Давлат раҳбари Олий Евроосиё иқтисодий кенгаши йиғилишида иштирок этди
Давлат раҳбари ўз нутқида Россия томонига ва Владимир Путинга меҳмондўстлик кўрсатгани ва учрашувни юқори савияда ташкил этгани учун миннатдорлик билдирди, деб хабар беради Кazinform Ақорда матбуот хизматига таяниб.
Президент жорий йил осон бўлмаганини, айниқса, глобал беқарорлик кучайганини таъкидлади.
“Инфляция босими, халқаро логистика занжирларининг ўзгариши, минтақалардаги можаролар, санкция можаролари – булар жаҳон иқтисодиётининг ривожланиш суръатларини секинлаштирувчи омилларнинг бир нечтаси, холос. Бундай қийин вазиятда Қозоғистон йиллик иқтисодий ўсишни 4,9 фоиз кўрсаткич билан сарҳисоб қилишни режалаштирмоқда. “Евросиё бешлиги”га кирувчи барча мамлакатларда ижобий динамика кузатилаётгани қувонарли. Бироқ, иқтисодиётимизнинг барқарор ривожланиш траекториясини сақлаб қолиш учун биз 2024 йилги вазифаларга биргаликда тайёргарлик кўришимиз керак. Мутахассисларнинг прогнозларига кўра, келгуси йилда жаҳон иқтисодиёти барқарор, ҳатто секин суръатларда 1,5 фоиздан 3 фоизгача ўсади. Бозор ҳажми 2,6 триллион доллар бўлган Евроосиё иқтисодий иттифоқи жаҳон иқтисодиётининг ажралмас қисми сифатида ўсиш суръатларининг секинлашишига олиб келиши мумкин. Шунинг учун биз мавжуд иқтисодий захирани ва ўзаро манфаатли интеграциянинг мавжуд салоҳиятини максимал даражада оширишимиз керак. Қозоғистон бошиданоқ Иттифоқнинг иқтисодий характерини белгиловчи тамойилга қатъий амал қилди. Биз ЕОИИга аъзо давлатлар ўз ҳаракатлари ва қарорларида ушбу кун тартибидан четга чиқмаслиги керак, деб ҳисоблаймиз”, — деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Президентнинг сўзларига кўра, иқтисодиётнинг муайян тармоғида технологик ҳамкорликни ривожлантириш ЕОИИга аъзо мамлакатлар олдидаги асосий вазифалардан биридир.
Қасим-Жомарт Тоқаев илғор технологиялар ва инновацияларнинг кенг жорий этилиши иқтисодий иттифоқнинг жаҳон миқёсидаги мавқеини мустаҳкамлайди, деб ҳисоблайди. Давлат раҳбари бу масала бугун қабул қилинган “Евроосиё иқтисодий йўли” декларациясида ўз ифодасини топганини мамнуният билан қарши олди. Ҳужжат Хитойнинг “Бир макон, бир йўл” глобал ташаббусига мос келади.
Қасим-Жомарт Тоқаев Евроосиё иқтисодий иттифоқини барпо этишга асос бўлган асосий мақсадни тўлиқ амалга ошириш, яъни товарларнинг эркин ҳаракатланишига янги туртки бериш зарур, деб ҳисоблайди.Божхона чегаралари очилганига қарамай. ҳар бир мамлакат ўз маҳаллий ишлаб чиқарувчиларини ЕОИИда иштирок этувчи бошқа рақобатчилардан ҳимоя қилишда давом этмоқда.
“Умумий бозордаги тўсиқ ва чекловларни бартараф этиш, ягона техник регламентларни жорий этишни жадаллаштириш керак. ЕОИИ ягона ахборот тизимининг тўлиқ форматда ишлаши аъзо давлатлар ўртасида товарларни ташишда бизнес харажатларини сезиларли даражада камайтиришга ёрдам беради. Электрон савдо соҳасида самарали ҳамкорликни йўлга қўйиш учун кенг имкониятлар мавжуд. Ўтган йили Евроосиё иқтисодий иттифоқида ушбу бозорнинг умумий ҳажми 80 миллиард долларга етди. Яқин келажакда бу кўрсаткич икки баравар ошиши мумкин. Бироқ, биз у ерда тўхтаб қолмаймиз. “Биз божхона тартиб-қоидаларини такомиллаштириш, онлайн савдонинг самарали ва тенг экотизимини яратиш йўлида имкон қадар фаол иш олиб боришимиз керак”, — деди Президент.
