Al JazeeraМарказий Осиё билан алоқаларини мустаҳкамлашдан манфаатдор - Мостефа Суаг
ASTANA. Kazinform - Астана шаҳрида бўлиб ўтаётган «Al Jazeera Week» - “Al Jazeera ҳафталиги” доирасида Al Jazeera Media Network раҳбарияти, жумладан Al Jazeera телеканали бош директори вазифасини бажарувчи доктор Мостефа Суаг ҚР Президентининг Телерадиокомплекси ходимлари билан учрашди ва Қозоғистондаги энг йирик медиахолдинг фаолияти билан танишди.
Доктор Суаг ҚР Президентининг ТРК журналистлари билан ҳам фикр алмашди.
Хусусан, хорижлик меҳмон ташрифи доирасида ташкил этилган суҳбатни Silk Way телеканалида шу жума куни Астана вақти билан соат 1:00 да томоша қилиш мумкин.
-Доктор Суаг, яқинда Қозоғистон Президентининг Телерадиокомплекси ва Al Jazeera Media Network ўртасида ўзаро англашув меморандуми имзоланди. Биз ушбу ҳужжат имзоланганидан жуда хурсандмиз ва унинг қандайдир самараларни кўряпмиз. Ҳамкорлигимиз бундан кейин қандай мустаҳкамланади?
– Назаримда, Қозоғистон давлат сифатида ҳар томонлама ривожланмоқда. Мамлакатда оммавий ахборот воситаларини ривожлантиришга чинакам интилиш ва қатъият борки, бу ўз навбатида тараққиётни қўллаб-қувватлашда жуда муҳим қадам сифатида қаралмоқда.
Жамоамиз вакилларининг фикрига кўра, биз бу ҳамкорликнинг ижобий натижаларини кўряпмиз. Улар талабаларнинг ғайратли, зукко, иқтидорли ва билим олишга интилишини таъкидладилар. Албатта, улар журналист бўлишни ва бозорда рақобатлашишни интиқлик билан кутади. Шу нуқтаи назардан, Қозоғистонда кучли журналистларнинг янги тўлқини пайдо бўлишига ишончим комил.
Биз учун ушбу тадқиқотни бошлаш - икки томон ўртасида англашув меморандуми имзолангандан кейинги биринчи қадамдир. Ўйлайманки, кейинги қадамларимизни ҳам ишлаб чиқамиз. Телеканал раҳбарияти, университет раҳбарияти билан алоқаларимизни чуқурлаштириб, талабалар билан тажриба алмашишимиз муҳим. Шундай қилиб, биз олдинга силжиш учун қандай ечимлар кераклигини тушунамиз. Умуман олганда, бизда курслар ва бошқа имкониятлар етарли.
Шу билан бирга, биз бир-биримизга ёрдам бериш орқали ўрганишга ҳаракат қиламиз. Бу ерда, биринчи навбатда, биз катта давлат, оммавий ахборот воситалари фаолияти билан танишамиз. Келажакда Марказий Осиёдаги фаолиятимизни кенгайтиришга қарор қилсак, Қозоғистон биз кўриб чиқаётган давлатлардан бири бўлади. Олдинда жуда кўп иш бор. Шу боис Қозоғистонда ҳамкорлик доирасида амалга оширилаётган тадбирларни ҳамкорликдаги ишларнинг бошланиши, деб биламиз.
- Al Jazeera Марказий Осиё ва Қозоғистондан нимани ўрганиши мумкин?
- Узоқ йиллар Совет Иттифоқи назорати остида бўлган, журналистикада чекловчи қоидаларга эга бўлган давлат сифатида ОАВ бу чегарадан қандай чиққанлиги ҳақида маълумот олиш муҳим, деб ўйлайман. Яъни, ҳозир оммавий ахборот воситалари Қозоғистон халқи манфаатларига хизмат қилмоқда. Бу жиҳат, ўз навбатида, бизга керакли тажриба беради.
Иккинчидан, Совет Иттифоқи парчаланганидан кейин Қозоғистон Мустақилликка эришганига кўп вақт ўтмади. Ишончим комилки, бундай давлатлар ушбу минтақадаги журналистиканинг келажагини белгилаб беради ва бутун дунёда оммавий ахборот воситаларининг шаклланишида иштирок этади. Менимча, бу жуда муҳим.
Агар Қозоғистондан ўрганишимиз мумкин бўлган учинчи ҳолатга эътибор қаратсак, бу минтақада қандай ишлашимиз мумкинлиги борасида тажриба тўплашимиз мумкин. Айниқса, мамлакат тарихига назар ташлайдиган бўлсак, қилинадиган ишлар кўп. Бизнинг Марказий Осиё мамлакатлари ва қолган мусулмон дунёси ўртасида 10 асрга яқин умумий тарих мавжуд.
