Қозоғистон ва Вьетнам ўртасида стратегик шериклик ўрнатиш бўйича қўшма баёнот қабул қилинди
ASTANA. Kazinform – Қозоғистон Республикаси ва Вьетнам Социалистик Республикаси ўртасида стратегик шериклик ўрнатиш тўғрисида қўшма баёнот қабул қилинди. Бу ҳақда Ақорда маълум қилди.
2024-2025 йилларда Вьетнамнинг таниқли партия ва давлат арбоби Хо Ши Миннинг Қозоғистонга расмий ташрифига 65 йил тўлиши муносабати билан, шунингдек, 2027 йилда нишонланадиган Қозоғистон ва Вьетнам ўртасидаги дипломатик муносабатлар ўрнатилганига 35 йил тўлиши арафасида, Қозоғистон Республикаси Президенти Қасим-Жомарт Тоқаевнинг таклифига биноан Вьетнам Коммунистик партияси Марказий Қўмитасининг Бош котиби То Лам 2025 йил 6-7 май кунлари Қозоғистон Республикасига давлат ташрифи билан келди.
Ташриф доирасида Бош котиб То Лам Президент Қасим-Жомарт Тоқаев билан музокаралар ўтказди, шунингдек, Қозоғистон Республикасининг бошқа расмий вакиллари билан учрашувлар ўтказди.
Икки давлат раҳбарлари (кейинги ўринларда томонлар деб юритилади) Қозоғистон ва Вьетнам ўртасидаги сўнгги йилларда фаол равишда кенгайиб ва мустаҳкамланиб бораётган анъанавий дўстлик ва ҳамкорликни юқори баҳоладилар;
икки томонлама муносабатларни истиқболда ривожлантириш масалалари, шунингдек, томонларни қизиқтирган минтақавий ва халқаро масалалар юзасидан мазмунли ва ҳар томонлама муҳокамалар ўтказди;
Қозоғистон ва Вьетнам ўз минтақаларида жуда муҳим ҳамкор эканликларини бир-бирларига тасдиқладилар;
Қозоғистон ва Вьетнам ўртасида турли соҳаларда ўзаро манфаатли ҳамкорликни кенгайтиришга келишиб олдилар;
яқин келажакда икки давлат ўртасидаги икки томонлама муносабатларни мустаҳкамлаш ва янада ривожлантириш муҳимлигини таъкидлади;
Қозоғистон Республикаси ва Вьетнам Социалистик Республикаси халқлари ўртасидаги илиқ алоқалар асосида икки давлат ўртасида мустаҳкам, ижобий ва кўп қиррали муносабатлар ўрнатилди.
Томонлар:
Қозоғистон-Вьетнам муносабатларини ривожлантириш ва чуқурлаштириш икки халқнинг умумий манфаатларига мос келиши, минтақа ва жаҳонда тинчлик, барқарорлик ва тараққиётни таъминлашга салмоқли ҳисса қўшиши ҳақида келишиб олдилар.
икки томонлама муносабатларни стратегик шериклик даражасига кўтариш ва ҳамкорликни қуйидаги йўналишларда янада ривожлантиришга келишиб олдилар:
I. Сиёсий ҳамкорлик ва дипломатияни мустаҳкамлаш
Томонлар:
партия, давлат, ҳукумат ва парламент каналлари орқали барча даражадаги делегациялар алмашинуви ва алоқаларни фаоллаштириш;
Қозоғистон ва Вьетнам халқлари ўртасидаги яқин алоқаларни кенгайтиришни қўллаб-қувватлаш ҳамда икки мамлакат вазирликлари, идоралари ва маҳаллий ҳокимият органлари ўртасида ҳамкорликнинг янги шаклларини йўлга қўйиш масаласини кўриб чиқишга келишиб олдилар.
