Хоҳловчилар коалицияси: Лондон Трамп билан келишмасдан Киевни қандай ҳимоя қилмоқчи
Буюк Британия мослашувчан ташқи сиёсат стратегиясини ишлаб чиқиш орқали АҚШ ва ЕИ ўртасидаги мувозанатни сақлашга ҳаракат қилмоқда, деб хабар беради Kazinform агентлиги мухбири.
Сўнгги пайтларда АҚШ ва Россия ўртасида Россия-Украина можаросини ҳал қилиш бўйича диалогнинг фаоллашгани, Вашингтоннинг Европа хавфсизлигига эътиборини камайтиргани ва ўзининг қаттиқ савдо сиёсати Буюк Британияни қийин дипломатик танлов олдига қўйди.
Ҳарбий стратегия ва “хоҳловчилар коалицияси”
Дональд Трампнинг Оқ уйга қайтиши Украинани қўллаб-қувватлаш бўйича баҳсларга янги нюанслар қўшиб, Европа иттифоқчилари орасида хавотирларни кучайтирди. Америка ташқи сиёсатининг бу борадаги олдиндан айтиб бўлмайдиганлиги Британия томонининг ҳаракатларига таъсир қилувчи асосий омилга айланади.
Президент Трамп Украинадаги қон тўкилишини тезроқ тўхтатиб, ҳатто кучли хавфсизлик кафолатларисиз ҳам тинчлик ўрнатишга интилаётган бўлса, Британия бош вазири Кир Стармер, аксинча, Киев учун ишончли кафолатларга ставка тикмоқда.
Айнан шунинг учун у Украина ҳудудига кўп миллатли ҳарбий контингентни жойлаштириш ғоясини фаол равишда тарғиб қилмоқда, бу "хоҳловчилар коалицияси"дир. У Украина ҳаво ҳудуди, портлари ва чегаралари хавфсизлигини таъминлаш вазифасини ўз зиммасига олиши кутилмоқда.
Буюк Британия ва Франция Украинага мумкин бўлган тинчлик битими ёки ўт очишни тўхтатиш режимига риоя этилишини назорат қилиш учун қўшин юборишга тайёрлигини аллақачон маълум қилган. Бироқ, фақатгина Лондон ва Парижнинг ҳарбий салоҳияти етарли эмас ва "хоҳловчилар коалицияси" ичида бирдамлик йўқ.
Польша, Нидерландия, Руминия, Канада ва Австралия каби давлатлар ҳозирча иштирок этиш формати бўйича якуний қарорга келмаган. Кўпчилик расмий тинчлик битими имзоланишини ва АҚШдан жавоб кутмоқда.
АҚШнинг Стармер ташаббусига муносабати
Стармернинг “хоҳловчилар коалицияси”ни тузиш режасини Трамп томонидан Россия билан музокара олиб бориш топширилган АҚШ президентининг махсус вакили Стив Уиткофф рад этди.
Трамп тарафдори Такер Карлсон билан суҳбатда Уиткофф Стармернинг ташаббусини танқид қилиб, уни “соддалаштирилган ёндашув” деб атади.
— Менимча, бу ҳам позиция, ҳам поза, шунингдек, соддалаштирилган ёндашувнинг намоёнидир. Биз ҳаммамиз Уинстон Черчилл каби бўлишимиз керак, деган тушунча бор. Гўё руслар бутун Европа бўйлаб юриш қилмоқчи. Дарвоқе, бу бемаъниликдир. Бизда Иккинчи жаҳон уруши даврида бўлмаган НАТО бор, - деди Уиткофф.
Шу билан бирга, Италия бош вазири Жоржа Мелони муқобил ёндашувни таклиф қилмоқда: халқаро ҳарбий контингентнинг фақат БМТ шафелигида иштирок этиши.
Келинг, Россиянинг позициясини унутмайлик. Ташқи ишлар вазири Сергей Лавров НАТО қўшинларининг Украинага киритилиши эҳтимолидан хавотир билдирди ва бу альянснинг можарога бевосита аралашуви сифатида кўрилишини айтди.
НАТО ва мудофаа харажатлари: янги мунозара
АҚШ Мудофаа вазири Пит Хегсет НАТО ҳамкорлари ялпи ички маҳсулотнинг 5 фоизини мудофаага сарфлашни мақсад қилишлари кераклигини айтди. Трамп аввалроқ бир неча бор АҚШ ЯИМнинг 2% минимал талабига жавоб бермайдиган мамлакатларни қўллаб-қувватламаслигини таъкидлаган эди. Бу Европада Америка ҳақиқатан ҳам хавфсизликнинг ишончли ҳамкори бўлиб қолиши ҳақида жиддий баҳс-мунозараларга сабаб бўлди.