Шунингдек, агросаноат комплекси ҳамкорликнинг муҳим йўналиши сифатида қайд этилди.Давлат раҳбарининг таъкидлашича, бугунги кунда “Евроосиё бешлиги” мамлакатлари ўзини озиқ-овқат билан таъминлашда юқори натижаларга эришган.
“Шунга қарамай, Евроосиё иқтисодий иттифоқига аъзо мамлакатлар қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари экспортининг жаҳон бозоридаги улуши ҳамон жуда паст, яъни икки фоиздан сал кўпроқ. Дунёда 800 миллиондан ортиқ одам очлик ва озиқ-овқат танқислигидан азият чекмоқда. Афсуски, ҳозирги геосиёсий вазият, айниқса, санкциялар озиқ-овқат етказиб беришга тўсқинлик қилмоқда. Натижада озиқ-овқатга муҳтож одамлар қийналмоқда. Мутахассисларнинг фикрича, ЕОИИ давлатларининг салоҳияти 600 миллионга яқин аҳолини озиқ-овқат билан таъминлаш учун етарли. Шу боис рақобатбардош, экологик тоза ва экспортбоп, илғор халқаро стандартларга жавоб берадиган маҳсулотлар ишлаб чиқариш мақсадида яқин ҳамкорлик алоқаларини йўлга қўйиш устувор вазифаларимиздан бирига айланиши керак. Шунингдек, агрологистика ва маҳсулотларни сақлаш тизимларини ривожлантириш, қишлоқ хўжалиги соҳасига рақамли ечимларни жорий қилиш учун кучларни бирлаштиришимиз керак. Қўшма агроинновация марказларини ташкил этиш масаласини ишлаб чиқиш зарур. Бундай марказлар агросаноат мажмуасини тижоратлаштириш, ишлаб чиқаришга янги технологияларни жорий этиш билан шуғулланади”, — деди Президент.
Давлат раҳбарининг сўзларига кўра, ЕОИИ бутун Евроосиё маконини боғловчи стратегик бўғин бўлиб хизмат қилади. Ташкилотнинг ушбу мақомини сақлаб қолиш учун аъзо давлатлар барча имкониятларга эга.
“Бу ерда, биринчи навбатда, Яқин Шарқ мамлакатлари, Эрон, Покистон ва Ҳиндистонга олиб борувчи “Шимол-Жануб” йўлагини ривожлантириш ҳақида бормоқда. Шу муносабат билан Қозоғистон ташаббуси билан “Челябинск – Болашақ – Эрон” йўналишини ишга тушириш лойиҳаси амалга оширила бошлаганидан хурсандмиз. Ўз навбатида, биз мамлакатдаги темир йўл ва автомобиль йўлларининг талабларга жавоб бермаётган участкаларини реконструкция қилишга тайёрмиз. Айни пайтда Бейнеу – Манғистау, Мақат – Қандиағаш темир йўли ва Бейнеу – Шалқар автомобиль йўли ҳақида гапиряпман. Қозоғистон, Россия ва Туркманистон логистика компаниялари транспорт коридорини янада ривожлантириш учун қўшма корхона ташкил этмоқда. Мен ЕОИИга аъзо бошқа давлатларнинг темир йўл маъмуриятларини ушбу ишда иштирок этишга таклиф қиламан. Қозоғистон ўзининг транспорт-логистика тузилмасини ҳамда Евроосиё иқтисодий иттифоқи билан алоқасини фаол равишда мустаҳкамламоқда. Хитойнинг Сиань шаҳрида ва Грузиянинг Поти портида Қозоғистон терминаллари қурилишини якунлаш арафасидамиз. Биз Россия, Хитой, Ўзбекистон ва Қирғизистон билан чегарада ва Каспий денгизида 5 та трансчегаравий транспорт-логистика хабларини ишга туширишни режалаштирганмиз. Келгуси йилларда 1300 километр узунликдаги янги темир йўл линияси, “Бақти” ва “Қалжат” қуруқ портлари, шунингдек, Эроннинг Бандар-Аббос шаҳрида денгиз портини қуриш режалаштирилган. Биз ЕОИИга аъзо давлатларни ўзаро манфаатли лойиҳаларни, жумладан, йирик стратегик портлар, логистика марказлари ва почта узелларининг шериклик тармоқларини қуришни биргаликда амалга оширишга таклиф қиламиз”, — деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Бундан ташқари, давлат раҳбари “ЕОИИ рақамли кун тартиби” ва Хитойнинг “Рақамли ипак йўли” ташаббусини бирлаштириш имкониятларини кўриб чиқишни таклиф қилди.
