Қозоғистон жаҳон ОАВларида: Марокаш билан муносабатлар, нефть ташиш ва ИКАОнинг баҳоси
Март ойининг биринчи ҳафтасида жаҳон оммавий ахборот воситалари Қозоғистон ҳақида кўплаб янгиликларни чоп этди. Улар орасида нефть ташиш ва Африканинг бошқа бир давлати билан муносабатларни яхшилаш билан боғлиқ янги режа, айниқса, диққатга сазовор бўлди. Шунингдек, халқаро экспертларнинг маҳаллий мутахассисларга берилган баҳолари ва Каспий денгизидаги тюленларнинг ҳолати қайд этилди. Батафсил Каzinform мухбири шарҳида ўқинг.
Trend: Қозоғистон Ақтау-Боку-Жайҳон йўналиши бўйича нефть ташиш ҳажмини оширади
Қозоғистон Энергетика вазирлигининг кенгайтирилган ҳайъат йиғилишида “ҚазМунайГаз” Миллий компанияси 2024 йилдаги ишларини сарҳисоб қилди ва 2025 йилга мўлжалланган режаларини тақдим этди. Бунга Ақтау-Боку-Жайҳон йўналиши бўйича нефть ташиш ҳажмини 1,7 миллион тоннага ошириш киради. Бу ҳақда Озарбайжоннинг Тrend нашри хабар берди.
Ҳозирда “ҚазМунайГаз” Қозоғистонда ишлаб чиқарилган нефтнинг 26 фоизини, юк ташишнинг 56 фоизини, нефтни қайта ишлашнинг 80 фоизини таъминлайди. Умуман олганда, 2024 йилда ҚМГ нефть қазиб олиш 23,8 миллион тоннани ташкил этди, бу 2023 йилга нисбатан 300 минг тоннага кўп. Нефтни ташиш ҳажми 83,5 миллион тоннани ташкил этди, бу 2023 йилга нисбатан 4 фоизга юқори.
Компания раҳбарияти SОCАР билан келишувга кўра, Ақтау-Боку-Жайҳон йўналиши бўйича Қозоғистон нефти транзити ҳажми 1,4 миллион тоннага (27 фоиз) ошгани, 2025 йилда эса бу кўрсаткични 1,7 миллион тоннага етказиш режалаштирилганини маълум қилди.
2022-йилда ҚМГ ва Озарбайжон давлат нефть компанияси (SОCАР) ўртасида Қозоғистон нефтининг транзити бўйича шартнома имзоланган эди. 2023 йилнинг март ойида Озарбайжон орқали Қашаған конидан 7 минг тонна нефть синов тариқасида жўнатилган эди. Юк ташиш Inpex North Caspian Sea Ltd томонидан амалга оширилди.
ҚМГ қўшимча экспорт йўналишларини ишлаб чиқиш устида ишлашни давом эттираётганини маълум қилди. 2024 йилда Германияга нефть етказиб бериш 50 фоизга ошди. Бу кўрсаткич 2025 йилда сақланиб қолади. Бундан ташқари, жорий йилда Хитой томони билан Қозоғистон-Хитой нефть қувурини кенгайтириш лойиҳасининг техник-иқтисодий асосларини ишлаб чиқиш бўйича техник топшириқларни келишиш жараёни якунланади.
Daryo: Қозоғистон ва Марокаш ўртасидаги савдо айланмаси ортиб бормоқда
2024 йил охирида Қозоғистон ва Марокаш ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми 70 фоизга ўсиб, 274 миллион долларга етди. Бу ҳақда ҚР Ташқи ишлар вазирлиги матбуот хизматига таяниб, Ўзбекистоннинг Daryo нашри хабар берди.
Қозоғистон Ташқи ишлар вазири Мурат Нуртилеу марокашлик ҳамкасби билан расмий учрашувда икки давлат юқори қўшимча қийматли маҳсулотлар етказиб бериш ҳажмини ошириш учун катта имкониятларга эга эканлигини таъкидлади.
Гап 130 миллион долларлик 25 асосий товар номинацияси, жумладан, тайёр нефть-кимё маҳсулотлари, металлургия маҳсулотлари, озиқ-овқат маҳсулотлари экспортини кенгайтириш ҳақида бормоқда.
Марокаш Қироллиги Ташқи ишлар, Африка ҳамкорлиги ва хориждаги марокашликлар вазири Носер Боурита Қозоғистоннинг Марказий Осиёдаги муҳим ролини қайд этди. У Марокашни минтақадаги асосий ҳамкор сифатида кўриб, Қозоғистон билан кўп қиррали ҳамкорликни мустаҳкамлаш ниятида эканлигини билдирди.
Хусусан, Марокаш ва Қозоғистон Шимолий Африка ва Марказий Осиёга кириш эшиги сифатида кўрилади. Яқин келажакда амалга ошириладиган энг муҳим қадамлардан бири визасиз режим келишувининг кучга киришидир. Шундай қилиб, Қозоғистон биринчи марта Африка давлати билан икки томонлама визасиз режим ўрнатади.
Томонлар долзарб масалаларни ҳал этиш учун жаҳон ҳамжамиятини бирлаштирадиган Астана халқаро форумини ўтказишни муҳокама қилдилар. Бундан ташқари, Жаҳон ва анъанавий динлар етакчиларининг VIII съездига тайёргарлик кўриш масаласи кўтарилди.