Томонлар:
қонун чиқарувчи органлар ўртасидаги ҳамкорликни мустаҳкамлаш, шу жумладан, икки мамлакат ўртасидаги шериклик муносабатларининг янги доирасига мувофиқ, делегациялар, айниқса, юқори мартабали раҳбарлар ўртасидаги алмашувни, профил қўмиталари, ёш депутатлар гуруҳлари ва депутат хотин-қизлар ўртасидаги икки ва кўп томонлама алоқаларни кўпайтириш;
яқин вақт ичида икки қонун чиқарувчи орган ўртасида ҳамкорлик тўғрисидаги битимни имзолаш имкониятини кўриб чиқиш;
ташқи ишлар вазирлари ўринбосарлари даражасидаги сиёсий маслаҳатлашувлар самарадорлигини оширишга келишиб олдилар;
Икки томонлама ҳамкорлик, ташқи сиёсат масалалари, шунингдек, томонларни қизиқтирган минтақавий ва халқаро муаммолар юзасидан мунтазам фикр алмашиш муҳимлиги таъкидланди.
II. Миллий мудофаа, хавфсизлик ва адлия соҳасидаги ҳамкорликни кенгайтириш
Миллий мудофаа ва хавфсизлик
Икки давлат раҳбарлари мудофаа ва хавфсизлик соҳасида ҳамкорликни йўлга қўйиш йўлларини кўриб чиқадилар;
Мудофаа ва хавфсизлик соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги битимларни имзолашга интилиб, ҳамкорлик доирасини мустаҳкамлашга кўмаклашиш, шунингдек, кадрлар тайёрлаш ва БМТ тинчликпарвар операциялари соҳасида ҳамкорлик қилиш имкониятларини ўрганишга келишиб олдилар.
Томонлар имзоланган ҳамкорлик шартномалари самарадорлигини ошириш муҳимлигини қайд этдилар.
Икки давлат раҳбарлари хавфсизлик ва жиноятчиликка қарши кураш соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги битимларни имзолаш, ҳамкорликни мустаҳкамлаш, ахборот алмашинуви ва мудофаа технологияларини трансфер қилиш бўйича музокараларни илгари суришга келишиб олдилар;
Икки давлат ўз миллий манфаатлари ва хавфсизлиги билан боғлиқ масалаларни баҳолаш ва прогноз қилишда ҳамкорлик қилишга келишиб олди.
Адолат
Томонлар адлия соҳасида мувофиқлаштириш ва ҳамкорликни кучайтириш, ҳамкорлик бўйича имзоланган битимларни самарали амалга ошириш, янги ҳужжатларни имзолаш имкониятларини ўрганишга келишиб олдилар;
коррупциянинг олдини олиш ва унга қарши курашиш муҳимлигини тасдиқлади;
ахборот алмашиш, салоҳиятни ошириш, давлат бошқарувида шаффофлик ва яхлитликни рағбатлантириш орқали ҳамкорликни мустаҳкамлашга келишиб олдилар.
III. Иқтисодий, савдо, сармоявий ва молиявий ҳамкорликни кенгайтириш
Томонлар иқтисодий ҳамкорликни мақсадли, самарали ва ҳар томонлама ривожлантиришга келишиб олдилар;
имзоланган ҳамкорлик шартномаларини амалга оширишни давом эттириш муҳимлигини таъкидладилар;
Савдо-иқтисодий ва илмий-техникавий ҳамкорлик бўйича ҳукуматлараро комиссия фаолияти самарадорлигини оширишга қаратилган саъй-ҳаракатлар олқишланди.
Қозоғистон Республикаси Ташқи савдо палатаси ва Вьетнам Савдо-саноат палатаси ўртасидаги ҳамкорлик тўғрисидаги Битим доирасида савдони ривожлантириш ва ишбилармонлик алоқаларини мустаҳкамлаш учун Қозоғистон-Вьетнам қўшма ишбилармонлар кенгашини ташкил этиш ва ролини оширишни қўллаб-қувватлади;
инвестиция ва ишбилармонлик муҳитини яхшилаш, инвестицияларни рағбатлантириш ва ҳимоя қилиш бўйича янги битимни, шунингдек, савдо-иқтисодий ҳамкорликни ривожлантириш бўйича қўшма чора-тадбирлар режасини имзолаш масаласини кўриб чиқишга келишиб олдилар;
Вьетнамдан Евроосиё иқтисодий иттифоқига (кейинги ўринларда ЕОИИ деб юритилади) ва аксинча товарлар экспортини осонлаштиришга кўпроқ эътибор қаратишга ҳамда ЕОИИ доирасида янада самарали мувофиқлаштириш ва ўзаро ёрдамни таъминлашга келишиб олдилар;
халқаро молия марказларини қуриш, бошқариш ва улардан фойдаланиш бўйича ҳамкорлик ва тажриба алмашишга кўмаклашиш; Шунингдек, бундай марказлар фаолиятини таъминлаш учун кадрлар тайёрлашни қўллаб-қувватлашга келишиб олдилар.