“Рақамли технологиялар ва сунъий интеллект соҳаларида ҳамкорлик қилиш учун катта истиқболлар мавжуд. Нафақат алоҳида тармоқлар, балки бутун давлат ва бирлашмаларнинг келажакдаги технологик тараққиёти ҳам шу билан бевосита боғлиқлиги аниқ. Қозоғистон рақамли ечимлардан муваффақиятли фойдаланмоқда. Мамлакатимизда давлат хизматларининг 90 фоиздан ортиғи электрон шаклда кўрсатилмоқда. 2026 йилга келиб биз IТ-саноат экспорти индексини бир миллиард долларга етказиш ниятидамиз. Қозоғистон бу борадаги ҳамкорликни ҳар томонлама ривожлантириш тарафдори. Шу муносабат билан Ҳинд океани қирғоқлари бўйлаб ўтувчи халқаро тармоқларга уланиш учун “Россия-Қозоғистон-Эрон” йўналишида оптик толали тармоқ қуриш имкониятларини кўриб чиқишни таклиф қиламан. Бу Евроосиё маконида транспорт транзитининг муқобил йўналишини таклиф этибгина қолмай, балки глобал миқёсда маълумотлар логистикасида ЕОИИ мавқеини сезиларли даражада мустаҳкамлаш имконини беради”, — деди Президент.
Давлат раҳбари ташқи сиёсатда ЕОИИ салоҳиятини босқичма-босқич мустаҳкамлаш, учинчи давлатлар ва интеграция бирлашмалари билан савдо-иқтисодий алоқаларни ривожлантириш муҳимлигини таъкидлади.
“Биз Эрон билан эркин савдо тўғрисидаги тўлиқ форматдаги келишув имзоланганини олқишлаймиз. Бу мамлакат савдо-иқтисодий муносабатларимизда муҳим ўрин тутади. Ҳиндистон, Бирлашган Араб Амирликлари, Миср, Индонезия, Мўғулистон ва бошқа манфаатдор давлатлар билан бу йналишда мақсадли ишларни давом эттириш зарур”, — деди Давлат раҳбари.
Ўз нутқи якунида Қасим-Жомарт Тоқаев Владимир Путинни Россиянинг Ташкилотга раислиги муваффақиятли якунлангани билан табриклади. Шунингдек, Никол Пашинянга Арманистоннинг 2024 йилда Евроосиё иқтисодий иттифоқи органларига самарали раислик қилишини тилади. Бундан ташқари, Қозоғистон Президенти Евроосиё иқтисодий комиссияси раиси сифатида ўз миссиясини якунлаган Михаил Мясниковичга миннатдорчилик билдирди. Йиғилиш якунларига кўра бир қатор ҳужжатлар қабул қилинди. Ташкилотга аъзо давлатлар раҳбарлари Евроосиё иқтисодий комиссияси ҳайъати раиси лавозимига Қозоғистон вакили Бақитжан Сағинтаевни сайладилар.
Саммитда Қозоғистон президентидан ташқари, Россия президенти – Олий Евроосиё иқтисоди кенгаши раиси Владимир Путин, Арманистон Бош вазири Никол Пашинян, Беларусь Президенти Александр Лукашенко, Қирғизистон Президенти Садир Жапаров, шунингдек, ЕОИИда кузатувчи давлат раҳбари - Куба президенти Мигель Марио Диас-Канель Бермудес видеомурожаат йўллади.