Музокаралар давомида рақамлаштириш муҳим мавзуга айланди. Қозоғистон Ташқи ишлар вазири Марокаш билан рақамли иқтисодиётни ривожлантиришга қаратилган «Digital Morocco 2030» дастури доирасида ҳамкорлик қилишга қизиқиш билдирди. Шунингдек, у Қозоғистон IТ-компанияларининг электрон ҳукумат, инновацион технологиялар ва киберхавфсизлик соҳаларида пилот лойиҳаларини тақдим этишга тайёрлиги ҳақида маълум қилди.
Хулоса қилиб айтганда, томонлар Қозоғистон ва Марокаш ўртасидаги сиёсий, иқтисодий ва гуманитар соҳалардаги муносабатларни мустаҳкамлаш истагини тасдиқладилар. Вазирлар Қўшма баёнотни имзоладилар, унда асосий йўналишларда ҳамкорликни янада кенгайтириш бўйича ишчи гуруҳлар ташкил этиш тўғрисида қарор қабул қилинди.
Report: ИКАО Қозоғистоннинг ҳисоботини юқори баҳолайди
Қозоғистон AZAL авиалайнерининг Ақтау яқинида қулаши сабабларини тўлиқ текшириш бўйича ИКАО билан ҳамкорликни давом эттиради. Бу ҳақда Қозоғистон Бош вазири ўринбосари Қанат Бозимбаев ИКАОнинг Европа ва Шимолий Атлантика бўйича бюроси директори Николя Ралло билан учрашувда маълум қилди. Бу ҳақда Report нашри хабар берди.
Канат Бозимбаев AZAL самолёти ҳалокатга учраган жойга мустақил эксперт Тормодур Тормодссонни ўз вақтида жўнатгани учун ИКАОга миннатдорчилик билдирди.
— Биз бу терговни тўлиқ якунлаш учун ИКАО билан ишлашда давом этамиз, — дея қўшимча қилди у.
Бош вазир ўринбосари Қозоғистон ҳалокат содир бўлган биринчи кунданоқ ҳодисани холис ва ҳар томонлама текширишга ҳаракат қилганини таъкидлади. Ралло, ўз навбатида, Қозоғистон томонидан «Azerbaijan Airlines» самолёти ҳалокати бўйича қисқа вақт ичида ўтказилган ва эълон қилинган дастлабки ҳисоботни юқори баҳолади.
AZAL авиакомпаниясининг Ақтауда ҳалокатга учраган самолёти бўйича тергов бўйича якуний ҳисобот Чикаго конвенциясига мувофиқ 2025 йил охиригача эълон қилинади.
Эслатиб ўтамиз, 25 декабрь куни Қозоғистоннинг Актау шаҳри яқинида Боку-Грозний рейсини амалга ошираётган AZAL йўловчи самолёти ҳалокатга учраган эди. Самолёт бортидаги 67 кишидан 38 нафари ҳалок бўлган, 29 нафари тирик қолган. Дастлабки маълумотларга кўра, самолёт Россия ҳаво ҳудудида жисмоний ва техник ҳужумга учраган.
Anadolu: Каспий денгизи тюленлари учун резерват ташкил этилади
Қозоғистоннинг Манғистау вилоятида тюленларнинг Каспий денгизи қирғоқларидан узоқлашиши тез-тез учраган. Энди Астанада Каспий денгизи тюленларининг тарқалиши ва уларнинг яшаш жойларини сақлаб қолиш учун махсус резерват ташкил этилади. Бу ҳақда ҚР Президенти маслаҳатчиси Зулфия Сулейменова Kazinformга маълум қилди. Тез орада бу хабарни Туркиянинг Anadolu нашри тарқатди.
– Каспий денгизи бўйича фаол ишлар олиб борилмоқда, Давлат раҳбарининг бир қанча ташаббуслари бор. Улардан бири Каспий денгизи тюленларининг яшаш муҳитини сақлаб қолиш имконини берадиган резерват ташкил этишдир. Бундан ташқари, Каспий денгизи илмий-тадқиқот институти ташкил этилди. Қўшимча лойиҳалар бўйича алоҳида муҳокама ва маслаҳатлар ўтказяпмиз, – дейди Зулфия Сулейменова.
Аввалроқ республика Қишлоқ хўжалиги вазирлиги нега тюленлар қирғоққа чиқаётганини тушунтирган эди. Вазирлик маълумотларига кўра, 2025 йил февраль ойи охири ва март ойи бошида Каспий денгизининг шимолий қисмида ҳаво ва сув ҳароратининг кескин пасайиши қайд этилган.
– Бу даврда ғарбий шамол қирғоққа қараб эсиб, муз қатламларининг силжиши ва бир-бири билан яқин алоқада бўлишига сабаб бўлган, тюленларнинг сузишига тўсқинлик қилган. Ўз навбатида, музликлар шамол ва сув таъсирида қирғоққа қараб ҳаракат қилди. Тюленлар Қаражанбас ва Қаламқас конлари қирғоқларига егулик излаб кетган, бироқ об-ҳаво туфайли йўлдан адашган, — деб хабар қилди Балиқчилик қўмитаси.
