Қозоғистонда 1 сентябрдан бошлаб қандай ўзгаришлар бўлади
Қасим-Жомарт Тоқаевнинг Мурожаати
1 сентябрь куни соат 11:00да Давлат раҳбари Қасим-Жомарт Тоқаевнинг Қозоғистон халқига Мурожаати жонли эфирда намойиш эълон қилинади. Президент Парламент палаталарининг қўшма мажлисида нутқ сўзлайди. Мурожаатнинг асосий қисми мамлакат иқтисодиётини ривожлантириш, умумий иқтисодий моделни ўзгартиришга қаратилади. Ундан аввал Давлат раҳбари янги Мурожаатномада иқтисодиётнинг қайси соҳаларига алоҳида эътибор қаратиш лозим, деган саволга қатор мутахассислар жавоб берган эди.
Иш ҳақи, нафақа ва стипендиялар миқдори ортади
Боғча тарбиячиларининг маоши 30 фоизга оширилади
Жорий йилнинг 1 сентябридан бошлаб боғча тарбиячиларининг иш ҳақи 30 фоизга оширилади. Ўқитувчиларнинг ойлик маошлари сўнгги 4 йилда босқичма-босқич 2,5 баробарга оширилди. Энди янги ўқув йилидан бошлаб 98 минг нафар ўқитувчининг маоши яна ошади. Шу билан бирга, жорий йилда 20 минг нафардан ортиқ педагог кадрлар малака ошириш курсидан ўтади.
Шифокорлар ва ўрта тиббиёт ходимларининг маоши оширилади
Шу билан бирга, шифокорлар ва ўрта тиббиёт ходимларининг маошлари яна ошади.
Эслатиб ўтамиз, жорий йилда Ҳукумат қарори билан давлат тиббиёт ташкилотларида ишловчи шифокорларнинг иш ҳақини 30 фоизга, ўрта бўғин ходимларининг иш ҳақини эса 20 фоизга оширишга қарор қилинган эди. Шунга кўра, иш ҳақи тўлаш коэффициентлари тасдиқланди.
Шу боис иш ҳақи тўловчи тиббиёт ходимлари ва Миллий тиббий суғурта жамғармаси ва Соғлиқни сақлаш вазирлиги маблағлари ҳисобидан молиялаштириладиган соғлиқни сақлаш субъектларининг тармоқ келишуви бўйича иш ҳақи оладиган ходимлари ўртасида иш ҳақи тўлашда тафовут мавжуд. Бу бўшлиқни бартараф этиш ва ходимлар ўртасида резонанс келтириб чиқармаслик мақсадида Соғлиқни сақлаш вазирлиги томонидан 2023 йилда шифокорлар учун 2,73 ўрнига 3,42, ўрта тиббиёт ходимлари учун 2,05 ўрнига 2,34 белгилаган тузатиш коэффициентларини ошириш таклиф этилмоқда.
Ўзгартирилган коэффициент бўйича иш ҳақи тўлаш 1 сентябрдан бошланади. Яъни, ўша пайтдан бошлаб шифокорлар ва ўрта тиббиёт ходимларининг маошлари ошади
Талабалар стипендияси кўпаяди
Бундан ташқари, жорий йилнинг 1 сентябридан бошлаб ойлик давлат стипендиялари миқдори оширилади. Жумладан, бакалавриат талабалари учун стипендиялар 20 фоизга, магистратура ва докторантлар учун стипендиялар 15 фоизга, касб-ҳунар коллежлари талабалари учун стипендиялар 50 фоизга ошади.
Грант миқдори:
- докторантлар - 217 500 тенге;
«Соғлиқни сақлаш» йўналиши бўйича докторантлар – 217 500 тенге;
- «Соғлиқни сақлаш» йўналиши бўйича резидент шифокорлар ва магистрантлар - 111 579 тенге;
- магистратура талабалари - 97 024 тенге;
- стажёрлар - 75 890 тенге;
- олий таълимнинг таълим дастурларини амалга оширувчи таълим ташкилотларида педагогика ва «Соғлиқни сақлаш» йўналишларида таҳсил олаётган талабалар - 67 200 тенге;
- олий таълимнинг таълим дастурларини амалга оширувчи таълим ташкилотларида таҳсил олаётган талабалар учун 41 898 тенге, кадрлар тайёрлашнинг педагогик йўналишлари ва «Соғлиқни сақлаш» йўналишида таҳсил олаётган талабалар бундан мустасно;
- техник ва касб-ҳунар таълими таълим дастурларини амалга оширувчи таълим ташкилотларида ишчи малакаси бўйича таҳсил олаётган талабалар - 32 681 тенге;
- техник ва касбий (ўрта авлод мутахассисларини тайёрлаш), ўрта таълимдан кейинги таълимнинг таълим дастурларини амалга оширадиган таълим ташкилотларида таҳсил олаётган талабалар - 31 422 тенге.
Таълим соҳасида нималар ўзгаради?