Дунёнинг бу ҳудуди ислом цивилизациясига катта ҳисса қўшган ва биз буни тан оляпмиз. Шу муносабат билан мен тегишли материалларни тайёрлаб, томошабинларимизга мазмунли маълумотларни тақдим этишга умид қиламан.
- Марказий Осиё минтақаси ва Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлиги (МДҲ) ҳудудида оммавий ахборот воситалари бозорига чиқиш режаси борми?
- Муайян ҳудуд ёки давлат учун телестанция ва рақамли платформа очиш ниятимиз йўқ. Хусусан, биз бундай аниқ режа тузмаганмиз. Бироқ, бу соҳани ўрганиш жуда муҳимдир. Биз молиявий, ҳуқуқий ва профессионал нуқтаи назардан қандай имкониятлар мавжудлигини фарқлашимиз ва Al Jazeeraнинг бу минтақага келиши одамларга қандай фойда келтиришини аниқлашимиз керак.
Чунки, одамларни қизиқтирмайдиган ишлар билан шуғулланиш яхши эмас. Шу муносабат билан бироз вақт талаб этилади. Ҳамкорлигимиз доирасида ҳозир Қозоғистон билан яқиндан танишаяпмиз. Хусусан, муносабатларни мустаҳкамлаш имкониятлари мавжуд. Қозоғистоннинг ўзи ҳақида яхши таассурот олдим, мамлакатни ривожлантириш бўйича кўрилаётган ташаббуслар қувонарли. Бу келажакда ўз мевасини беради.
Бунгача Қозоғистондаги ҳамкасбларим билан фикр алмашгандим. Шу боис, Қозоғистон каналлари ёки сизларнинг телеканалларингизга (ҚР Президентининг Телерадиокомплекси таркибида) Al Jazeera телеканалининг айрим материалларини кўрсатиш имконияти берилиши мумкин.
Иккинчидан, дистрибьюторлар Al Jazeera контентини кенгроқ аудиторияга етказишга мажбур бўлиши мумкин. Чунки бу ерда ҳамма CNN ва BBC телеканалларини томоша қилиши мумкинлигини пайқадим, лекин Al Jazeera кенг тарқалмаган. Биз бошқа барча хорижий медиа тармоқлари билан тенг бўлишни истаймиз, чунки аслида янгиликлар бўйича Al Jazeera улардан анча яхши.
- Al Jazeera ўз тарихида қийин даврларни бошидан кечирди. Айниқса, ҳозирги геосиёсий кун тартибини ҳисобга олсак, таҳририят қарорларига ёндашувда қандайдир ўзгаришлар юз бердими?
-Al Jazeera - машҳур оммавий ахборот воситасидир. Оммавий ахборот воситалари стандартлари, этикаси ва қоидалари аниқ ва оммага маълум. Агар буни эътиборсиз қолдирсангиз, сиз профессионал даражада сустлашасиз ва сиёсий, иқтисодий, тижорат ва бошқа вазиятларнинг таъсири остида қоласиз. Al Jazeera йўналиши бошидан буён ўзгармади, бизда ўз таҳрир стандартлари бор. Бошқа давлатлар бизни танқид қилганларида ҳам таҳририят стандартлари ўзгармади.
Томошабинларимиз ҳам биздан юз ўгиришмади. Биз томошабинларимизни йўқотдик, деган фикр бемаънилик. Бу ҳақиқат эмас. Аслида, бошқа давлатлар ёки ҳукуматлар бизга босим ўтказмоқчи бўлганида, аудиториямиз сезиларли даражада ўсди. Масалан, араб давлатларига бориб, исталган уйга кирсангиз, улар Al Jazeeraни томоша қилаётганини кўрасиз. Al Jazeera ғарбий мамлакатларда ҳам жуда машҳур. Ундан олдин биздан Африка, Осиё ва Лотин Америкасидаги кўплаб мамлакатларда турли тилларда намойиш этишни сўрашди. Яъни, испан, португал ёки хитой тилларида Al Jazeera телеканалини очиш мумкинлиги ҳақида таклиф ҳам бўлган.
Бизда француз, испан, хитой ва бошқа тилларда контент ишлаб чиқарадиган рақамли платформаларимиз бор, бироқ бизда янги телеканал очилгани йўқ. Ўйлайманки, келажакда янги қадамлар қўйилиши мумкин. Демак, одамларга анъанавий телеканал эмас, балки технологик жиҳатдан ривожланган замонавий платформа керакдек туюлади. Худди шу технологияга амал қиламиз.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Астана шаҳрида ўтказилаётган “Al Jazeera ҳафталиги” доирасида Қатар телекомпанияси раҳбарлари ҚР Президентининг Телерадиокомплекси ходимлари билан учрашгани ва Қозоғистондаги энг йирик медиа холдинг фаолияти билан танишгани ҳақида ёзган эдик.
