Қозоғистон жаҳон ОАВларида: Атом энергияси, оролни қутқариш, гиёҳвандликка қарши кураш ва мода оламидаги қозоқлар

Йил бошида Қозоғистон ҳақидаги маълумотлар жаҳон нашрларида тез-тез эълон қилинди. Қозоғистон-Хитой муносабатларининг янги босқичи, Озарбайжонга экспорт қилинаётган электровозлар, Президентнинг мамлакатни атом энергетикаси ривожланган давлатга айлантириш ғояси қизғин муҳокама қилинди. Шунингдек, Орол денгизини қутқариш ташаббуси ва наркотик моддаларнинг ноқонуний айланишини тўхтатиш бўйича қадам қўйилгани ҳақида сўз юритилди. Батафсил Kazinform мухбири шарҳида ўқинг.

ТАСС: Тоқаев Қозоғистонда ядро салоҳиятини ривожлантиришни режалаштирмоқда

ҚР Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев Ҳукуматга АЭС қурилишини тезлаштириш кераклигини айтди. Бундан ташқари, Қозоғистонда бир нечта атом электр станцияси бўлиши мумкин. Бу ҳақда Россиянинг ТАСС агентлиги хабар берди.

Давлат раҳбарининг таъкидлашича, объектлар сонини кўпайтириш атом энергетикасини ривожлантириш, энергетика салоҳиятини ошириш имконини беради.

“Атом электр станцияси қурилишини тезлаштириш керак. “Она тили” газетасига берган интервьюда иккита катта станция қурамиз, дедим. Уларнинг сони ҳатто учта бўлиши мумкин. Биз Қозоғистонни ривожланган ядро энергетикаси, сунъий интеллект ва тўлиқ рақамлаштиришга эга давлатга айлантиришимиз керак”, — деди Давлат раҳбари.

2024 йил 6 октябрда АЭС қурилиши бўйича референдум ўтказилган эди. Аҳолининг 71,2 фоизи қурилишни қўллаб-қувватлади ва давлат энергетика иншоотини қуришга киришди. Тадқиқотлар доирасида Қозоғистон Республикаси Энергетика вазирлиги Балқаш дарёси яқинида қурилиш ишларини олиб бориши маълум бўлди. Айни пайтда Хитойнинг CNNC ва Жанубий Корея KHNP, Франция EDF ва Россиянинг Росатом компанияларининг ядро технологиялари кўриб чиқилмоқда.

Report: Озарбайжонга 80 та электровоз экспорт қилинди

Астана шаҳридаги 1-сонли саноат паркидаги электровозларни йиғиш заводи Озарбайжонга юк электровозларинининг 80 секциясини экспорт қилди. Бу ҳақда Қасим-Жомарт Тоқаевнинг заводга ташрифи чоғида маълум қилинди. Президентга корхона фаолияти ҳақида батафсил маълумот берилди. Заводда “Қозоғистон темир йўли” миллий компанияси буюртмасига кўра 380 юк ва 70 йўловчи электровози ишлаб чиқарилди. Бу ҳақда Report ёзди.

Маълумки, корхона Франциянинг Alstom компанияси томонидан Индустриялаштириш харитаси доирасида ишга туширилган. Ҳозир бозорга локомотив корпуслари, трансформаторлар, паст ва юқори кучланишли шкафлар ва бошқа маҳсулотларни таклиф этмоқда.

Таъкидлаш жоизки, заводда янги авлод тепловозини йиғиш ишлари бошлаб юборилган. Унинг нархи аввалгисидан 40 фоизга паст, самарадорлиги эса 20 фоизга юқори. Янги юк электровозларини ишлаб чиқариш 2028 йилда бошланади. Alstom ҳозирда Астана, Алмати, Шу ва Арис шаҳрида хизмат кўрсатиш марказларини очишга сармоя киритмоқда. Бу 700 та янги иш ўрни яратиш имконини беради.

Eurasianet: Қозоғистон-Хитой орасидаги стратегик шериклик

Яқинда ХХРнинг Қозоғистондаги янги элчиси Хань Чуньлинь пойтахтга келди. Астанага етиб келгач, элчи дарҳол дадил баёнот берди. Унинг сўзларига кўра, асосий мақсад халқаро ҳамкорликни ривожлантириш ва “ўттиз йиллик муносабатларнинг янги даври”ни бошлашдан иборат. Хитой Халқ Республикаси вакили «DKnews.kz» халқаро ахборот агентлиги учун мақола чоп этиб, ўтган йилнинг муҳим йўналишини ёритиб берди. Бу ҳақда Eurasianet ёзди.

Бунгача Хитойнинг бош газетаси – «Жэньминь Жибао» Қозоғистон билан чегарадаги назорат-ўтказиш пунктлари янгиланиши ҳақида хабар бериб, бу объектлар Шинжон-Уйғур автоном райони учун муҳим эканини таъкидлаган эди. 2024 йилнинг 11 ойида Хитой Қозоғистондан жами 15,1 минг тонна ун сотиб олди. Бу ўтган йилга нисбатан 2,5 баробар кўпдир. Шунингдек, ХХР Қозоғистон арпасининг асосий харидори ва маҳаллий буғдойни истеъмол қилувчи давлатлардан бири ҳисобланади.

