Британиянинг савдо вакили Марказий Осиёдаги устувор йўналишлар ҳақида сўзлаб берди
ASTANA. Kazinform – Британия парламенти Лордлар палатасининг аъзоси Жон Алдердайс 2024 йил февралда Буюк Британиянинг Озарбайжон ва Марказий Осиё бўйича савдо элчиси этиб тайинланган эди. У Kazinform агентлигига берган интервьюсида ўз миссияси устувор йўналишлари, иқтисодий алоқалар ривожи истиқболлари ва икки томонлама ҳамкорликни чуқурлаштириш бўйича амалий қадамлар ҳақида гапирди.
– Буюк Британия ва Марказий Осиё давлатлари ўртасидаги савдо-иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлаш ва кенгайтиришда ўз ролингизни қандай тасаввур қиласиз? Қайси соҳаларда ўзаро манфаатли ҳамкорлик учун энг катта салоҳият мавжуд, деб ҳисоблайсиз?
– Буюк Британия ҳукумати Марказий Осиё билан иқтисодий ва савдо алоқаларни кучайтиришга катта аҳамият бермоқда. Менинг тайинланишим бу борадаги жиддий мақсадларимизни тасдиқлайди ва менга айнан ушбу минтақавий йўналишда фаолият юритиш имконини беради.
Таълим, кончилик саноати ва ижодий индустрия – бу Британиянинг жаҳон даражасидаги компанияларга эга соҳалар бўлиб, улар Марказий Осиёда узоқ муддатли ҳамкорликни йўлга қўйиш ва инновацион маҳсулотлар ҳамда хизматларини таклиф этишга тайёр.
Айрим соҳаларда илк муҳим ютуқларга эришилди: масалан, De Montfort University ва Coventry University Қозоғистонда фаолият бошлади, британиялик кончилик компаниялари эса экологик тоза технологияларни жорий этмоқда.
Мен ўз саъй-ҳаракатларимни Буюк Британия ва Марказий Осиё ўртасида янги турдаги ишбилармонлик ҳамкорлигини ривожлантиришга қаратаман. Чунки бизнинг ишбилармон доиралар ўртасидаги алоқаларни кенгайтириш ҳар иккала томон учун ҳам фойда келтиради.
Британиянинг тажрибаси, Қозоғистонда кузатаётганим иштиёқ ва салоҳиятни ҳисобга олган ҳолда, мен минтақада улкан ҳамкорлик имкониятларига ишонаман.
– Буюк Британия «Ўрта коридор» (Транскаспий йўли) ривожига қай даражада қизиқиш билдирмоқда? Инфратузилма ва логистика соҳаларида ушбу йўналишни қўллаб-қувватлаш учун Британия ҳукумати ва шахсан сиз қандай чора-тадбирларни амалга оширишингиз мумкин?
– Транскаспий йўли анъанавий йўналишларга нисбатан тезкор, самарали ва барқарор альтернатива яратиши мумкин. У нафақат Европага иқтисодий алоқаларни мустаҳкамлайди, балки Марказий Осиёнинг ўзи ичидаги инфратузилма ва иқтисодий ҳамкорликни ҳам яхшилайди.
Британия дунёдаги энг инновацион инфратузилма компанияларига эга бўлиб, уларда лойиҳалаш, «ақлли» қурилиш ва илғор технологиялар соҳасида халқаро тажриба мавжуд. Бу тажриба инфратузилмавий лойиҳалар самарадорлигини ошириш ва оптималлаштириш имконини беради.
Биз Европа Иттифоқи ва бошқа шериклар билан ҳамкорликда Британия тажрибаси (зарурат туғилганда молиявий кўмак ҳам) фойда келтириши мумкин бўлган лойиҳаларни аниқлаш устида ишлаяпмиз.
– 2024 йил апрелида Буюк Британия ва Қозоғистон ўртасида стратегик шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битим имзоланган эди. Бироқ Британия ҳукуматининг ўзгариши туфайли ҳужжат ратификация қилиш учун парламентга киритилишидан олдин қўшимча кўриб чиқилмоқда. Бу жараён ҳозир қай босқичда ва якуний қарор қачон кутилмоқда?
– Ўтган йил апрелида имзоланган стратегик шериклик ва ҳамкорлик тўғрисидаги битим бизнинг муносабатларимизда муҳим қадам бўлди. У икки томонлама ҳамкорликни таълим, муҳим хомашёлар, маданият, иқлим ўзгариши, молия, бизнес муҳити, мудофаа ва хавфсизлик, фан ва технологиялар ҳамда халқлар ўртасидаги алоқалар каби янада кенг соҳаларда ҳуқуқий асосда ривожлантириш имконини беради.
Биз ҳужжатнинг имкон қадар тезроқ ратификация қилиниши учун барча ҳаракатларни кўряпмиз.
– 2025 йилда Буюк Британия ва Марказий Осиё ўртасидаги ҳамкорликда қандай устувор йўналишлар белгиланган? Ушбу устувор вазифаларни амалга оширишда қайси асосий қийинчиликларни кўрасиз?
– Буюк Британия Марказий Осиёдаги барча давлатлар учун ишончли ва масъулиятли шерик бўлишга интилаяпти. Биз халқаро молия, таълим ва кон-металлургия технологиялари каби соҳаларда тажриба ва етук мутахассисларга эгамиз ва минтақадаги компаниялар билан ҳамкорликда иқтисодий ўсиш бўйича катта режаларни амалга оширишга тайёрмиз.
Бизнинг мамлакатлар ўртасидаги савдо ва бизнес алоқаларини кенгайтириш фақат ижобий натижалар беради, шу боис мен айнан шундай имкониятларни аниқлаш ва ҳамкорликни мустаҳкамлашга кўмак беришга алоҳида эътибор қаратаман.
Қайд этиш керакки, Буюк Британия ҳукумати томонидан тайинланадиган савдо элчилари мамлакат бизнесининг хориждаги манфаатларини илгари суришда муҳим рол ўйнайди. Улар Британия экспорт географиясини кенгайтириш, хориждан сармоя жалб қилиш ва мамлакатнинг жаҳон бозорида рақобатбардошлигини оширишга ёрдам беради.
Улар элчилар ва савдо комиссарлари фаолиятини тўлдириб, хорижий давлатлар расмий тузилмалари билан алоқалар ўрнатади, делегацияларга раҳбарлик қилади, хорижий шериклар ташрифини ташкил этади, мамлакат ичида ҳам, ташқарисида ҳам бизнес ҳамжамиятлар билан алоқаларни мустаҳкамлайди ва эркин савдо йўлидаги тўсиқларни бартараф этишга кўмаклашади.