IV. Қишлоқ хўжалиги, фан, технология, рақамли трансформация, энергетика, маданият, спорт, туризм, таълим, меҳнат ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳаларида ҳар томонлама ҳамкорликни ривожлантириш
Қишлоқ хўжалиги
Томонлар ҳукуматлараро комиссия доирасидаги тадбирлар орқали қишлоқ хўжалиги кооперацияси дастурини модернизация қилишга кўмаклашишга келишиб олдилар;
Қозоғистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги ва Вьетнам Социалистик Республикаси Қишлоқ хўжалиги ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш вазирлиги ўртасида ветеринария соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги Битим имзоланганини мамнуният билан қабул қилиб, уни қишлоқ хўжалиги соҳасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш йўлидаги муҳим қадам, деб ҳисоблади;
яқин келажакда ҳамкорликни янада чуқурлаштириш учун бошқа воситаларни ишлаб чиқиш имкониятлари ҳақида келишиб олдилар.
Томонлар қишлоқ хўжалиги соҳасида тажриба ва амалий ютуқлар алмашинувини оширишга келишиб олдилар;
қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ўзаро экспорт қилишга кўмаклашувчи меъёрий-ҳуқуқий базани яратиш имкониятларини ўрганиш;
қишлоқ хўжалиги соҳасида илмий тадқиқотлар ва юқори технологиялардан фойдаланишни қўллаб-қувватлаш;
ўзаро товар айирбошлаш ҳажмини ошириш мақсадида қишлоқ, ўрмон ва балиқ хўжалиги бозорларини очишга кўмаклашишга келишиб олдилар.
Фан, технология ва рақамли трансформация
Томонлар Ҳукуматлараро комиссия доирасидаги келишув ва мажбуриятларни амалий амалга оширишга, шу жумладан илмий-техникавий ҳамкорлик бўйича кичик қўмита ташкил этиш масаласини кўриб чиқишга кўмаклашадилар;
юқори технологиялар, рақамли технологиялар, инновациялар ва рақамли инфратузилмани тадқиқ этиш ва ривожлантириш соҳасида ҳамкорликни ривожлантириш, шу жумладан, ушбу соҳаларда ҳамкорлик тўғрисидаги шартномаларни имзолаш;
икки давлатнинг тегишли идоралари ўртасида коинотни тадқиқ қилиш ва тинч мақсадларда фойдаланиш соҳасида ҳамкорликни йўлга қўйиш имкониятларини кўриб чиқишга келишиб олдилар.
Автомобиль
Қозоғистон Вьетнам томонини Транскаспий халқаро транспорт йўналишининг (Ўрта йўлак) транзит ва транспорт салоҳиятини ривожлантириш бўйича давлатлар томонидан кўрилаётган чора-тадбирлар тўғрисида хабардор қилди ва Вьетнам томонига ўз экспорт товарларини Қозоғистон ҳудуди орқали турли йўналишларда етказиб бериш учун Ўрта йўлакдан фойдаланиш имкониятларини ўрганишни таклиф қилди.
Томонлар 2024 йил 24 декабрда “Самруқ-Қазна” миллий жамғармаси” АЖ, Вьетнам конгломерати «Sovico Group» ва унинг маҳаллий ҳамкори ўртасида “Qazaq Air” авиакомпаниясини олди-сотди битими бўйича мажбурий ҳужжатлар имзоланганини юқори баҳолайди;
Икки давлат ўртасида савдо, сармоя, туризм ва инсонлар ўртасидаги гуманитар алоқаларни ривожлантириш мақсадида яқин келажакда ушбу соҳада ҳам шундай ҳамкорликни рағбатлантиради.