Anadolu: Гиёҳванд моддалар ишлаб чиқариш учун жазо қаттиқроқ бўлади

Давлат раҳбари Қасим-Жомарт Тоқаев наркотикларга қарши кураш тўғрисидаги янги қонунни имзолади. Тўлиқ номи – “Қозоғистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига гиёҳвандлик воситалари, психотроп моддалар, шунга ўхшаш моддалар, прекурсорлар ва кучли таъсир этувчи моддаларнинг ноқонуний айланишига қарши курашиш масалалари бўйича ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”. Бу хабар Anadolu томонидан тарқатилди.

Мазкур Қонун Давлат раҳбарининг 2024 йил 15 мартдаги Миллий Қурултойда берган топшириғини бажаришга қаратилган. Ҳужжатда дори воситаларини ишлаб чиқариш ва сотиш ташкилотчиларига нисбатан қатъий жавобгарлик, гиёҳванд моддалар контрабандачиларига нисбатан қўлланиладиган чораларни юмшатиш кўзда тутилган.

Масалан, мансабдор шахсларнинг гиёҳвандлик воситаларини тарқатганлик учун жиноий жавобгарлиги кучайтирилди. Илгари уларнинг мол-мулки мусодара қилиниб, 10 йилдан 15 йилгача озодликдан маҳрум этилган бўлса, эндиликда улар мол-мулки мусодара қилинган ҳолда 15 йилдан 20 йилгача муддатга озодликдан маҳрум этилади.

Шу билан бирга, Қонун гиёҳванд моддалар контрабандачиларига нисбатан жазони бироз юмшатди. Масалан, агар бундай жиноятни биринчи марта содир этиш учун оғирлаштирувчи ҳолатлар бўлмаса, мол-мулкини мусодара қилиш ва 5 йилдан 8 йилгача озодликдан маҳрум қилиш (олдин мулкини мусодара қилиш ва 5 йилдан 10 йилгача озодликдан маҳрум қилиш эди) назарда тутилган.

Гиёҳванд моддалар контрабандаси билан шуғулланаётганларнинг аксарияти ўсмирлар ва ёшлар бўлгани учун жазо ҳам енгиллаштирилди. Улар гиёҳванд моддаларни ўзлари тайёрламасликлари, кўпинча наркотик моддаларнинг ноқонуний айланиши ташкилотчисининг жиноий тузоғига тушиб қолишлари ҳисобга олинади. Аммо жиноий қилмишни бир неча марта такрорласа, мол-мулки мусодара қилиниб, 7 йилдан 12 йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.

Daryo: Орол денгизи экотизимини тиклаш ишлари давом этмоқда

Қозоғистон халқаро Оролни қутқариш жамғармаси орқали минтақадаги сув ва экологик муаммоларни ҳал қилмоқчи. Шу мақсадда давлатлараро алоқаларни мустаҳкамлаш режалаштирилган. Бундан ташқари, ўтган йили Қозоғистон халқаро ташкилотга раҳбарлик қила бошлагани маълум. Шу мақсадда Ташқи ишлар вазири ўринбосари Ермухамбет Қониспаев Фонд Ижроия қўмитаси раиси Асхат Оразбай билан учрашиб, йил давомида амалга оширилган ишлардан мамнун бўлди. Учрашув ҳақида ўзбекистонлик Daryo интернет нашри хабар берди.

Учрашувда жамғармани шакллантириш ва унда Қозоғистоннинг улушини ошириш масалалари муҳокама қилинди. Шунингдек, 2023 йилда Душанбеда бўлиб ўтган Халқаро Оролни қутқариш жамғармаси саммитида берилган тавсиялар эътибордан четда қолмади.

Эслатиб ўтамиз, жамғарма 1993 йил 4 январда Тошкент шаҳрида ташкил этилган. Унда Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Туркманистон ва Ўзбекистон раҳбарлари иштирок этди. Асосий мақсад – Оролни қутқариш бўйича минтақавий лойиҳаларни мувофиқлаштириш. Фондга ҳар бир давлат навбатма-навбат раҳбарлик қилади, ташкилот раҳбари Марказий Осиё президентлари томонидан ҳар 3 йилда бир марта сайланади.

Euronews: Мода оламидаги анъана ва қатъиятлилик

Euronews сайти “Медия ривожлантириш жамғармаси” билан ҳамкорликда Modern Nomads рукнини олиб бормоқда. Яна бир нашрда сайт журналисти Пол Хакетт мамлакатдаги мода оламига оид янгиликлар билан ўртоқлашди.

Қозоғистоннинг ривожланиш йўналишидаги мода оламига назар ташлайдиган бўлсак, дизайнерлар миллий қадрият доирасида ҳунармандчилик ва замонавий эстетикани уйғунлаштира олгани жуда қизиқ. Бу орқали у мода олами учун янги, дадил ва ўзига хос модел яратишга, ўз ватанининг мазмун-моҳиятини бирлаштиришга ҳаракат қилганини кўриш мумкин.

Қозоғистон мода саноати жадал ривожланмоқда. Айгул Жансерикова, Айка Алеми каби дизайнерлар миллий мато турлари ва тикув нақшларини оммалаштириб, уларни инновацион ечимлар билан уйғунлаштирмоқда.

Масалан, Born Nomad лойиҳаси маҳаллий ижодкорларнинг истеъдодини очиб берди ва 3500 га яқин истеъдодни қўллаб-қувватлади. Global Nomads ташаббуси эса бошқача. У ерда улар кўчманчи маданият изидан чиқиндисиз маҳсулотлар яратишга эътибор қаратадилар.