АМТ билан келишув Қозоғистонга пулни тежаш ва инвесторлар олдида ўз обрўсини сақлаб қолиш имконини берди – вазир Шарлапаев

«АрселорМиттал Темиртау» томонидан Қозоғистонга қарши даъволардан бутунлай воз кечиш бўйича имзоланган келишув мамлакатга маблағни тежаш ва инвесторлар олдида ўз обрўсини сақлаб қолиш имконини берди. Бу фикрни Қозоғистон Республикаси Саноат ва қурилиш вазири Қанат Шарлапаев Jibek Joly телеканалига берган эксклюзив интервьюсида айтиб ўтди. Суҳбатнинг тўлиқ матнини Kazinform агентлиги материалида ўқинг.

АМТ билан келишув Қозоғистонга пулни тежаш ва инвесторлар олдида ўз обрўсини сақлаб қолиш имконини берди – вазир Шарлапаев
Фото: Kazinform
АМТ билан келишув Қозоғистонга пулни тежаш ва инвесторлар олдида ўз обрўсини сақлаб қолиш имконини берди – вазир Шарлапаев
Фото: Kazinform

– Ассалому алайкум, Қанат Бисимбаевич. “АрcелорМиттал Темиртау” корхонаси қандай шароитларда давлат мулкига ўтказилди ва барча маблағлар собиқ эгасига тўлаб бўлинганми?

Битим суммаси 286 миллион долларни ташкил этди. Транзакция бўйича барча ҳисоб-китоблар якунланди. Бу маблағларни тўлаш ва АМТ акцияларини Қозоғистон давлат фонди мулкига ўтказишни назарда тутади.

– Дастлабки сумма 3,5 миллиард доллар эди. У 286 миллион долларга камайтирилди. Бу қандай содир бўлди? Нега бундай катта миқдор камайтирилди?

Бу музокаралар жараёни доирасида олиб борилган ишлар билан боғлиқ. Биз молиявий ва техник текширувлар ўтказдик. Биз «АрселорМиттал Темиртау» ишлаётган бозорни жуда синчковлик билан таҳлил қилдик ва 11 ой давом этган музокаралар натижаларига кўра, шу нархга келдик. Бунда бу икки нарсанинг натижасидир: музокараларга тайёргарлик жараёнида олиб борилган чуқур таҳлилий ишлар ва музокаралар жараёнининг ўзи.

– Корхона Қозоғистон иқтисодиёти учун қандай муҳим рол ўйнайди? Марказий Осиёдаги энг йирик корхона эканлигини ҳам айтиб ўтдингиз.

Биринчидан, бу Темиртау шаҳрини ташкил этувчи корхона бўлиб, унда 180 минг киши истиқомат қилади. Корхонанинг ўзида ҳозирда 32 минг киши ишлайди. Биргаликда бу Қарағанди вилоятида жуда муҳим иш берувчи. Бу кўплаб тўғридан-тўғри ходимларни иш билан таъминлайдиган корхона, шунингдек, асбоб-ускуналар етказиб берадиган ва бошқа ёрдам хизматларини кўрсатадиган одамлар ҳам ишлайди. Яъни, бир иш ўрни учта иш ўрни яратади, дейишимиз мумкин. Шунинг учун 100 мингга яқин аҳолининг ҳаёти ушбу корхонанинг иш қобилиятига боғлиқ. Шу нуқтаи назардан, минтақага ижтимоий таъсир кўрсатиш нуқтаи назаридан бу жуда катта корхона. Аммо яна бир нарса муҳим: бу 100% интеграциялашган пўлат ишлаб чиқарувчи корхона, ҳозирда тахминан 3,2 миллион тонна пўлат ишлаб чиқаради. Марказий Осиёда бундай ўлчамдаги ишлаб чиқарувчилар йўқ.

