Қозоғистон жаҳон ОАВларида: Атом агентлиги, иқтисодий ўсиш ва «Қазақмис»даги вазият

ASTANA. Kazinform – Ҳафта давомида Қозоғистонда сиёсий ва маданий янгиликлар оқими кўпайди. Асосий эътибор ялпи ички маҳсулотнинг ўсиши, Атом энергияси агентлигининг ташкил этилиши, фожиали воқеалардан кейин «Қазақмис» корпорацияси фаолиятини вақтинча тўхтатиб туришига қаратилди. Бу маълумотни жаҳон нашрлари ҳам хабар қилган. Батафсил Kazinform мухбири шарҳида ўқинг.

Daryo: Қозоғистонда йил бошидан буён ялпи ички маҳсулот ўсди

Январь-февраль ойларида Қозоғистонда ижтимоий-иқтисодий ривожланиш суръати ошди, ҳисобот даврида ялпи ички маҳсулот ўсиши 5,4 фоизни ташкил этди. ҚР Бош вазири Олжас Бектенов иқтисодий блокга аъзо давлатлар вазирликлари раҳбарлари иштирокидаги ишчи йиғилишда белгиланган устувор вазифаларни белгилаб берди. Асосийси, иқтисодиёт қандай диверсификация қилинаётганини тушунтириш. ҚР Бош вазири нутқи билан Ўзбекистоннинг Daryo агентлиги ўртоқлашди.

2024 йилнинг дастлабки икки ойида ЯИМ ўсиши 5,4 фоизни ташкил этди. Улар орасида маҳсулот ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳаларида ўсиш суръатларининг яхшилангани қайд этилган. Саноат салоҳиятини очиш борасида амалга оширилаётган ишлар саноат ишлаб чиқариш ҳажмини 5,7 фоизга ошириш имконини берди. Ўсиш:

· Ишлаб чиқариш саноатида – 8,9 фоиз;

· Машинасозлик – 18,2 фоиз;

· Озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш – 13,1 фоиз;

· Қурилиш материаллари ишлаб чиқариш – 21,6 фоиз;

· Металл буюмлар ишлаб чиқариш – 20,1 фоиз;

· Кимё саноати – 9 фоиз;

· Тоғ-кон саноати - 4,1 фоиз кўрсаткичларни кўрсатди.

Йиғилишда бошқа соҳалар даражаси ҳам муҳокама қилинди. Улар орасида қурилиш соҳасида ҳам юқори ўсиш суръатлари сақланиб қолди. Бажарилган ишлар ҳажми 408,1 миллиард тенгега етиб, реал ҳажм индекси 112,8 фоизни ташкил этди. Савдо ўсиши 6 фоизга, транспорт ва омбор хизматлари кўрсатиш ҳажми 21,3 фоизга ўсди.

· Ғалла, уруғлик ва чорва озуқаси – 5,8 баробар кўпайди;

· Фармацевтика маҳсулотлари – 44,6 фоиз;

· Автомобиллар ва енгил автомобиллар – 38,8 фоиз;

· Дон ташиш 43 фоизга ошди.

Шу билан бирга, чуқур қайта ишланган маҳсулотлар ишлаб чиқарувчи тармоқларнинг кўрсаткичлари юқори. Масалан, юқори қўшилган қийматга эга маҳсулотлар, хусусан, омухта ем экспорти 5 баробарга ошиб, 273 минг тоннани (2024 йилда – 56 минг тонна), ўсимлик ёғи экспорти эса 28 фоизга ўсиб, 94 минг тоннани ташкил этди.

ТАСС: Атом энергияси агентлиги ташкил этилди

ҚР Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев атом энергетикасини ривожлантириш борасидаги кенг қамровли ишларни давом эттирмоқда. Президент Қозоғистонда Атом энергияси агентлигини ташкил этиш тўғрисидаги фармонни ҳафта ўрталарида имзолади. ТАCC ахборот агентлиги янги агентлик ваколати ва қайси давлат идоралари билан ҳамкорлик қилиши ҳақида хабар берди.

“Қозоғистон Республикаси давлат бошқаруви тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармонга мувофиқ, янги агентликка Энергетика вазирлигининг собиқ раҳбари Алмасадам Сатқалиев раҳбарлик қилади. Президент матбуот хизмати хабарига кўра, Давлат раҳбари Алмасадам Сатқалиевни лавозимидан озод этиш ва янги агентлик раиси этиб тайинлаш тўғрисидаги фармонни имзолади.

Айтиш жоизки, Атом энергияси агентлиги бевосита президентга бўйсунади. Энергетика вазирлиги агентликнинг уран ишлаб чиқариш, атом энергиясидан фойдаланиш, аҳолининг радиациявий хавфсизлигини таъминлаш, Семей ядровий хавфсизлик зонасини яратиш каби қисмларига масъул бўлади.

