Ўтган асрнинг 30-йилларида бу бино вилоят партия қўмитаси биринчи котиблари турар жойи сифатида қайта қурилди.

Петропавлга келган Олий партия ходимлари учун турар-жойлардан ташқари хоналар ва ошхонаси ҳам бор эди. 1956 йилдан бери бинода болалар боғчаси жойлашган.

“...Александр Коцеруба “Блокланган черков” мақоласида шундай ёзади: “Католиклар ғалаёндан олдин черковни ўз маблағлари ҳисобидан қурган. Унда комиссарлар ўтиришди, унда партия раҳбарлари яшашди, мусиқа мактаби ва болалар боғчаси бор эди. Оммавий хусусийлаштириш даврида бинога шубҳали компания жойлашди ва у банкрот бўлгач, черков шаҳар маданият ва истироҳат боғига ўтказилди. Улар даромад келтирувчи муассаса, бошқача айтганда, қиморхона жойлаштирмоқчи бўлган, шу мақсадда тарихий қимматли бинони қайта лойиҳалаштириб, унга бешта кабина қўшган”, – дейилади энциклопедияда.

Бинони диний мақсадига қайтариш узоқ ва қийин эди. Рим-католик жамоати аъзолари шаҳар ва унинг атрофидаги маҳаллий аҳолидан бино ҳақиқатан ҳам маъбад бўлганлиги ва у ерда маросимлар ўтказилганлиги ҳақида далиллар тўплашди.

Петропавл шаҳридаги меъморий-тарихий объектларни илмий ўрганишни амалга оширган республика «Қазпроектреставрация» институти тайинланганликни тасдиқлади ва объектни диний меъморлик ёдгорлиги сифатида давлат муҳофазасига қабул қилишни тавсия қилди.

Фақат 1999 йилда бино "Муқаддас Троица"нинг Рим-католик черковига ўтказилди. Черков қайта қурилди.

Маъбад 2002 йилдан бери ишлайди.