Британия авиакомпанияси экоёқилғи ёрдамида биринчи узоқ масофали парвозни амалга оширди

Британиянинг Virgin Atlantic авиакомпаниясининг Boeing 787 Dreamliner лайнери сешанба куни Лондондан Нью-Йоркка барқарор авиация ёқилғиси (SAF) ёрдамида биринчи трансатлантик парвозини амалга оширди, дея хабар беради Kazinform агентлиги ВВСга таяниб.

Парвоз учун ишлатиладиган ёқилғи истеъмол қилинадиган ёғлар ва ҳайвонларнинг ёғларидан оз миқдорда синтетик керосин (маккажўхори чиқиндиларидан ишлаб чиқарилган) қўшилган ҳолда ишлаб чиқарилган.

“100-рейс” бортида Virgin гуруҳи асосчиси сер Ричард Брэнсон, Британия транспорт вазири Марк Харпер ва Virgin Atlantic бош директори Шай Вайсс бўлган. Самолётда чиптали йўловчилар ёки юк бўлмаган.

Иккита Rolls-Royce Trent 1000 двигатели билан жиҳозланган самолёт Лондонга оддий реактив ёқилғида қайтади, чунки тижорат лайнерлари двигателлари 50% дан ортиқ SAFни ўз ичига олган аралашмада ишлаш учун сертификатланмаган.

Ўтган декабрь ойида ҳукумат Virgin Atlantic компаниясига экоёқилғи самарадорлиги ва унинг карбонат ангидрид чиқиндиларини камайтириш салоҳиятини намойиш қилиш учун 1 миллион фунт стерлинг ажратди.

-Ҳеч ким узоқ масофага учувчи лайнерлар ҳеч қачон экологик тоза авиа ёқилғисида уча олади деб ўйламаганди”, - деди Ричард Брэнсон жўнашдан олдин. Бугун биз скептикларни чалғитишга ва бунинг иложи борлигини исботлашга умид қиламиз.Буни амалга оширганимиздан сўнг, биз ёқилғи ишлаб чиқарувчиларга айтишимиз мумкин: биз бунинг мумкинлигини кўрсатдик ва агар бизга бу ёқилғини берсангиз, биз ундан фойдаланамиз.

Парник газлари чиқиндиларининг 2-3% авиация саноати ҳиссасига тўғри келади.

Водород ёки электр энергияси билан ишлайдиган самолёт двигателлари ҳақиқатга айланмагунча, саноат чиқиндилар ёки қайта тикланадиган хомашёлардан тайёрланган ёқилғиларни синаб кўришга ҳаракат қилмоқда.

Нега экологлар норози?

Экологлар SAF тажрибасидан ҳайратга тушмади.

Stay Grounded гуруҳи (буни “ерда қолиш” деб таржима қилиш мумкин) бу “яшил сўкиниш” эканлигини айтди. Бу атама ўз маҳсулоти ёки фаолияти атроф-муҳитга зарар етказмаслигини даъво қилиб, жамоатчиликни чалғитувчи компанияларга нисбатан қўлланилади.

-Жамоатчилик эътиборини бир гўёки “яшил” парвоз фактига қаратган бўлса-да, ҳар куни анъанавий қазиб олинадиган ёқилғидан фойдаланган ҳолда юз минглаб парвозлар амалга оширилади, - деди Stay Grounded компанияси вакили Магдалена Хойвизер.

Greenpeace ҳам парвозни танқид қилди.

-Ҳақиқий қайта тикланадиган авиация ёқилғисининг иккита потенциал манбаси ўз миқёсида жиддий чекланган, - деди Greenpeace илмий директори Дуг Парр. Ушбу экспериментда биокеросин ишлаб чиқариш учун ишлатиладиган чиқиндилар ҳаво қатнови чиқиндиларига таъсир қилиш учун зарур бўлган миқдорда мавжуд эмас.

Барқарор авиация ёқилғиси (SAF) нима?

SAF суюқ ёқилғи бўлиб, двигател ёки бутун самолёт дизайнини ўзгартирмасдан оддий авиация керосинига қўшилиши мумкин.

Бу, мутахассисларнинг фикрига кўра, ишлаб чиқариш ва ёнишнинг барча босқичларида карбонат ангидридни 80% гача чиқариб ташлаш имконини беради.

SAF турли хил хомашёлардан, саноат экинларидан маиший чиқиндиларга қадар тайёрланиши мумкин, лекин асосий фойдаланиш умумий овқатланиш корхоналари томонидан етказиб бериладиган ўсимлик мойи ҳисобланади.

Тўғри, экспертларнинг огоҳлантиришича, дунёда SAF ишлаб чиқариш мумкин бўлган чиқиндилар кўринадиган даражада кўп эмас, айниқса улар ундан автомобиллар ва кемалар учун ёқилғи ишлаб чиқаришда фойдаланмоқчи, бу эса авиация ёқилғисидан содда ва арзонроқдир.

Бундан ташқари, ёқилғи ишлаб чиқариш учун ўсимлик мойларидан фойдаланиш озиқ-овқат бозорида нархларнинг ошишига олиб келиши эҳтимоли юқори.