Қозоғистон жаҳон оммавий ахборот воситаларида: АЭС қурилиши, қуролсизланиш, электр энергиясини узатиш ва иқтисодий ўсиш прогнози
Август ойининг сўнгги ҳафтасида дунёнинг ахборот тарқатувчи интернет нашрлари Қозоғистоннинг кўп жойларини кўздан кечирди. Улар орасида АЭС қурилиши алоҳида қайд этилган. Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош котибининг Қуролсизланиш масалалари бўйича ўринбосари Изуми Накамицунинг ҚР Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев билан учрашувида Қозоғистон ядро қуролидан воз кечиши кераклиги таъкидланди. Шунингдек, қўшни давлатлардан электр энергияси импорти ва иқтисодий ўсиш ортиши кутилмоқда. Батафсил Kazinform агентлиги мухбири Мадияр Тўлеуовнинг шарҳида ўқинг.
Centralasia: Қозоғистон Ҳукумати атом электр станциясини қуриш бўйича референдум ўтказишни маъқуллади
2023 йилнинг кузида Қозоғистон Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев АЭС қурилишини жуда муҳим масала деб атади. Шу муносабат билан Қозоғистон Ҳукумати атом электр станциясини қуриш бўйича республика референдумини ўтказиш тўғрисида қарор қабул қилди. Бу ҳақда Centralasia хабар тарқатди.
Энди референдум ўтказиш ташаббуси жамоатчилик талабидир. Бунинг сабаби шундаки, атом электр станциясини қуриш ғояси ҳам атом саноати мутахассислари, ҳам одамлар орасида қўллаб-қувватланмоқда. Бироқ, жамоат арбоблари ва эко-фаоллар орасида қаршилик мавжуд.
“Атом электр станциясини қуриш ёки қурмаслик масаласи мамлакатимиз келажаги билан боғлиқ жуда муҳим масала”, – деди Қозоғистон Президенти 2023 йил 1 сентябрдаги Мурожаатида.
Бунгача тадқиқотлар олиб борилди ва унинг натижаларига кўра, атом электр станциясини қуриш учун энг қулай жой сифатида Алмати вилоятининг Улкен қишлоғи танланди. Мутахассислар орасида қизғин муҳокама қилинаётган станцияни совутиш учун Балқаш кўли сувидан фойдаланиш режалаштирилган. Улардан баъзилари кўлдаги сув сатҳининг пасайиши йирик атом электр станцияларининг ишлашига қийинчилик туғдиришидан қўрқишади ва кичик реактор станцияларини қуришни таклиф қилишмоқда.
Энергетика вазирлиги маълумотларига кўра, битта энергоблокни қуриш 10 йил давом этиши ва 5 миллиард долларга тушиши мумкин.
Anadolu: Тоқаев БМТнинг долзарб муаммоларни ҳал қилишда муқобили йўқлигини таъкидлади
Қозоғистон оммавий қирғинга қарши, қуролсизланиш ва ядровий қуролларни тарқатмаслик тамойилига амал қилади. Қозоғистон Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев ва БМТнинг Қуролсизланиш масалалари бўйича олий вакили Изуми Накамицунинг учрашувида минтақавий ва халқаро хавфсизликни таъминлаш, қуролсизланиш ва ядровий қуролларни тарқатмаслик масалаларида Қозоғистоннинг БМТ институтлари билан ҳар томонлама ҳамкорлиги истиқболлари муҳокама қилинди. Бу ҳақда Anadolu агентлиги ёзган.
Ақорда матбуот хизмати хабарига кўра, Тоқаев БМТ Бош котиби ўринбосари, Қуролсизланиш масалалари бўйича олий вакил Изуми Накамицуни қабул қилди ва БМТнинг дунёдаги долзарб муаммоларни ҳал этишдаги алоҳида ролини таъкидлади.
“Қуролсизланиш ва оммавий қирғин қуролларини тарқатмаслик масаласида Қозоғистоннинг позицияси қатъий. Замонавий дунёда содир бўлаётган воқеалар нуқтаи назаридан, бу масалалар янада долзарб ва муҳим бўлиб қолди. Бу, албатта, ташвишга сабаб бўлади. Эртага биз Халқаро ядровий синовларга қарши ҳаракат кунини нишонлаймиз. Бу бутун инсониятга ядровий синовлар ўтказиш ва ядро қуролидан фойдаланиш хавфини эслатувчи жуда муҳим санадир. Мамлакатимиз БМТ институтлари билан яқин алоқаларни йўлга қўйишга қатъий қарор қилди ва ташкилотга ўзига хос, универсал халқаро тузилма сифатида қарайди”, – деди Президент.
