АЭС қуриш қанчалик хавфсиз - Миллий ядро маркази директори Батирбеков

ALMATY. Kazinform - Миллий ядро маркази бош директори Ерлан Батирбеков Алмати шаҳрида атом электр станцияси қурилиши бўйича жамоатчилик муҳокамаси чоғида замонавий реакторларнинг хавфсизлиги ҳақида гапирди, деб хабар беради Кazinform мухбири.

Ядро маркази раҳбари III ва III+ авлод реакторини қуриш таклиф этилаётгани учун АЭСдан ҳеч қандай зарар бўлмаслигини таъкидлади. Унинг сўзларига кўра, 50-60-йилларда қурилган биринчи атом электр станцияларида минимал хавфсизлик тизимлари мавжуд эди.

— Ядро манбалари авлодлар деб аталадиганларга бўлинади. Биринчи авлод ядровий реакторлар бўлиб, улар атом энергиясини табиий равишда электр энергиясига айлантириш имкониятини кўрсатиш учун қурилган, унда хавфсизлик даражаси жуда паст. Иккинчи авлод ушбу конвертацияни янада самаралироқ ва узоқроқ ишлашга қаратди. Асосий вазифа бу авлоднинг давомийлигини ошириш эди. Бу ерда хавфсизлик масаласи ҳам орзулигича қолди, - деди у.

Унинг таъкидлашича, Чернобиль ва Три-Майл-Айленд АЭСларидаги йирик авариялардан сўнг бутун дунё олимлари атом электр станцияларини ривожлантириш ва улардан фойдаланишга ёндашувларни қайта кўриб чиқиш зарур деган хулосага келишди. Хавфсизлик диққат марказида бўлди: барча ҳодисалар ва авариялар синчковлик билан таҳлил қилинди, мавжуд реакторлар модернизация қилинди ва янги атом электр станциялари лойиҳасига жиддий ўзгаришлар киритилди.

- Шундай қилиб учинчи авлод реакторлари пайдо бўлди - III ва III+ авлодлари, уларда хавфсизлик масалалари янги даражада ҳал қилинди. Ушбу авлод реакторлари оператор ҳаракатларидан қатъий назар ҳимояни таъминлайдиган фаол ва пассив хавфсизлик тизимлари билан жиҳозланган. Уларда ички назорат тизими мавжуд бўлиб, улар нормал ишлашдан ҳар қандай оғишларни автоматик равишда тузатади, тизимни хавфсиз ҳолатга қайтаради, - дея қўшимча қилди эксперт.

Шунингдек, у АЭСнинг Балқаш кўлига эҳтимолий таъсири ҳақида фикр билдирди. Унга кўра, станция йилига 63 миллион куб метр сув истеъмол қилади, бу Балқаш юзасидан табиий буғланиш умумий ҳажмининг атиги 0,3 фоизини ташкил этади. Сув фақат совутиш минораларини совутиш учун ишлатилади, чунки тизимнинг асосий занжирлари ёпиқ ва сувни айлана бўйлаб айлантиради.

— Атом электр станциясининг қандай ишлашини кўрсангиз, станциянинг иккита схемаси бор. Биринчи схема - совутиш реактори - тўлиқ ёпиқ ва Балқашдан сув олинмайди, маълум бир кимёвий мувозанат билан махсус тайёрланган тозаланган сув ишлатилади; Буғ ҳосил бўладиган иккинчи схема ҳам ўзининг сув-кимёвий балансига эга ва резервуарга уланмаган. Шундай қилиб, Балқаш суви фақат совутиш минораларини совутиш учун ишлатилади, бу ерда сув буғланади ва яна сувга айланади. Балқаш ҳудудида 2,4 ГВт қувватга эга атом электр станциясини қуришда сув йўқотишлари буғланишнинг умумий ҳажмининг атиги 0,3% ни ташкил қилади. Бу жуда оздир, - деди Ерлан Батирбеков.

Ерлан Батирбеков, шунингдек, Қозоғистондаги АЭС 8 магнитудали зилзила, сув тошқини ва секундига 56 метр қувватга эга бўронга бардош бера олишини таъкидлади.

Бундан ташқари, Миллий ядро маркази раҳбари бугунги кунда Хитой, Корея, Россия ва Франция компанияларининг тўртта лойиҳаси кўриб чиқилаётганини қўшимча қилди.