Эрдўғон Қозондаги БРИКС саммитида Россия, Хитой ва Ҳиндистон етакчилари билан учрашишни режалаштирмоқда
ANKARA. Kazinform - Жорий йилнинг 22-24 октябрь кунлари Қозон шаҳрида БРИКС саммити бўлиб ўтади, унда Туркия президенти Режеп Таййип Эрдоған Россия, Хитой ва Ҳиндистон етакчилари билан икки томонлама музокаралар ўтказиш ниятида. Бу муҳим дипломатик қадам халқаро майдонда ўз мавқеини мустаҳкамлаш ва дунёнинг асосий ўйинчилари билан муносабатларни ривожлантиришга интилаётган Туркия томони учун қандай бўлиши ҳақида Кazinform агентлиги мухбири материалида ўқинг.
БРИКСнинг аҳамияти ва Туркиянинг роли қандай?
Бразилия, Россия, Ҳиндистон, Хитой ва Жанубий Африкани бирлаштирган БРИКС глобал муаммоларни муҳокама қилиш ва халқаро иқтисодий ва сиёсий жараёнларга муқобил ёндашувларни ишлаб чиқиш учун муҳим платформа ҳисобланади. Бир неча йиллардан бери блок билан яқинроқ алоқаларни ўрнатишга интилаётган Туркия учун саммитда иштирок этиш ўз таъсирини кучайтириш ва ташқи сиёсатини диверсификация қилиш имкониятини ифодалайди.
Ўтган йиллар давомида президент Эрдоған кўп векторли ташқи сиёсат стратегиясини фаол равишда ишлаб чиқди, бу стратегияда Туркия Ғарб ва Шарқ ўртасида мувозанатни сақлашга ҳаракат қилмоқда. Ўзгарувчан глобал геосиёсий муҳитда Анқара янги дунё тартибини шакллантиришда асосий рол ўйнайдиган Хитой, Россия ва Ҳиндистон каби давлатлар билан иқтисодий ва сиёсий алоқаларни кенгайтиришга ҳаракат қилмоқда.
Музокараларнинг кутилаётган мавзулари
Режеп Таййип Эрдоғаннинг Владимир Путин, Си Цзиньпин ва Нарендра Моди билан музокаралари иқтисодий ҳамкорлик, энергетика, хавфсизлик ва инфратузилма каби кенг кўламли масалаларни қамраб олиши мумкин. Шу нуқтаи назардан, икки томонлама учрашувларда муҳокама қилишнинг мумкин бўлган йўналишларини кўриб чиқиш мумкин.
Анқаранинг Москва билан алоқалари
Эрдоғаннинг россиялик ҳамкасби билан бўлиб ўтадиган музокараларида энергия ва хавфсизлик соҳаларида ҳамкорликни давом эттириш масаласи муҳокама қилиниши кутилмоқда. Туркия ва Россия “Туркия оқими” газ қувури ва “Аккую” атом электр станцияси қурилиши каби йирик энергия лойиҳаларида фаол ҳамкорлик қилмоқда. Шу билан бирга, ҳар икки давлат минтақавий можароларни, жумладан Сурия ва Кавказдаги вазиятни ҳал қилишда иштирок этмоқда. Мавжуд геосиёсий вазиятни ҳисобга олган ҳолда, хавфсизлик ва савдо соҳасидаги ҳаракатларни мувофиқлаштириш устувор вазифа бўлиб қолади.
Туркиянинг Хитой билан музокаралари
Хитой асосий савдо шериги ва стратегик инвестор сифатида Туркия учун катта қизиқиш уйғотмоқда. Икки томонлама муносабатлар Эрдоған саммитдан инфратузилма, логистика ва технология соҳаларида ҳамкорликни чуқурлаштиришни муҳокама қилиш учун фойдаланиши мумкин бўлган “Бир макон, бир йўл” ташаббуси контекстида ривожланмоқда. Ҳисоб-китобларда доллардан воз кечиш тенденцияси кучайиб бораётгани доирасида молиявий ҳамкорлик ва валюта захираларини диверсификация қилиш мавзуларига ҳам тўхталиб ўтиш мумкин.
Ҳиндистон билан ҳамкорлик
Ҳиндистон Туркия учун жаҳон саҳнасида тобора муҳим ҳамкорга айланиб бормоқда. Мамлакатлар ўртасидаги иқтисодий алоқалар ривожланиб бормоқда ва Эрдоған ва Бош вазир Нарендра Моди музокаралар чоғида товар айирбошлашни ошириш имкониятлари, ахборот технологиялари ва фармацевтика соҳасидаги ҳамкорлик, шунингдек, маданий-маърифий алмашинувларни чуқурлаштириш масалаларини муҳокама қилишлари мумкин.
Музокараларнинг сиёсий аҳамияти
Ушбу учрашувлар Анқаранинг кўп қутбли дунёда иштирок этишга бўлган қизиқиши ортиб бораётганини таъкидлайди. Туркия раҳбари Россия, Хитой ва Ҳиндистон каби янги куч марказлари билан алоқаларни мустаҳкамлаш истагини намойиш этмоқда, бу эса турк томонига иқтисодий алоқаларни диверсификация қилиш ва турли глобал институтларга қарамликни камайтиришга ёрдам бериши мумкин. Геосиёсатдаги нотинчлик шароитида бундай мулоқотларда иштирок этиш Туркияга янги маневр имкониятларини беради.
Туркия учун истиқболлар
БРИКС саммитида бўлажак музокаралар Туркиянинг шарқий давлатлар билан муносабатларини янада ривожлантиришга сезиларли таъсир кўрсатиши мумкин. Россия, Хитой ва Ҳиндистон билан ҳамкорлик Туркиянинг иқтисодий мавқеини, айниқса, ҳозирги можаролар ва инқирозлар фонида глобал иқтисодий муаммолар ва санкциялар босими контекстида мустаҳкамлаши мумкин.
Шундай қилиб, БРИКС саммити Эрдоғаннинг ташқи сиёсат стратегияси учун муҳим босқич бўлади. Дунёнинг энг йирик уч давлати етакчилари билан олиб борилган музокаралар Туркия учун янги уфқларни очади ва унинг халқаро сиёсатдаги мавқеини мустаҳкамлайди.
Муаллиф: Ақжигит Чукубаев
