Ижтимоий ҳамён: 2025 йилдан қозоғистонликларни нима кутмоқда
ASTANA. Kazinform - "Ижтимоий ҳамён" - Қозоғистон фуқароларига давлат томонидан қўллаб-қувватланадиган чора-тадбирларнинг очиқлиги ва шаффофлигини таъминлашга қаратилган лойиҳадир. Давлат раҳбари Қасим-Жомарт Тоқаев “Адолатли Қозоғистон: қонун ва тартиб, иқтисодий ўсиш, жамоатчилик оптимизми” номли Мурожаатномасида Ҳукуматга ушбу лойиҳани 2025 йилдан бошлаб тўлиқ амалга ошириш бўйича топшириқ берди. Kazinform агентлиги мухбири уни амалга оширишга тайёргарлик жараёни билан танишди.
Лойиҳа қандай бошланди
“Ижтимоий ҳамён” лойиҳаси 2020 йилда, хусусан, коронавирус эпидемияси муносабати билан ишга туширилган. Шу пайтда ишсиз фуқароларга ижтимоий ёрдам сифатида 42 500 тенге ажратилди. Бироқ, кўплаб фуқаролар ҳисоб очишда муаммоларга дуч келдилар.
Давлат раҳбари 2020 йилда Қозоғистон халқига Мурожаатномасида ижтимоий ҳамённи жорий этиш ташаббуси билан чиқди ва ижтимоий тўловлар тизимини рақамлаштириш зарурлигини таъкидлади. Ўтган йилдан бошлаб мазкур лойиҳа фуқароларнинг айрим тоифаларини дори воситалари билан таъминлаш, мактаб ўқувчиларини текин ва арзонлаштирилган овқат билан таъминлаш хизматларини кўрсатиш билан тажриба режимида амалга ошириляпти. Ижтимоий ҳамён хизматидан фойдаланиш учун App Store ва Play Market да мавжуд eGov Mobile иловасини юклаб олишингиз керак.
Президент топшириғига кўра, Ҳукумат 2025 йилдан бошлаб “Ижтимоий ҳамён”ни тўлиқ жорий этиш бўйича ишларни бошлади.
“Рақамли ривожланиш, инновациялар ва аэрокосмик саноат вазирлиги, Меҳнат ва аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш вазирлиги, Соғлиқни сақлаш ва Таълим-маориф вазирликлари вилоятлар ҳокимликлари билан биргаликда 2025 йил 1 январь ойидан бошлаб “Ижтимоий ҳамён” жорий этилишини таъминлайди. Шунга кўра, 1 декабргача “Ижтимоий ҳамён”га киритилган давлат хизматлари реестрини тасдиқлаш зарур”, - деди бош вазир Олжас Бектенов Ҳукумат йиғилишида.
Лойиҳада ҳар бир оилага ижтимоий мавқеидан келиб чиққан ҳолда давлат томонидан кўрсатиладиган барча турдаги ёрдам кўрсатилади. Шунингдек, қўллаб-қувватлашнинг ҳақиқий кўрсатилишидан келиб чиққан ҳолда давлат томонидан бериладиган ёрдам миқдори кўрсатилади.
Ўқувчиларни бепул ва арзонлаштирилган овқатланиш билан қамраб олиш
Таълим вазирлиги Рақамли ривожланиш, инновациялар ва аэрокосмик саноат вазирлиги билан биргаликда eGov Mobile мобиль иловасидаги “ижтимоий ҳамён” орқали мактабларда бепул овқатланиш бўйича тажриба лойиҳасини ишга туширди. Лойиҳа ота-оналарга хизматларни фаол олиш, фарзандларининг мактаб ошхоналарига ташрифини назорат қилиш ва имтиёзли овқатланиш учун рақамли ваучерлардан фойдаланиш имконини беради.
Тизимда боланинг мактабдаги овқатланиши ҳисобга олинади ва ота-оналар ҳам бу ҳақда eGov Mobile иловасидаги “Ижтимоий ҳамён” орқали маълумот олади. Ота-оналар ҳам давлат томонидан қўллаб-қувватланаётган чора-тадбирлар сифати ҳақида фикр-мулоҳаза қолдиришлари мумкин. Унинг асосида хизмат кўрсатиш далолатномаси тузилади ва тўлов учун счёт-фактура берилади.
Давлат томонидан молиялаштириш овқатланиш асосида амалга оширилади ва аввалгидек бошланғич синф ўқувчилари сонига боғлиқ эмас. Шундай қилиб, ижтимоий ҳамён давлат томонидан қўллаб-қувватланадиган чора-тадбирларнинг номланиши ва тасдиқланишини очиқ акс эттиради.
Айни пайтда 15 та ҳудуддаги 250 та мактабда озиқ-овқат маҳсулотларини ҳисобга олиш ва рўйхатга олиш тизими амалда. Лойиҳани кенгайтириш учун мактабларни озиқ-овқат маҳсулотларини ҳисобга олиш ва рўйхатга олиш тизимлари билан таъминлаш ҳамда уларни “Ижтимоий ҳамён” тизими билан интеграциялаш ишлари олиб бориляпти.
Таъкидлаш жоизки, тажриба Ақмола, Манғистау вилоятлари, Астана ва Чимкент шаҳарларида муваффақиятли амалга оширилди. Кейинчалик бошқа вилоятлардаги мактабларда ҳам босқичма-босқич жорий этилади.