Энергия – фойдали қазилмаларни қазиб олиш
Томонлар нефть ва газни қидириш ва нефть ва газ хизматларини кўрсатиш соҳаларида ҳамкорликни ривожлантиришга келишиб олдилар;
энергетика соҳасида, жумладан, тоза ва қайта тикланадиган энергия соҳасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш бўйича потенциал ва мумкин бўлган ечимларни ўрганиш;
янги ҳужжатларни имзолаш қобилиятини мустаҳкамлаш;
хомашё ва ёқилғи манбаларини диверсификация қилиш учун ишлаб чиқариш соҳасида ҳамкорликни ривожлантиришга келишиб олдилар.
Маданият ва спорт
Томонлар 2015 йилда имзоланган Қозоғистон Республикаси Маданият ва спорт вазирлиги билан Вьетнам Социалистик Республикаси Маданият, спорт ва туризм вазирлиги ўртасида маданият ва спорт соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги битимни илгари суришда давом этиш тўғрисида келишиб олдилар;
икки давлат ўртасида маданият, санъат ва спорт делегациялари алмашинувини кўпайтириш;
бир-бирларининг кучли спорт турлари (футзал, волейбол ва ҳ.к.) бўйича спортчиларни тайёрлаб бериш ниятида эканликларини билдирдилар.
2025 йилда Қозоғистонда Вьетнам маданияти кунларини, 2026 йилда эса Вьетнамда Қозоғистон маданияти кунларини ўтказиш муҳимлигини таъкидланди.
Туризм
Томонлар имзоланган ҳужжатларни илгари суришда давом этадилар;
Томонларнинг ҳар бирининг сайёҳлик салоҳияти ва ноёб устуворликларини илгари суриш;
сиёсат ва туризмни бошқариш соҳасида фаол тажриба ва ахборот алмашиш зарурлигини таъкидлади.
Таълим
Томонлар 2009 йилда имзоланган Таълим соҳасида ҳамкорлик тўғрисидаги Битим ва 2011 йилда имзоланган Битимга ўзгартиришлар киритиш тўғрисидаги Баённома доирасида, шу жумладан, ҳар бир Томон талабаларига уларнинг эҳтиёжлари ва таълим йўналишларига мувофиқ грантлар бериш имкониятини кўриб чиққан ҳолда ҳамкорликни фаоллаштиришга келишиб олдилар;
ҳар томонлама ва барқарор ҳамкорликни рағбатлантириш, жумладан, талабалар, ўқитувчилар ва тадқиқотчиларнинг академик ҳаракатчанлигини, алмашинув кўламини кенгайтиришни, шунингдек, Қозоғистон ва Вьетнамда юқори малакали мутахассисларни тайёрлашда ўзаро ҳамкорликни кучайтиришга келишиб олдилар.
Меҳнат
Томонлар 2010 йилда имзоланган Қозоғистон фуқароларининг Вьетнамда ва Вьетнам фуқароларининг Қозоғистонда вақтинча меҳнат хизмати кўрсатиши тўғрисидаги шартнома асосида икки томон меҳнат бозорига муҳтож бўлган тармоқларда меҳнат биржаси кўламини кенгайтириш имкониятларини муҳокама қилдилар.
Атроф-муҳит
Икки давлат раҳбарлари иқлим ўзгаришига қарши курашиш, жумладан, чўлланиш ва кўкаламзорлаштириш чораларини кўриш бўйича биргаликдаги саъй-ҳаракатларни оширишга келишиб олдилар;
иқлим ўзгаришига мослашиш, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва кўкаламзорлаштириш бўйича қўшма дастур ва лойиҳаларни амалга ошириш имкониятларини ўрганишга келишиб олдилар.
