Агар дефицит ортиб кетса, Қозоғистон Ўзбекистондан электр энергияси сотиб олиши мумкин – эксперт
TASHKENT. Kazinform – Ҳозирда узлуксиз энергия ишлаб чиқаришга қодир АЭСдан бошқа муқобил йўл йўқ, деб ҳисоблайман. Ўзбекистонлик эксперт, Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Давлат ва ҳуқуқ институти катта илмий ходими Равшан Назаров Марказий Осиё давлатларининг атом электр станциялари қуриш нияти ҳақида ўз фикрларини билдирди.
Равшан Назаровнинг сўзларига кўра, Марказий Осиё давлатларининг фаол саноат ривожланиши ва демографик аҳволи электр энергиясига бўлган талабни икки баравар оширмоқда. Уни ишлаб чиқаришнинг иккита энг машҳур усули мавжуд: бири иссиқлик электр станцияси, иккинчиси эса гидроэлектростанция.
“Бироқ, улардан биринчиси экологик жиҳатдан самарасиз деб ҳисобланади. Бунда газдан фойдаланиш мумкин, аммо бугунги кунда вилоятимизда кўк ёқилғи танқислиги кузатилмоқда. ГЭСларга келсак, бундай кенг кўламли имконият минтақанинг фақат икки давлатида мавжуд: Қирғизистон ва Тожикистон. Марказий Осиё учун зарур бўлган сув шу давлатлар ҳудудида тўпланади”, – дейди эксперт.
Унинг сўзларига кўра, Қозоғистон, Ўзбекистон ва Туркманистон каби мамлакатларда сувдан электр энергияси ишлаб чиқариш муаммоси мураккаб. Муқобил энергия манбаи ҳисобланган фотоэлектр станцияларининг қуввати эса эҳтиёжни қоплашга етмайди.
“Қуёш ёки шамол бўлмаса, муқобил энергия манбалари ишлашни тўхтатади. Шундай экан, узлуксиз энергия ишлаб чиқаришга қодир АЭСдан бошқа муқобил йўл йўқ, деб ҳисоблайман”, – дейди Р. Назаров.
Бу борада мутахассис Ўзбекистонда қуриладиган кам қувватли атом электр станциясини мисол қилиб келтирди. Жиззах вилоятидаги Тузкан кўлида ҳар бири 55 МВт қувватга эга 6 та реактор (умумий қуввати 330 МВт) қурилади. Қурилишда Россиянинг “Росатом” компанияси асосий пудратчи бўлади, қурилишда Ўзбекистон компаниялари ҳам иштирок этади. Унинг қурилиши кузда бошланади.
“Ўзбекистон Марказий Осиёда биринчи бўлиб кам қувватли атом электр станциясини қуришга қарор қилди. Шу нуқтаи назардан қараганда, мамлакатимиз оқилона вазиятда. Афсуски, Қозоғистонда оммавий радиофобия белгилари мавжуд. Негаки, бу мамлакатда узоқ йиллар давомида ядро қуроли синовлари ўтказилди ва бундан одамлар жабр кўрди. Шу билан бирга, назаримда, Қозоғистон Ҳукумати жуда асосли қарор қабул қилди. Яъни қўшнимиз умумхалқ референдумини ўтказади”, – дея қўшимча қилди ўзбекистонлик эксперт.
Равшан Назаров таъкидлаганидек, референдум натижалари бутун аҳолининг АЭС ҳақидаги фикри ва тушунчасини акс эттиради.
“Агар бу қарор референдум натижалари билан қўллаб-қувватланса, Қозоғистон ҳам Ўзбекистон изидан АЭС қуришни бошлайди, деб ўйлайман. Бироқ, унинг хулосасига кўра, кўпчилик энергия ишлаб чиқаришнинг бундай манбасига қарши бўлса, энергетика соҳасини ривожлантириш осон бўлмаслиги аниқ. Агар дефицит ортиб кетса, Қозоғистон қўшни давлатлардан, жумладан, Ўзбекистондан ҳам электр энергияси сотиб олиши мумкин. Бу борада қардош қозоқ халқи ўз ақл-заковати туфайли донишмандлик кўрсатиб, миллат учун оқилона қарор қабул қилишига ишонаман”, – дея хулоса қилди Равшан Назаров.
Эслатиб ўтамиз, мамлакатда АЭС бўйича референдум кузда бўлиб ўтади.
