Қозоғистонда бирорта этнослараро можаро бўлган эмас – Эксперт ҚХАнинг роли ҳақида

ASTANА. Кazinform – Қозоғистон халқи Ассамблеяси бутун дунёга этник гуруҳлар ўртасида энг яхши уйғун муносабатларни қандай йўлга қўйиш кераклигини кўрсатди. Бундай фикрни Амалий этносиёсий тадқиқотлар институти директори, сиёсий фанлар номзоди Талғат Қалиев билдирди.

Қалиев
Фото: Виктор Федюнин\Kazinform

- Умуман олганда, этнослараро тотувлик ва ҳамжиҳатлик қозоқ халқининг асосий қадриятлари ва хусусиятларидан биридир. “Юртимиз омон, халқимиз тинч бўлсин” деган буюк нақлимиз ҳаётий тамойилимиздек. Қўшниларимиз билан тинч-тотув бўлишимиз, оилаларимиз аҳил-иноқ бўлиши биз учун муҳим аҳамиятга эга. Шу боис, Ассамблея ҳар қандай тушунмовчиликлар юзага келганда мулоқотни таъминловчи муҳим ва ўзига хос воситадир. Бу можароларнинг юзага келишига йўл қўймайдиган ва олдини оладиган ягона воситачилик ва профилактик тузилмадир. Бунинг сабаби шундаки, низолар нафақат давлат даражасида, балки ҳар қандай оилада ҳам бўлиши мумкин. Бироқ, уни уйғун ҳолда ҳал этиш муҳим, – деди Т. Қалиев пойтахтда бўлиб ўтган “Қозоғистонда бирлик ва ҳамжиҳатлик сиёсати: тажриба ва истиқболлар” мавзусидаги халқаро илмий-амалий анжуманда.

Экспертнинг фикрича, Қозоғистон бутун дунёда ўзига хос этник тузилишга эга давлат сифатида тан олинган. Мамлакатда 100 дан ортиқ этнос вакиллари истиқомат қилади.

− Бу рақам кимгадир ёқади, кимдир ёқмаслиги мумкин, аммо бу бизнинг ҳақиқатимиз. Шунга қарамай, бизда бирорта этнослараро низо бўлмаган. Чунки этнослараро низолар замирида этник нафрат ёки ксенофобия ётади - яъни одамлар ўзларидан фарқли бўлганларни ёмон кўргани учун низоларни келтириб чиқаради. Қозоғистонда эса этнослараро деб бузиб кўрсатилган барча низолар аслида жиноий, маиший, меҳнат ёки бошқа сабабларга кўра юзага келади. Лекин у ҳеч қачон миллатлараро характерга эга бўлмаган. Миллатлараро можаронинг яна бир ўзига хос хусусияти чуқур тарихий жароҳат, яъни авлоддан-авлодга ўтиб келаётган халқлар ўртасидаги нафратдир. Қозоғистонда бундай узоқ муддатли адоватни сақлаган бошқа халқ йўқ. Ҳатто мамлакат ташқарисида бир-бирига душман бўлган халқлар ҳам Қозоғистонда дўстона муносабатда. Бу бизнинг мамлакатимизда шаклланган қимматли ва ноёб иқлимдир. Бу, биринчидан, халқимизнинг чуқур тарихий анъаналари билан боғлиқ бўлса, иккинчидан, Ассамблея фаолияти самарасидир. Шундай экан, Ассамблеянинг ўрни, тарихий қадри ва вазифасини ортиқча баҳолаш мумкин эмас, – дейди институт директори.

Ассамблея 30 йил давомида бутун дунёга этник гуруҳлар ўртасида қандай қилиб энг яхши уйғун муносабатларни йўлга қўйиш кераклигини кўрсатиб келмоқда.

− Ассамблея ҳам сўнгги ўттиз йил давомида изчил ривожланиб бормоқда. Ёдингизда бўлса, дастлаб “Қозоғистон халқлари Ассамблеяси” деб аталган бўлса, бугунги кунда “Қозоғистон халқи Ассамблеяси” номини олди. Бу ўзгаришга барча этник гуруҳлар рози бўлди, чунки биз ҳамжиҳат халқмиз. Бу асосий эволюциянинг инъикосидир. Эволюция нафақат қонунчилик ёки институционал ислоҳотларда, балки чуқурроқ маъноларда ҳам ётади. Ассамблея бизга яхлит халқ бўлишга ёрдам берди. Бугунги кунда давлат тили халқимиз ўртасида мулоқот воситаси сифатида алоҳида ўрин тутади, турли миллат вакиллари қозоқ тилида сўзлашади. Бу 30 йил олдин бўлмаган нарса. Биз ҳозир муштарак тарих, муштарак маданият, муштарак тил, умумий қадриятлар бирлаштирган халққа айландик. Ассамблеянинг асосий роли ва вазифаси ҳам шундан иборат, — дея хулоса қилди Т. Қалиев.

Эслатиб ўтамиз, жорий йилнинг 1 март куни Қозоғистон халқи Ассамблеяси ташкил этилганига 30 йил тўлади. Ушбу ташкилот 1995 йилда мамлакатда этнослараро келишув ва тотувликни сақлаш ва мустаҳкамлаш мақсадида ташкил этилган.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Қозоғистон халқи Ассамблеясини 2026 йилгача ривожлантириш концепцияси ишлаб чиқилаётгани ҳақида хабар берган эдик.

Сўнгги хабарлар