Давлат раҳбари инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тизими вакиллари билан учрашди
Учрашувда Қасим-Жомарт Тоқаев мамлакатда амалга оширилаётган кенг кўламли конституциявий ислоҳотлар самаралари ҳақида гапирди. Президент таъкидлаганидек, Конституцияга киритилган ўзгартиш ва қўшимчалар давлат бошқаруви моделини модернизация қилишга асос бўлди. Конституциявий ислоҳот жараёнида ҳуқуқни муҳофаза қилиш соҳасига алоҳида эътибор қаратилди.
Конституциявий суд томонидан дастлабки 7 ойда 43 та иш кўриб чиқилди. Улардан 23 таси юзасидан тегишли қарорлар қабул қилинди. Президент фуқароларнинг Конституциявий судга тўғридан-тўғри мурожаат қилиш имконияти яратилганини таъкидлади. Илгари фақат давлат муассасалари бундай ҳуқуққа эга эди.
Давлат раҳбари фуқароларнинг омбудсманлар билан муносабатлари яхшиланганига эътибор қаратди. Мурожаатлар сони икки баравар ошди.
Президент томонидан инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тизими вакилларига қатор вазифалар юкланди. Унинг сўзларига кўра, ҳуқуқ-тартибот идоралари ва ҳуқуқни муҳофаза қилувчи тузилмалар профилактика чораларига урғу бериши керак.
– Барча муҳим соҳаларда фаол иш олиб бориш керак. Фуқаролар ҳуқуқлари бузилишининг олдини олиш, башорат қилиш механизмини такомиллаштириш зарур. Аксарият ҳолларда бу вазифани муваффақиятли амалга ошириш фуқаролик жамияти билан яқин муносабатларга боғлиқ. Ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари ўз атрофига экспертларни, нодавлат нотижорат ташкилотлари мутахассисларини тўплаши керак. Сизлар ва ҳуқуқ-тартибот идоралари ўртасида очиқ мулоқот ривожланиши керак, – деди Қасим-Жомарт Тоқаев.
Давлат раҳбари таъкидлаган яна бир устувор вазифа – Конституциявий суд фаолиятини янада такомиллаштиришдир. Президентнинг фикрича, Конституциявий суд қарорларини инобатга олган ҳолда уларни қонун билан тасдиқлаш муҳим. Шунингдек, Парламент ва Конституциявий суд яқиндан ҳамкорлик қилиши керак.
Бундан ташқари, Давлат раҳбари Омбудсман ва алоҳида ваколатли вакиллар фаолияти самарадорлигини ошириш зарурлигига эътибор қаратди.
– Уларнинг давлат қарорларини ишлаб чиқишда иштирок этиш салоҳиятини ошириш муҳим аҳамиятга эга. Бундан ташқари, Ҳукумат ва ҳокимлар барча маслаҳат органлари фаолиятига омбудсман вакилларини жалб этишлари керак. Вакилларнинг асосий вазифаси фуқароларнинг манфаатлари ва ҳуқуқларини қатъият билан ҳимоя қилиш ва илгари суришдир. Болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг миллий тизими болалар ва оилаларга таҳдидларни бартараф этишга самарали ёрдам бериши керак. Бунинг учун ушбу соҳадаги вакил жамоат ва давлат институтларини ташкил этиш қобилиятига эга бўлиши керак. Ҳукумат Болалар ҳуқуқлари бўйича вакил институтини янада ривожлантириш, унинг инфратузилмасини ва маҳаллий ҳудудлардаги вакилларининг мавқеини мустаҳкамлаш масалаларини ишлаб чиқиши керак. Ваколатхоналарнинг ҳокимларга функционал бўйсунишини камайтириш, Бола ҳуқуқлари бўйича вакилнинг ҳудудий болалар ҳуқуқлари бўйича вакилларини тайинлашдаги ролини кучайтириш муҳим аҳамиятга эга. Яқинда аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож тоифалари ҳуқуқлари бўйича вакил институти ташкил этилди. Бу ишда инклюзивликни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратиш лозим. Имконияти чекланган инсонлар нафақат имтиёзлардан фойдаланиш, балки жамият ҳаётида фаол иштирок этиш имкониятига эга бўлиши керак, - деди Президент.
Давлат раҳбари суд ва ҳуқуқ-тартибот идоралари фаолиятига тўхталиб, одамлар ваколатли органлардан адолат топа олмагач, Президент Администрациясига шикоят қилишга мажбур бўлаётганини таъкидлади. Президент омбудсманлар ва махсус ваколатга эга вакиллар фуқароларнинг мурожаатлари билан боғлиқ қарорлар қабул қилинишига бевосита аралашиши кераклигини таъкидлади. Давлат органларига бу борада уларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш бўйича топшириқлар берди.
Давлат раҳбари фуқароларнинг ҳуқуқий саводхонлигини ошириш, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар фаолияти тўғрисида ахборот бериш масаласини навбатдаги муҳим вазифа сифатида таъкидлади.
– Ҳозирги шароитда ҳуқуқий тарғибот ва фуқароларни ҳуқуқий маънода тарбиялашнинг аҳамияти ошди. Бу ишга мутахассисларни жалб қилган ҳолда барча ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар салоҳиятини сафарбар этиш зарур. Сизлар доимо жамиятдаги муҳим масалаларни кўтаришингиз керак. Аксарият ҳолларда ижтимоий кескинлик, ичкиликбозлик ҳуқуқий саводсизликдан келиб чиқади. Кўпчилик ўз манфаатларини қонуний ҳимоя қилишни билмайди ва мавжуд ҳуқуқий нормаларга таянади. Ахборот ресурслари ва юридик ёрдам кўрсатилмайдиган чекка ҳудудларда ҳам фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари кўп бузилади. Қишлоқ аҳолиси кўпинча ердан фойдаланиш, яйловларни тақсимлаш, инфратузилманинг мавжудлиги ва сифати билан боғлиқ масалаларни бошқа масалалардан кўра кўпроқ кўтаради. Ҳуқуқий тарғибот йўналишидаги саъй-ҳаракатларингиз қишлоқ ва шаҳар аҳолиси имкониятлари ўртасидаги тафовутни изчил камайтириши керак, – деди Давлат раҳбари.
Учрашув якунида Қасим-Жомарт Тоқаев мамлакатда ташкил этилган вакиллик тизими ўз вазифаларини тўлиқ бажариши кераклигини таъкидлади. Бу йўналишдаги фаолият адолатли Қозоғистонни барпо этиш йўлидаги муҳим қадамдир.
Учрашувда Инсон ҳуқуқлари бўйича вакил Артур Ластаев, Болалар ҳуқуқлари бўйича вакил Динара Закиева, Аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламлари ҳуқуқлари бўйича вакил Светлана Жақипова, Тадбиркорлар ҳуқуқлари бўйича вакил Рустам Журсинов, Президент ҳузуридаги Инсон ҳуқуқлари бўйича комиссияси раиси Игор Рогов сўзга чиқди.
Тадбирда Давлат маслаҳатчиси Ерлан Қарин, Конституциявий суд раиси Эльвира Азимова, Бош прокурор Берик Асилов иштирок этди.