Изуми Накамицу, ўз навбатида, Қозоғистоннинг ядро қуролини тарқатмаслик бўйича глобал жараёндаги етакчилигини, шунингдек, мамлакатнинг ўрта давлат сифатидаги ўсишини юқори баҳолади.
Trend: Қозоғистон Тожикистондан электр энергияси импорт қилишни режалаштирмоқда
Бу масалани Қозоғистон энергетика вазири Алмасадам Сатқалиев, Тожикистон бош вазири ўринбосари Усмонзода Усмонали ва Тожикистон энергетика ва сув ресурслари вазири ўринбосари Манучеҳр Сафарзода биргаликда муҳокама қилди. Бу ҳақда Trend нашри ёзган.
Ўтган йили Қозоғистон ва Тожикистон 2023-2032 йилларда Роғун ГЭСи томонидан ишлаб чиқарилган электр энергиясини етказиб бериш бўйича ўзаро англашув меморандумини имзолаган эди.
“Меморандум доирасида Ўзбекистон Республикаси электр тармоқлари орқали Роғун ГЭСидан Қозоғистонга режалаштирилган электр энергиясини экспорт қилишнинг техник параметрлари ва тижорат шартларини амалга оширамиз. Электр энергияси транзитининг техник имкониятлари ва келишилган режимлари ҳисобга олинган ҳолда қабул қилинган қарордан мамнунмиз”, — деди Сатқалиев.
Вазирлик хабарига кўра, томонлар 2024 йил 15 октябргача Марказий Осиё давлатларининг тегишли ташкилотлари билан режадан ташқари электр энергияси оқимини тартибга солиш бўйича шартномалар тузиш имкониятларини ишлаб чиқишга келишиб олдилар.
Daryo: Қозоғистон 2029 йилгача иқтисодий ўсишни икки баробарга оширишни режалаштирмоқда
Қозоғистон ўз олдига 2029 йилгача миллий иқтисодиётнинг ўсиш кўрсаткичларини икки баравар оширишни мақсад қилиб қўйган. Бу ҳақда Миллий иқтисодиёт вазири Нурлан Байбазаровнинг 2025-2029 йилларда ижтимоий-иқтисодий ривожланиш прогнозига асосланиб Daryo нашри маълум қилди.
Прогноз халқаро ташкилотларнинг баҳоси ва жаҳон бозорларидаги вазият таҳлилига асосланади. Ҳужжат нефть нархига қараб ривожланишнинг уч хил сценарийсини назарда тутади.
Базавий сценарийда нефтнинг бир баррелининг ўртача нархи 75 долларни ташкил қилади. Нархлар шу даражада бўлса, 2025 йилда ялпи ички маҳсулотнинг реал ўсиши 5,6 фоизни ташкил қилади. ЯИМнинг ўртача йиллик ўсиши эса беш йиллик даврда 5,4 фоизга етади.
Шунингдек, прогноз иқтисодиётнинг барча тармоқлари, жумладан, ишлаб чиқариш ва тоғ-кон саноати ҳамда нефть қазиб олишда барқарор ўсишни таъминлайди. 2025 йилда инфляция аста-секин 5,5-7,5 фоиздан 2027 йилгача бўлган даврда 5 фоизгача камайиши керак.
2025-2027 йилларга мўлжалланган бюджет прогнозида республика бюджетининг даромадлари ва харажатларини ошириш, ижтимоий аҳамиятга молик лойиҳаларни молиялаштириш учун мақсадли трансфертларни йўналтириш, бюджет тақчиллигини босқичма-босқич қисқартириш кўзда тутилган.
Аввал хабар қилинганидек, Қозоғистонда 2023 йилда ўртача кунлик даромад 10,42 долларни ташкил қилади. Аҳоли жон бошига ялпи ички маҳсулот эса 10 041 долларга етди. Инсон тараққиёти индекси 0,81 даражасида қайд этилди. Иқтисодиётнинг барқарор ўсиши туфайли Қозоғистон қашшоқлик даражасини 0,01 фоизга туширди.