V. Икки томонлама минтақалараро ҳамкорлик
Томонлар яқин ҳамкорлик ўрнатилишини юқори баҳоладилар ва икки давлат ўртасида маҳаллий даражада, хусусан, 2012 йилда Астана ва Ханой шаҳарлари ўртасидаги ҳамкорликни янада ривожлантиришга келишиб олдилар; 2024 йилда Шарқий Қозоғистон вилояти ва Бак Нинь провинцияси ўртасида; Мазкур давлат ташрифи доирасида 2025 йилда Ақтау ва Да Нанг шаҳарлари, шунингдек, бошқа аҳоли пунктлари ўртасида ўрнатилган қардошлик муносабатлар қайд этилди.
VI. Минтақавий ва халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш
Томонлар мамлакатларнинг минтақавий ва халқаро ташкилотлардаги яқин ҳамкорлигини юқори баҳоладилар, шунингдек, БМТ ва бошқа халқаро ташкилотлар доирасида яқин ҳамкорлик ва ўзаро ёрдамни давом эттириш, минтақавий хавфсизлик ва сиёсий масалалар ҳамда томонларни қизиқтирган халқаро кун тартибидаги вазиятлар юзасидан мунтазам фикр алмашиш ниятида эканликларини билдирдилар;
БМТ, ОҲИЧК, АСEМ, ЖСТ, Евроосиё иқтисодий иттифоқи ва бошқа халқаро ва минтақавий ташкилотлар доирасида яқин ҳамкорликни давом эттиришга келишиб олдилар. Вьетнам томони АСEАН, шунингдек, АСEАНга аъзо давлатлар билан ҳамкорликни мустаҳкамлашда Қозоғистонни қўллаб-қувватлаш ва кўприк бўлиб ҳаракат қилишга тайёрлигини тасдиқлади;
иқлим ўзгариши, терроризм ва трансмиллий жиноятчилик каби ноанъанавий хавфсизлик таҳдидларига қарши курашиш, шунингдек, оммавий қирғин қуроллари тарқалишининг олдини олиш бўйича ҳамкорликни кенгайтириш имкониятларини муҳокама қилдилар.
Вьетнам Қозоғистоннинг Бактериологик (биологик) ва токсинли қуролларни ишлаб чиқиш, ишлаб чиқариш ва жамғаришни тақиқлаш ҳамда уларни йўқ қилиш тўғрисидаги конвенцияни мустаҳкамлаш, шу жумладан, Биологик хавфсизлик бўйича халқаро агентлик ва бошқа институционал механизмларни ташкил этиш имконияти орқали мустаҳкамлаш борасидаги саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлайди.
Томонлар атроф-муҳитни муҳофаза қилиш, чўлланишга қарши курашиш ва иқлим ўзгаришига жавоб бериш бўйича глобал саъй-ҳаракатларга ҳисса қўшиб, халқаро ҳамжамият билан ҳамкорликни кенгайтиришга келишиб олдилар;
халқаро ва минтақавий муаммолар, жумладан, Жанубий Хитой денгизидаги вазият юзасидан фикр алмашди; тегишли минтақаларда тинчлик, хавфсизлик ва барқарорликни сақлаш, шунингдек, низоларни халқаро ҳуқуқ ва БМТ Низоми асосида тинч йўл билан ҳал этиш муҳимлигини таъкидлади.
Бош котиб То Ламнинг Қозоғистон Республикасига давлат ташрифи анъанавий дўстликни мустаҳкамлаш, икки давлат ўртасидаги ҳамкорликнинг янги босқичига замин яратиш, минтақада тинчлик, барқарорлик ва тараққиёт йўлида икки мамлакат халқлари фаровонлиги йўлида Қозоғистон ва Вьетнам ўртасидаги самарали ва амалий ҳамкорликнинг янги истиқболларини очишга келишиб олдилар.
Бош котиб Қозоғистон Республикаси Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев ва Қозоғистон халқига Вьетнамнинг юқори мартабали делегациясига давлат ташрифи чоғида кўрсатилган самимий меҳмондўстлик учун самимий миннатдорлик билдирди.
Қўшма баёнот 2025 йил 6 майда Қозоғистон Республикасининг Астана шаҳрида қозоқ, вьетнам ва инглиз тилларида қабул қилинган.