– Брифингда сиз Қозоғистон жиноий жавобгарликка тортмаслик тўғрисида шартнома тузиб, бизга қарши даъво қилмасликка муваффақ бўлганини айтдингиз. Бу келишувга қандай эришилди? Чунки, масалан, Франция ва Италия ҳам бунга эришмоқчи бўлганини биламан, бироқ муваффақиятга эриша олмади. Юридик харажатлар туфайли уларнинг корхоналари ёпилди.

Дарҳақиқат, бундай амалиёт мавжуд. Аслида, ҳамма нарса жуда оддий. Агар давлат, масалан, қандайдир йўл билан инвесторнинг ҳуқуқларини поймол қилса ва унинг розилигисиз ундан бирор нарса олиб қўйса, инвестор шунчаки бориб, халқаро судларга мурожаат қилишга ҳақли. Шу муносабат билан, АМТ ҳақиқатан ҳам бутун дунёда жуда кучли обрўга эга, у ҳукумат билан суд жараёни тилида гаплашишдан қўрқмайди. Бундай ҳолда, агар биз шартнома тузсак ва АМТга эгалик қилиш Қозоғистон Республикаси фойдасига ўтса, бу жиноий жавобгарликдан бутунлай воз кечиш дегани биз учун жуда муҳим эди. Инвестор халқаро тизимдан фойдаланадиган кўплаб халқаро ҳолатлар мавжуд. У ўзининг халқаро ҳуқуқлари поймол қилинган деб ҳисоблайди ва бизни нафақат Қозоғистон, балки бошқа давлатлар устидан ҳам судга беради. Шу нуқтаи назардан, келишув Қозоғистонга узоқ суд жараёнларидан қочиш имконини бергани, аввало, маблағимизни тежашга ёрдам берди. Чунки халқаро судларда даъво қилиш жуда қимматга тушади. Иккинчидан, бу Қозоғистонга инвесторлар учун жозибадор давлат сифатидаги обрўсини ҳимоя қилиш имконини берди. Яъни, энди биз билан АМТ ўртасида суд жараёни бўлмайди. Яна шуни қўшимча қилмоқчиманки, бу фақат Саноат ва қурилиш вазирлигининг иши эмас. Бу жараёнда Адлия вазирлиги ва Бош прокуратурадаги ҳамкасблар жуда яқиндан иштирок этди. Шундай қилиб, биз АМТ томонидан имзоланган кафолатни тақдим этдик, улар бизни судга бермайдилар.

– Нега улар бундай қадамга боришди?

Музокаралар шундай бўлди. Улар ўз позициясини ҳимоя қилди, биз эса ўз позициямизни ҳимоя қилдик. Натижада улар биз билан музокара олиб боришга мажбур бўлишди.

– АМТ “Қозоғистон халқи” жамғармасига 16 миллиард тенге ўтказишга қарор қилди. Миқдор сиз ўйлаганчалик кичик эмас, улар нима учун керак?

Тўғрилаб қўяй, биринчидан, буни «АрселорМиттал Темиртау» киритмади, Қозоғистон корхонаси ҳам эмас. Ушбу хайрия бош компания АрcелорМиттал томонидан амалга оширилди. Хайрия миқдори 16 миллиард тенге, сиз мутлақо ҳақсиз. Бу “Қозоғистон халқига” жамғармаси тарихидаги учинчи йирик хайриядир. Менимча, бу ерда бир нечта нарса бор. Лекин кетаётган сармоядор ортда вилоят ривожи ва Темиртау шаҳри ривожи учун қандайдир хайрихоҳлик туҳфаси қолдириши тўғри эканини ҳис қилдик. Ушбу маблағларнинг 50 фоизи Қарағанди вилоятидаги ижтимоий лойиҳаларга, 50 фоизи тўғридан-тўғри Темиртау шаҳрига йўналтирилади. Бундай ҳолда, ушбу хайрия миқдори музокаралар позициясининг бир қисми бўлганлигини таъкидлаш муҳимдир. Биз инвестор нафақат ушбу активдан чиқиб кетишини, балки ўзини ижтимоий масъулиятли инвестор сифатида тутишини ва минтақа ривожига пул сарфлашини талаб қилдик.

Сўнгги хабарлар