Қозоғистон бозорида ўзбекистонлик тадбиркорлар сони кескин ортди

ASTANA. Kazinform - Қозоғистон хорижий сармоя учун ҳануз жозибадор мамлакат бўлиб қолмоқда. Бир йил ичида хорижий мулкчилик шаклига эга юридик шахслар, филиаллар ва хорижий компанияларнинг филиаллари сони ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 6% га ошди, деб хабар беради Kazinform.

Қозоғистондаги хорижий ва қўшма корхоналарнинг умумий сони, Миллий статистика бюроси маълумотларига кўра, 74 мингдан ошди, бу 2024 йил октябрь ойида фаолият юритаётган 59 351 та корхонага нисбатан сезиларли сакрашдир.

Янги инвестор харитаси

Географик яқинлик ва иқтисодий алоқалар хорижлик инвесторлар учун асосий омил бўлиб қолмоқда. Рўйхатдан ўтган ва фаолият юритаётган юридик шахслар, филиаллар ва хорижий компанияларнинг филиаллари сони бўйича етакчи давлатлар қуйидагилар:

• Россия: 23 105 рўйхатга олинган ва 17 496 фаол.
• Ўзбекистон: 7 190 (5 473).
• Хитой: 6 790 (4 950).
• Туркия: 5 236 (3344).
• Қирғизистон: 3 110 (1943).
• Озарбайжон: 1 612 (1172).
• Украина: 1 298 (895).
• Германия: 964 (736).
• Беларусь: 914 (731).

Алоҳида таъкидлаш жоизки, қўшма корхона сегментида 0,02% минимал пасайиш кузатилди. Шунга қарамай, бундай компаниялар сони бўйича етакчи давлатлар – Қозоғистон, Россия, Хитой ва Туркия ҳамкорликнинг юқори даражасини намойиш этишда давом этмоқда.

Сармоялар қаерга йўналтириляпти?

Хорижий ва қўшма корхоналарнинг иқтисодий фаолият турлари бўйича тузилмаси барқарор ва, айтайлик, “ноинновацион” бўлиб қолмоқда. Аксарият сармоялар истеъмол бозори ва инфратузилмага йўналтирилган тармоқларга жамланган.

• "Улгуржи ва чакана савдо; автомобиллар ва мотоциклларни таъмирлаш" - 35,5%.
• “Бошқа турдаги хизматлар кўрсатиш” – 14,8%.
• "Қурилиш" - 9%.

2024 ва 2025 йилларни таққослаганда

2024 йил октябрь ойидан бошлаб динамикани таҳлил қилиш муҳим тенденцияларни кўриш имконини беради.

Биринчидан, умумий ўсиш давом этяпти, бироқ унинг суръати камроқ портловчи бўлиб қолди. Агар 2022 йил ноябрь ойидан 2024 йил ноябрь ойигача хорижий корхоналар сони жадал ўсган бўлса, 2025 йилнинг охирги ойларида янада мўтадил динамика кузатиляпти.

Иккинчидан, инвестицион оқимларнинг тузилиши ўзгариб боряпти. Рўйхатга олинган Россия ва Туркия компаниялари сони бироз қисқарган бўлса (Россия 23 533 дан 23 105 га, Туркия 5 444 дан 5 236 га), Хитой корхоналари сони эса, аксинча, 5 217 дан 6 790 га сезиларли даражада ошди.

Бу шуни кўрсатадики, Россия ва Туркия компанияларнинг умумий сони бўйича етакчи бўлиб қолса-да, Хитой бозорда ўз иштирокини тез суръатлар билан оширяпти.

Энг таъсирчан динамикани Қозоғистонда энг тез ўсиб бораётган инвесторга айланган Ўзбекистон кўрсатди. Рўйхатга олинган Ўзбекистон компаниялари сони 2024 йил май ойидаги 4 595 тадан 2025 йил сентябрда 7190 тага етди, бу эса 56% дан ортиқ ўсишни кўрсатади. Бу Марказий Осиё минтақасида иқтисодий интеграция кучайиб бораётганини таъкидлайди.

Ниҳоят, тармоқ тақсимотидаги барқарорлик хорижий инвесторлар ривожланган тармоқларга эътибор қаратишда давом этаётганидан далолат беради. Бу ҳолат Қозоғистон олдига иқтисодиётни диверсификация қилиш ва юқори технологияли ва инновацион соҳаларга сармояларни жалб этиш вазифасини қўяди.