Қозоғистон ва Хитой ШҲТни янги чўққиларга кўтаришда ҳамкорлик қилмоқда - Шахрат Нуришев
BEIJING. Кazinform - Қозоғистон ва Хитой ўртасидаги ўзаро ишонч ва чуқур ҳурмат йилдан-йилга мустаҳкамланиб бормоқда. ХХР Раиси Си Цзиньпиннинг Астанадаги ШҲТ саммитида иштирок этиши икки томонлама муносабатлар жадал ривожланаётганидан далолатдир. Қозоғистоннинг Хитойдаги Фавқулодда ва Мухтор Элчиси Шахрат Нуришев CGTN халқаро телеканалига интервью бериб, ўз фикрлари билан ўртоқлашди.
Дипломатнинг сўзларига кўра, Қозоғистон ШҲТ ташкилотига раисликни ўтган йилнинг июль ойида қабул қилган. Раис сифатида мамлакат ШҲТнинг бўлажак саммитига тайёргарлик кўриш бўйича 140 дан ортиқ тадбирлар ўтказди. Мазкур саммит ШҲТ учун ҳам, Қозоғистон учун ҳам тарихий лаҳзадир. Беларусь Республикаси ШҲТнинг ўнинчи аъзоси сифатида қабул қилиниши режалаштирилган.
Аъзо давлатлар сони ортиб бораётгани муносабати билан бўлажак саммитда минтақавий, халқаро сиёсат ҳамда ҳозирги геосиёсий ва иқтисодий вазият муҳокама қилинади.
Ҳозир баъзи халқаро ва минтақавий муаммолар долзарб. Бироқ, ШҲТ ҳар доим кенг қамровли ҳамкорлик ташкилоти сифатидаги мавқеини сақлаб келган. Баъзи томонлар ШҲТни қандайдир можарога жалб қилмоқчи бўлсалар ҳам, буни уддалай олмадилар. ШҲТ ҳеч қачон ўзини ҳарбий иттифоқ сифатида кўрсатмаган.
ШҲТнинг устувор йўналишларидан бири хавфсизлик соҳасидаги ҳамкорликдир. Унинг доирасида аъзо давлатлар терроризм, сепаратизм, экстремизм, уюшган жиноятчилик ва наркотрафикга қарши биргаликда курашиш бўйича қимматли тавсиялар беради, киберҳужумлар, уюшган жиноятчилик ва гиёҳвандлик жиноятлари билан боғлиқ муаммоларни ҳал қилиш йўлларини муҳокама қилади.
Ушбу саммитдан сўнг Шанхай ҳамкорлик ташкилотига раислик Қозоғистон Республикасидан Хитой Халқ Республикасига ўтади.
“Биз Хитой раислигида саммитда эришилган консенсус ва натижаларни илгари суришни интиқлик билан кутамиз”, — деди Шахрат Нуришев.
Қозоғистон “Бир макон, бир йўл” ташаббусининг ташаббускори ва муҳим ҳамкоридир. 2013 йилда Хитой Халқ Республикаси раиси Си Цзиньпин Қозоғистон пойтахтида “Ипак йўли иқтисодий камари” ташаббусини тақдим этган эди. 20 йилдан ортиқ вақт мобайнида ривожланиб келаётган ШҲТ салмоқли халқаро таъсирга эга минтақавий халқаро ташкилотга айланди. Унга аъзо давлатларнинг аксарияти “Бир макон, бир йўл” ташаббуси доирасида Хитой билан фаол ҳамкорлик қилади. Бу ШҲТни ушбу ташаббусни биргаликда яратиш учун муҳим платформага айлантиради.
Қозоғистон Президенти турли халқаро форумларда Қозоғистон “Бир макон, бир йўл” ташаббуси доирасидаги ҳамкорликни қўллаб-қувватлаши ва уни бундан кейин ҳам амалга оширишга тайёр эканини бир неча бор таъкидлаган. Бу ташаббус Қозоғистон учун катта стратегик аҳамиятга эга. Қозоғистон денгизга чиқиш имкони йўқ давлат бўлиб, Евроосиёнинг марказида жойлашган, Европа ва Осиёни ҳамда Шимолий ва Жанубни боғловчи кўприкдир. Ўз ҳудудида транзит ташиш имкониятларидан фойдаланган Қозоғистон “Бир макон, бир йўл” ташаббуси орқали иқтисодий ривожланишнинг янги уфқига умид қилмоқда. Ташаббус доирасида Хитой ва Қозоғистон ҳамкорлиги юксак натижаларга эришиш имконини берди. Ҳозирда икки давлат Қозоғистоннинг Аягўз шаҳридан Хитойнинг Тачен шаҳригача бўлган учинчи трансчегаравий темир йўлни қурмоқда. Мазкур ҳамкорлик лойиҳалари “Бир макон, бир йўл” ташаббуси доирасидаги ҳамкорликнинг кенг истиқболлари ва улкан салоҳиятини тўлиқ намоён этади.
Ҳар томонлама стратегик шериклик икки давлат ўртасидаги муносабатлар мисли кўрилмаган юксакликка эришганини кўрсатади.
“Давлат раҳбарларининг дипломатияси туфайли Хитой ва Қозоғистон бир-бирини ҳурмат қилади ва ўзаро ишончга эга. Президент Си Цзиньпин ва Президент Қосим-Жомарт Тоқаевнинг стратегик раҳбарлигида Хитой ва Қозоғистон умумий келажакка эга бўлган ҳамжамиятни фаол равишда қурмоқда. Қозоғистон Президенти ўтган йилнинг май ойидан жорий йилнинг март ойига қадар Хитойга уч марта ташриф буюрди. Хитой Раиси Қозоғистонга ташриф буюрди ва ШҲТ саммитида иштирок этади. Бу унинг Қозоғистонга бешинчи ташрифидир. Давлат раҳбарларининг тез-тез ўзаро алоқалари икки томонлама муносабатлар ривожига кучли туртки бўлди”, - деди дипломат.
Хитой Халқ Республикаси раиси Си Цзиньпин 2022 йил сентябрь ойида Қозоғистонга ташрифи чоғида икки томонлама муносабатларнинг навбатдаги “олтин ўттиз йили” ҳақида маълум қилган эди. Бу Хитой ва Қозоғистон ўттиз йиллик олтин йўлни муваффақиятли босиб ўтганини ва келажакка катта умид билан қараганини кўрсатади.
Сўнгги йилларда Хитой ва Қозоғистон ўртасида энергетика, транспорт, сармоя, молия ва бошқа соҳалардаги иқтисодий ҳамкорлик муттасил чуқурлашди. Бундан ташқари, Хитой ва Қозоғистон маданий ва халқлар ўртасидаги ҳамкорликни фаол равишда кенгайтирмоқда. Бу саъй-ҳаракатлар Хитой ва Қозоғистон ўртасидаги кейинги “олтин ўттиз йил” ҳар икки томон учун ҳам фойдали бўлади, икки давлат ўртасидаги дўстона қўшничилик ва ўзаро ҳурмат янада мустаҳкамланади, дейишга асос беради.