Янги таҳрирдаги «Таълим тўғрисида»ги қонун кучга киради
Жорий йилнинг 1 сентабридан бошлаб олий таълим муассасаларининг барча талабаларини ётоқхона билан таъминлашни назарда тутувчи «Таълим тўғрисида»ги қонуннинг янги таҳрири кучга киради. Шунга кўра, фавқулодда вазиятлар ва инқироз марказларининг вазифаси талабаларга уй-жой топишда зарур ёрдам кўрсатишдир. Бундан ташқари, ҳар бир университетда талабаларни ётоқхона ажратиш ва жойлаштиришнинг тасдиқланган алгоритми мавжуд. Ушбу алгоритм ҳақида батафсил маълумот университетларнинг расмий веб-сайтлари ва ижтимоий тармоқларида мавжуд бўлади.
Бунинг учун ҳар бир университет ректори бевосита жавобгар бўлади. Вазирлик ОТМлар ўз мажбуриятларини бажармаган тақдирда уларга нисбатан тегишли чоралар кўради.
Чет тили учинчи синфдан бошлаб ўқитилади
И. Алтинсарин номидаги Миллий таълим академияси маълумотларига кўра, 2023-2024 ўқув йилида тилларни ўқитишни босқичма-босқич жорий этиш мақсадида 1-синфда «Алифбо/она тили» фанлари ўқитилади. «Рус тили» фани эса 2-синфдан бошлаб ўқитилади.
Рус тилида ўқитадиган мактабларда 1-синф ўқувчилари «Қозоқ тили» ва «Букварь» фанларини ўрганадилар.
Эндиликда «Чет тили» фани 1-2-синфларда эмас, 3-синфдан бошлаб ўқитилади.
Ота-оналар учун педагогик ёрдам маркази очилади
1 сентябрь куни ота-оналарни педагогик қўллаб-қувватлаш маркази ўз ишини бошлайди. Унинг асосий мақсади болаларга таълим ва тарбия беришда оила ва мактабнинг ўзаро ҳамкорлиги борасидаги ишларни кучайтириш ва ота-оналарнинг ижобий маданиятини шакллантиришдан иборат.
«Маърифий ишларнинг ролини кучайтиришга катта эътибор қаратмоқдамиз. Шу боис бу ишда ота-оналарнинг кўмаги биз учун жуда муҳим. Шу муносабат билан жорий йилнинг 1 сентябридан бошлаб барча таълим муассасаларида «Ота-оналарни педагогик қўллаб-қувватлаш маркази» иш бошлайди», — деди вазир Ғани Бейсенбаев таълим ходимларининг республика август кенгашида.
Шу билан бирга, 1 сентябрдан 2023-2025 йилларга мўлжалланган Ягона таълим дастурини амалга ошириш бошланади.
1-4-синф ўқувчилари бепул овқат билан таъминланади
Шунингдек, жорий йилда 1-4-синф ўқувчилари бепул овқат билан тўлиқ таъминланади. Шу билан бирга, барча таълим муассасалари сигнализация тугмалари, лицензияланган қўриқчилар, турникетлар ва фавқулодда вазиятларни бошқариш марказларига уланган видеокузатув тизимлари билан жиҳозланади.
Уй ҳайвонлари рўйхатга олинади
Уй ҳайвонларини рўйхатга олиш қоидалари 2023 йил 1 сентябрдан кучга киради. Бу ит ва мушукларни мажбурий рўйхатга олишга асосланган.
Қонуннинг 11-моддаси 2-бандига асосан уй ҳайвонларини ҳисобга олиш маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органлари томонидан ташкил этилган давлат ветеринария ташкилотлари, ветеринария соҳасида даволаш-профилактика тадбиркорлик фаолиятини амалга оширувчи хусусий ёки нодавлат юридик шахслар томонидан амалга оширилади.
Қонун ҳужжатларига мувофиқ, ҳайвоннинг эгаси ёки унинг учун масъул шахс рўйхатга олишни мустақил равишда белгилайди.
Қозоғистон Республикасининг «Маъмурий ҳуқуқбузарликлар тўғрисида»ги кодексининг 407-2-моддасида рўйхатга олиш нормаларини бузганлик учун тегишли жарима назарда тутилган.
Президент ёшлар кадр резервига саралаш бошланади
Президент ҳузуридаги ёшлар кадр резервига бу йилги саралаш 1 сентабрдан бошланади.
Президент ёшлар кадр резерви – Давлат раҳбарининг илк жамоатчилик ташаббусларидан бири бўлиб, иқтидорли ёшлар учун кучли ижтимоий юксалишдир.
Танлов доирасида номзодларнинг матнли ва рақамли ахборот билан ишлаш, ситуацион вазифаларни ҳал қилиш қобилияти, шунингдек, компетенциялари баҳоланади ва улар бир қатор суҳбатлардан ўтадилар.
Танловдан муваффақиятли ўтган шахслар давлат хизмати ва квазидавлат секторининг масъул лавозимларига танловсиз тайинланиш ҳуқуқи билан уч йил муддатга захирага олинади.
Эслатиб ўтамиз, Президент ёшлар кадр резервига саралаш Давлат раҳбари фармойиши билан икки йилда бир марта ўтказилади. Бунгача тегишли захира 2019 ва 2021 йилларда тузилган эди. Улардан 264 нафар заҳирадаги хизматчи давлат органлари ва квазидавлат секторида турли лавозимларга тайинланди.
Муаллиф: Назерке Суйиндик