“Ижтимоий ҳамён” орқали бепул дори-дармонларни қандай олиш мумкин?
Бунинг учун eGov Mobile иловасида рўйхатдан ўтишингиз керак, агар Сиз аввал рўйхатдан ўтган бўлсангиз, идентификациядан ўтиш керак. Кейинчалик, бемор "Ижтимоий ҳамён" бўлимидаги асосий саҳифага ўтади ва "Дори-дармон таъминоти" йўлини танлайди.
Кекса фуқаролар ёки хизмат хизматларидан фойдалана олмайдиганлар учун поликлиникага ташриф буюрганларида Face-ID ва веб-камералар ёрдамида идентификациядан ўтиш кифоя, шундан сўнг беморга тегишли дори-дармонлар берилади.
ҚР Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотларига кўра, ушбу тажриба лойиҳасида мамлакат бўйлаб 700 дан ортиқ тиббиёт ташкилоти иштирок этмоқда, 93 минг дона рецепт бўйича дори воситалари берилган. Шундай қилиб, энди беморларга қоғозли рецепт олиш учун шифокор билан учрашиш учун вақт сарфлашнинг ҳожати йўқ, ҳамшира навбат кутмасдан, керакли дорини мустақил равишда тарқатади.
Шунингдек, вазирликда қайд этилишича, беморларни дори воситалари билан таъминлашда ноқонуний муомала, қалбакилаштириш ва бошқа ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш мақсадида “ҳамён”дан фойдаланиш қулайлик ва тўлиқ шаффофликни таъминлайди.
Лойиҳани рақамлаштириш жараёни қандай кетмоқда?
2025 йилдан бошлаб “Ижтимоий ҳамён” тўлиқ амалга оширилади.
“Давлат хизматларини рақамлаштириш нафақат давлат томонидан қўллаб-қувватланиши лозим бўлган фуқароларни, балки уларнинг ҳажмини ҳам аниқлаш имконини беради. Кўпгина фуқаролар давлат томонидан қўллаб-қувватланадиган чоралар уларга тегишли эканлигини билмайди. "Ижтимоий ҳамён" - бу давлат томонидан қўллаб-қувватланадиган барча турдаги чора-тадбирларни хабардор қилиш, тақдим этиш ва қайд этиш учун ягона платформа. Давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари босқичма-босқич мазкур платформага ўтказиляпти ва ҳар бир фуқарога давлат ёрдамининг қайси турларидан фойдаланиши мумкинлиги ҳақида билдиришнома юбориляпти”, — дейилади вазирликнинг жавобида.
Рақамлаштириш хато ва камчиликлардан қочиш имконини беради.
“Шундай қилиб, фуқаро нафақат давлат томонидан қўллаб-қувватланадиган барча турдаги ёрдамни, балки давлат харажатлари миқдорини ҳам кўради”, - дейилади вазирлик хабарида.
Ижтимоий ҳамёнга олинган тўловларни нақд пулда ечиб бўлмайди ёки шахсий банк ҳисобига ўтказиб бўлмайди.
“Дастлаб “Ижтимоий ҳамён” лойиҳаси орқали давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чоралари пул кўринишида эмас, балки аниқ чора-тадбирлар кўринишида амалга оширилади. Масалан, ногиронлар учун иссиқ овқат, дори-дармонлар ёки техник воситалар ва бошқалар. Ва давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари доирасида кўрсатилган хизматларга сарфланган маблағ якуний ҳисоботда акс эттирилган”,- дея тушунтирди рақамли вазирлик.
“Ижтимоий ҳамён” лойиҳасига рақамли тенгени жорий этиш режалаштириляпти.
“Ҳозирда Миллий банк Молия вазирлиги билан биргаликда рақамли тенге платформасини жорий этяпти. Шу муносабат билан Ғазначилик қўмитаси иштирокида “Ижтимоий ҳамён” лойиҳаси доирасида рақамли тенгедаги ваучерлар билан тўловларни амалга ошириш мумкин. Мазкур ташаббус ижтимоий тўловларни автоматлаштириш, маъмуриятлаштириш ва ҳисобга олиш жараёнларини жадаллаштириш, ижтимоий ёрдам кўрсатишнинг шаффофлигини, шунингдек, учинчи шахслар томонидан жарима ва тақиқлардан сақланишни кафолатлайди”, — дейилади жавобда.
Таъкидлаш жоизки, вазирлик маълумотларига кўра, “Ижтимоий ҳамён” лойиҳаси доирасида давлат томонидан қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари босқичма-босқич ва меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларни қабул қилиш билан параллель равишда амалга оширилади. Шундай қилиб, унинг функционаллигини кенгайтириш режалаштирилган.
Фуқароларнинг шахсий маълумотлари қандай ҳимояланган?
“Айни пайтда “Электрон ҳукумат”нинг “e-Gov mobile” мобиль иловаси доирасида “Ижтимоий ҳамён” алоҳида хизмат сифатида ишга туширилган. Шу билан бирга, фуқаролардан “Ижтимоий ҳамён” лойиҳасига шахсан авторизация қилиш талаб қилинмайди. Шахсий маълумотларни ҳимоя қилиш, сақлаш ва қайта ишлаш барча даражаларда таъминланади”, - дея таъкидлади Рақамли ривожланиш вазирлиги.
