БМТ Бош котиби нима учун Астанага келяпти - Антониу Гутерриш билан эксклюзив интервью
ASTANA. Kazinform - 3-4 июль кунлари Астанада бўлиб ўтадиган ШҲТ саммити муносабати билан Kazinform мухбири БМТ Бош котиби Антониу Гутерриш билан суҳбатлашди.
- Ўтган йил сентябрь ойида БМТ Бош Ассамблеяси “Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ва Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти ўртасидаги ҳамкорлик” резолюциясини қабул қилди. 2023–2024 йилларда ШҲТга раислик қилаётган Қозоғистоннинг бу борадаги роли ҳақида сўзлаб берсангиз?
- Қозоғистоннинг раислигидаги ташаббус ва натижалари Бирлашган Миллатлар Ташкилоти кун тартибига мос келади ва ҳамкорлигимизни давом эттириш учун мустаҳкам пойдевор яратди. Қозоғистоннинг Шанхай Ҳамкорлик Ташкилотига раислиги минтақавий ҳамкорликни мустаҳкамлаш ва ривожланиш, иқлим ўзгариши, савдо-иқтисодий ва маданий-гуманитар масалаларни ҳал этиш бўйича салмоқли саъй-ҳаракатлар билан ажралиб турди, 80 га яқин тадбирлар ўтказилди. Бундан ташқари, Қозоғистон Шанхай Ҳамкорлик Ташкилотини самарадорлигини ошириш бўйича умумий стратегик мақсадга эга бўлган кўп томонлама платформага айлантириш бўйича саъй-ҳаракатларни назорат қилди.
- ШҲТ каби минтақавий ташкилотларнинг ҳозирги геосиёсий динамикада ўрни қандай?
- “Биз иқлим инқирозининг ҳамда можароларнинг кучайишидан тортиб, ҳаётнинг глобал инқирози, ўсиб бораётган тенгсизлик ва жиддий технологик бузилишларгача бўлган экзистенциал муаммоларга дуч келамиз. Бу ўсиб бораётган тафовутлар олдида бирлашиш ва биргаликда ишлаш вақти. Бизнинг олдимизда турган муаммоларни ҳал қилиш XXI аср воқеликларига асосланган ва БМТ Низоми ва халқаро ҳуқуқ томонидан қўллаб-қувватланадиган самарали халқаро институтларни талаб қилади. Минтақавий ташкилотлар дунёнинг турли бурчакларида тинчликни мустаҳкамлаш ва сақлашда муҳим роль ўйнайди. Уларнинг тажрибаси, тезкор жавоб бериш қобилияти ва ўрнатилган ҳамкорлик асослари уларни можароларнинг олдини олиш ва тинчлик ўрнатишда ажралмас ҳолга келтиради.
Сўнгги бир неча йил ичида ШҲТ халқаро майдонда муҳим ўйинчига айланди. Шанхай ҳамкорлик ташкилоти умумий таҳдидларга, жумладан, терроризм ва зўравон экстремизмга қарши жавоб чораларини мувофиқлаштириш бўйича ўзининг асл мақсадига содиқ қолган ҳолда, минтақавий хавфсизликни таъминлаш билан бирга, иқтисодий интеграция ва кўп қиррали ҳамкорликни чуқурлаштиришга интилади.
-Сиз ҳар доим иқлим бўйича ҳаракатларнинг кучли тарафдори бўлиб келгансиз ва барча мамлакатларни, айниқса G20ни ўз иқтисодларининг қазиб олинадиган ёқилғига қарамлигини ўзгартириш учун чоралар кўришга қаттиқ даъват этгансиз. Ўтган февраль ойида Қозоғистон Президенти Қасим-Жомарт Тоқаев мамлакатнинг 2060 йилгача углерод нейтраллигига эришиш стратегиясини тасдиқлаган эди. Мамлакатимиз учун бу дадил, бироқ стратегик қадам ҳақида ўз фикр-мулоҳазаларингиз билан ўртоқлашсангиз?
- Иқлим инқирози ва сув танқислиги Марказий Осиёда жиддий кескинликни келтириб чиқариши мумкин бўлган иккита муаммодир. Қозоғистон сув танқислиги муаммосини фаол ҳал қилмоқда.
Иқлим бўйича барча мамлакатлар келгуси йилга қадар янги миллий ҳаракат режаларини тақдим этишлари керак, бу узоқ муддатли глобал исишни Цельсий бўйича 1,5 даражагача чеклашга тўлиқ мос келиши керак. Улар 2030 йилгача қазиб олинадиган ёқилғиларни ишлаб чиқариш ва истеъмол қилишни камида 30 фоизга қисқартириш бўйича аниқ режаларни ўз ичига олиши керак. Ишончим комилки, Қозоғистон энергияга ўтишда, шу жумладан, жорий йил Озарбайжонда бўлиб ўтадиган Томонлар конференциясида ўзининг тўлиқ ролини ўйнайди.