Қозоғистон дунёдаги энг йирик табиий уран етказиб берувчи давлат ҳисобланади. Ўтган йили мамлакатда биринчи атом электр станциясини қуриш бўйича референдум ўтказилган ва сайловчиларнинг кўпчилиги ташаббусни қўллаб-қувватлаган. Станция Алмати вилоятида қурилиши режалаштирилган. Ҳозирда расмийлар ядровий технология етказиб берувчи ёки уни қуриш учун консорциум аъзоларини танлаш жараёнида. Улар орасида Хитойнинг CNNC компанияси, Жанубий Кореянинг KHNP, Россиянинг “Росатом” корпорацияси ва Франциянинг EDF компаниялари кўриб чиқилмоқда.

Тоқаев мамлакатга бир эмас, учта станция кераклигини маълум қилди ва мамлакатда ядро кластерини яратишни буюрди. Маълумки, Ҳукумат яна иккита станцияни жойлаштириш учун жой қидирмоқда.

Report: Йирик мис қазиб олувчи компания фаолиятини вақтинча тўхтатди

«Қазақмис» компаниялар гуруҳи ишлаб чиқариш корхоналарида бахтсиз ҳодисалар кўпайгани сабабли ишлаб чиқаришни вақтинча тўхтатди. Шахтани тўхтатиш вақтида барча турдаги ишларнинг хавфсизлик талаблари ҳар томонлама текширилади. Бу ҳақда Report нашри хабар берди.

«Қазақмис» корпорациясининг асосий активлари Қозоғистоннинг тоғ-кон саноати ва рангли металлургия тармоқларида жамланган. Энди йирик компания ўз фаолиятини вақтинча тўхтатишга мажбур. Корпорация ушбу янгилик юзасидан расмий маълумотни эълон қилди.

«Қазақмис» гуруҳининг ишлаб чиқариш корхоналарида бахтсиз ҳодисалар сони ортиб бораётгани муносабати билан корпорация раҳбарияти тасдиқланган жадвалларга мувофиқ, бугундан бошлаб юқори даражадаги хавфга эга бўлган барча технологик жараёнларни тўхтатиб туришга қарор қилди. Ўчириш даврида барча турдаги ишлар хавфсизлик қоидаларига мувофиқлигини аниқлаш учун комплекс текширувдан ўтказилади. Ушбу объектларда иш барча қоидабузарликлар бартараф этилгандан кейингина тикланади”, – дейилади «Қазақмис» хабарида.

Бундан ташқари, компания барча ишлаб чиқариш объектларида режадан ташқари текширувлар ўтказади ва муҳандис-техник ходимларни қайта аттестациядан ўтказади. Ер ости иш жойлари назорат қилинади, қутқарув ускуналари тайёрлиги текширилади, ходимларнинг саноат хавфсизлиги техникаси ва фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилиш алгоритмлари бўйича билимлари текширилади.

Жорий йилнинг 19 март куни «Қазақмис» компаниясига қарашли объектлардан бирида ишчи ҳалок бўлгани хабар қилинган эди. 17 февраль куни Улитау вилоятида шахта қулаши оқибатида бир гуруҳ ишчилар бедарак йўқолган, бир кундан кейин етти нафар ишчининг жасади топилган эди.

«Қазақмис» корхоналари – конлар, бойитиш заводлари, мис эритиш заводларида 37 мингга яқин киши меҳнат қилади. Барча корхоналар Балқаш, Жезқазған ва Қарағандидаги учта ишлаб чиқариш майдончасида жойлашган.

Euronews: Кўп асрлик анъанага янги қараш

Euronews каналининг Modern Nomads дастури қозоқ тақинчоқларини таҳлил қилди. Канал мухбири заргарлар анъанавий заргарлик буюмларини замонавий трендлар билан қандай уйғунлаштирганини ўрганди. Мавзуни ўрганиш мақсадида Қозоғистон Республикаси Миллий музейига ташриф буюриб, маданий-маърифий аҳамиятга эга бўлган заргарлик анъаналарини кўздан кечирди.

Мухбир анъанавий ҳунармандчиликнинг бугунги ҳолати ва ҳунармандларнинг эски шаклларга янги кўрининш бериш маҳоратини очиб берди. Қадимий ҳунармандчиликни асраб-авайлашга бел боғлаган Берик Алибай, қозоқ аёлларининг миллий ўзлигини акс эттирувчи маҳсулотларни тарғиб қилаётган Меруерт Оринбек, Маржан Карим ўз фикрларини билдирди. Ҳар бир асрдаги ўзгаришларни, бугунги кунга мослашиш усулларини ва этно-бизнес ҳолатини очиб берди.

“Миллий заргарлик буюмларига талаб кундан-кунга ортиб бормоқда. Илгари одамлар миллий заргарлик буюмларини фақат байрам тадбирлари учун сотиб олишарди. Ҳозирги кунда кундалик ҳаётда уни таиқб юриш мумкин бўлган ҳолатлар кўп”, – дейди Маржан Карим.