Бу фонда Кир Стармер Буюк Британиянинг АҚШ билан алоҳида муносабатларига эътибор қаратди. Унинг таъкидлашича, Лондон АҚШ ва ЕИ ўртасидаги танловни самарали стратегия сифатида кўрмайди.
— Кўпчилик бизни АҚШ ва Европа ўртасида танлов қилишга чақирмоқда. Черчилл буни қилмади. Эттли буни қилмади. Менимча, ҳозир танлаш катта хато бўлади, — деди у The New York Times газетасига.
Стармер, шунингдек, Трампнинг Европа ўз мудофаасини ҳимоя қилиш учун кўпроқ ҳаракат қилиши керак деган фикрига қўшилди. Ўн йилдан кўпроқ вақт давомида Қўшма Штатлар ўз иттифоқчилари ташқи ёрдамга камроқ таянишлари кераклигини аниқ айтди. Ўшандан бери НАТОнинг 32 давлатидан 23 таси ҳарбий харажатларга ялпи ички маҳсулотнинг 2 фоизини ташкил этади, бироқ Испания ва Италия каби йирик ўйинчилар ҳамон ортда қолмоқда.
Вашингтон билан савдо алоқалари
Савдо масалалари Лондон ва Вашингтон ўртасидаги муносабатларда марказий ўринни эгаллайди. АҚШ Буюк Британиянинг энг йирик савдо шериги бўлиб қолмоқда ва унинг савдо айланмасининг тахминан 17% ни ташкил қилади. Шу сабабли, бу масала февраль ойида Стармер ва Трампнинг Оқ уйда бўлиб ўтган музокараларида асосий масала бўлганлиги ажабланарли эмас.
Вашингтон янги савдо келишувига очиқ ва ҳар икки томон муроса топишга интилади. Бироқ, Стармер ҳукуматининг Европа Иттифоқи билан яқинроқ алоқалар йўлидаги йўналиши қўшимча асоратларни келтириб чиқаради.
Гап шундаки, Буюк Британия қоидаларини қатъий Европа стандартларига мувофиқлаштириш уларни сифат ва тартибга солиш талаблари анча юмшоқроқ бўлган АҚШ қоидаларига мос келмайди. Шунинг учун Лондон ҳали ҳам Брюссель талаблари ва Вашингтоннинг умидлари ўртасида мувозанатни топиши керак - бу вазифани ҳал қилиш ҳали осон эмас.
Айни пайтда Американинг янги тарифлари жиддий синовга айланмоқда. 12 мартда жорий этилган пўлат ва алюминийга 25 фоизлик тарифлар ва 3 апрелдан режалаштирилган автомобилларга тарифлар Британия бизнесини кўп миллион фунт стерлинг йўқотишларга дучор қилмоқда.
Британия ташқи сиёсатининг келажаги
Британия стратегик қарорлар чорраҳасида турибди. Бир томондан, АҚШ билан мустаҳкам алоқаларни сақлаб қолишга интилаётган бўлса, иккинчи томондан, Лейбористлар ҳукуматининг Европа Иттифоқи билан ҳамкорликни мустаҳкамлаш борасидаги сайловолди ваъдасини бажармоқда.
Стармер Британияни икки глобал куч марказлари ўртасидаги кўприк сифатида кўрмоқчи. Лекин бунинг учун у Украинани ҳарбий қўллаб-қувватлашдан тортиб, савдо келишмовчилигигача бўлган кенг кўламли масалаларда Вашингтон ва Брюссель манфаатлари ўртасида мувозанатни сақлаши керак.
Ўсиб бораётган ноаниқлик фонида, АҚШ глобал сиёсатда ўз талабларини ўрнатишда давом этмоқда ва Оқ уйдан деярли ҳар ҳафта катта янгиликлар Ташқи ишлар вазирлиги дипломатлари учун жумбоқ ва Стармер ҳукумати учун куч синовига айланади.
Бироқ, дипломатия миллий маданиятнинг бир қисмига айланган музокара усталари - инглизларнинг асосий иттифоқчилар билан очиқ келишмовчиликларга йўл қўйишини кутиш соддалик бўларди. Стармер жамоаси кескин қадамлар қўйиш ўрнига, ўз шерикларининг манфаатларини моҳирона бошқариб, мослашувчан ва пухта ўйланган ташқи сиёсат стратегиясини қурмоқда.
