Европанинг қайси давлатларида энг кўп мулк солиғи йиғилади

Мулк солиғи сиёсати Европада фарқ қилади. Буюк Британия ва Франция каби айрим мамлакатларда мол-мулк солиғи ялпи ички маҳсулотнинг ҳам, умумий солиққа тортишнинг ҳам салмоқли улушини ташкил этади, деб хабар беради Kazinform Еuronewsга таяниб. 

Испания Европа Иттифоқига кирмаган харидорлар томонидан сотиб олинган уйларга 100% солиқ жорий этиш масаласини кўриб чиқмоқда. Мақсад мамлакатдаги уй-жой инқирозини юмшатиш бўлса-да, кўплаб Европа давлатларида мулк солиғи асосий даромад манбаи ҳисобланади.

Европа Комиссияси маълумотларига кўра, Европа Иттифоқи мамлакатларида мулк солиғининг ЯИМдаги улуши Чехия ва Эстонияда 0,3% дан 2023 йилда Францияда 3,7% гача бўлган. Европа Иттифоқи ўртача 1,9%.

Аммо Европа бўйлаб ҳукуматлар қанча мулк солиғини йиғади? Мол-мулк солиғи умумий солиқ тушумининг қайси қисмини ташкил этади? Ва мол-мулкни ўтказиш солиғи ЯИМнинг неча фоизини ташкил қилади?

Ушбу мақолада Euronews Business Европадаги мулк солиғи тушумларини батафсил кўриб чиқади.

Мол-мулк солиғи ЯИМнинг қанча қисмини ташкил қилади?

Европа Иттифоқида мол-мулк солиғи ялпи ички маҳсулотнинг энг юқори улушини Францияда (3,7%), энг пастини эса Чехия ва Эстонияда (иккаласи ҳам 0,3%) ташкил этади.

Агар Европа эркин савдо уюшмаси (ЕЭСУ) мамлакатларини қўшадиган бўлсак, Буюк Британия ва Туркия - OECD маълумотларидан фойдаланган ҳолда - Буюк Британия Франциядан бироз олдинда, гарчи иккала мамлакатнинг улуши 3,7% атрофида.

Бельгия ҳам 3% дан 3,2% дан юқори. Испания 2,5% билан бешинчи, Греция 2,7% билан кейинги ўринда.

2% дан юқори улушга эга бўлган бошқа мамлакатларга Исландия, Люксембург, Дания, Швейцария, Италия ва Португалия киради.

Рўйхатдаги 32 давлатнинг деярли ярмида мулк солиғи ялпи ички маҳсулотнинг 1% дан камини ташкил этади. Словакия, Литва, Эстония ва Чехия, айниқса, паст кўрсаткичларга эга - 0,5% дан кам.

Европанинг бешта йирик иқтисодиёти орасида Германиянинг улуши сезиларли даражада паст бўлиб, 1% ни ташкил этади. Италия 2,1% билан тўртинчи ўринда, Франция ва Буюк Британия эса рўйхатда биринчи ўринда.

Юқоридаги жадвалдан кўриниб турибдики, Шимолий-Ғарбий Европа ялпи ички маҳсулотнинг юқори фоизини мулк солиғидан, Шарқий Европа ва Болтиқбўйи мамлакатлари эса пастроқ фоизни йиғади. Жанубий Европада расм кўпроқ аралаш, лекин кўпинча юқорироқ. 

OECD маълумотларига кўра, мулк солиғи мулкдан фойдаланиш, эгалик қилиш ёки ўтказиш учун барча такрорий ва бир марталик тўловларни ўз ичига олади. Буларга кўчмас мулк ёки соф бойлик солиқлари, мерос ва ҳадя солиғи, молиявий ва капитал операцияларидан олинадиган солиқлар киради.

Мулк солиғи тушумлари

Буюк Британия 2023 йилда 115 миллиард евро (100 миллиард фунт стерлинг) миқдорида энг кўп мулк солиғи тушумини йиғади, иккинчи ўринда эса 104,5 миллиард евро билан Франция туради. Бу икки давлат мулк солиғи тушумлари бўйича устунлик қилади, Италия эса учинчи ўринда атиги 45,3 миллиард евро йиғди.

Германия ва Испания мос равишда 41,4 миллиард евро ва 36,8 миллиард евро тўплаган ҳолда кучли бешликни якунлаб турибди. Европа Иттифоқининг умумий қиймати 318,8 миллиард еврони ташкил қилади.

Бельгия (18,8 миллиард евро), Швейцария (17,9 миллиард евро), Нидерландия (14,4 миллиард евро) ва Польша (10,7 миллиард евро) ҳам 2023 йилда мулк солиғи бўйича 10 миллиард евродан ортиқ даромад йиғади.

Европа Иттифоқининг 10 та давлатида мулк солиғи тушумлари 1 миллиард евродан кам бўлса, Эстонияда бу кўрсаткич 110 миллион еврони ташкил этади.

Умумий солиққа тортишда мулк солиғининг улуши

Мол-мулк солиғининг умумий солиққа тортишдаги улуши Европа мамлакатларида катта фарқ қилади. Еврокомиссия маълумотларига кўра, 2023 йилда у Эстония ва Чехияда 0,8 фоиздан Францияда 8,4 фоизгача ўзгаради. Европа Иттифоқининг ўртача кўрсаткичи 4,7% ни ташкил қилади.

Франциядан ташқари, ЕИнинг яна етти давлати 5% дан юқори мулк солиғи ставкаларига эга: Бельгия (7,4%), Греция (7%), Испания (6,7%), Португалия (5,9%), Люксембург (5,7%), Италия (5,1%) ва Дания (5,1%).

Германияда мол-мулк солиғи умумий солиқнинг атиги 2,5% ни ташкил қилади.

Европада мулкни ўтказиш солиқларининг улуши

ЯИМдаги улуш сифатида ифодаланган мол-мулкни ўтказиш бўйича солиқлар айрим мамлакатларда давлат даромадлари манбаи сифатида кўчмас мулкни сотиш муҳимлигини кўрсатади. Бу солиқлар асосан сотиб олиш, сотиш ва давлат божлари билан боғлиқ молиявий ва капитал операцияларига нисбатан қўлланилади. 

OECD маълумотларига кўра, 2023 йилда Италияда бу улуш ЯИМнинг 1% ни ташкил этди, кейин Бельгия, Португалия ва Испания (барчаси 0,8%).
Францияда мулкни ўтказиш солиқлари ЯИМнинг 0,7%, Буюк Британияда - 0,6%, Германияда - 0,3% ташкил этди.