АЭС қурилиши: Лойиҳани консорциум орқали амалга ошириш самарадорлиги ўрганилмоқда
У АЭС экологик тоза бўлишини айтди. Европа Иттифоқи мамлакатларида атом электр станциялари «яшил энергия»га тенглаштирилди. Масалан, кўмирда ишлайдиган иссиқлик электр станциялари ҳавога зарарли газлар чиқаради. Атом электр станциялари ҳисобига углеродли зарарли моддаларни йилига 8 миллион тоннагача камайтириш мумкин.
Асуан Сиябековнинг айтишича, мамлакатда атом электр станциясини қуриш бўйича аниқ қарор қабул қилинмаган ва уни қуриш учун 10 йилдан ортиқ вақт керак бўлади.
«Умуман олганда, 1,2-1,4 минг МВт қувватга эга иккита энергоблок қуриш таклиф қилинмоқда. Агар биз 2023 йилда вендорни (АЭС қуриш технологиясини тақдим этувчи компания) танласак, келгуси икки йилда (2024-2025 йиллар) лойиҳанинг техник-иқтисодий асоси тайёрланиши мумкин. Буларнинг барчаси текширилади. Лойиҳа-смета ҳужжатларини ишлаб чиқиш учун тахминан 2 йил вақт кетади. Масалан, қурилиш ишларини 2029 йилда бошласак, биринчи блокни 2034 йилда, иккинчисини эса 2035 йилда ишга тушириш мумкин бўлади», — деб тушунтирди мутахассис.
Унинг сўзларига кўра, АЭС қурилишини молиялаштиришда турли механизмлардан фойдаланиш мумкин. Баъзи мамлакатларда бундай объектларни қуриш учун маблағнинг 20 фоизини давлат, қолган 80 фоизини эса вендор беради. Шунингдек, АЭС қурилишини тўлиқ вендор ҳисобидан молиялаштириш шартномасини ҳам кўриб чиқиш мумкин. Шу билан бирга, бир неча йилдан сўнг компания сарфланган харажатларини оқлаганидан сўнг, реакторларни мамлакатга топширади.
«Ҳозир биз бир қатор молиялаштириш механизмларини ишлаб чиқмоқдамиз. Дастлабки ҳисоб-китобларга кўра, иккита реактор қурилишига 10-12 миллиард АҚШ доллари сарфланади. Бундан ташқари, биз ҳозирда ўз технологияси билан келиши мумкин бўлган 4 та давлатни кўриб чиқмоқдамиз. Улар орасида Россия, Хитой, Жанубий Корея, Франция компаниялари ўрганилди. Бу мамлакатларда замонавий реакторлар қурилмоқда, уларнинг технологиялари сезиларли даражада такомиллаштирилган. Уларнинг ҳар бири ўзига хос хусусиятларга эга. Ҳозирда маълум бир мамлакат компаниясини даромадли деб айтиш қийин, уларнинг барчасини батафсил ўрганиш муҳимдир. Бундан ташқари, назарий жиҳатдан ҳар бир давлатнинг технологияларини бирлаштириш мумкин. Масалан, бир давлат компаниясидан атом ускунасини, бошқа давлатдан турбинани, учинчи томондан автоматлаштиришни олиб, АЭС қуриш мумкин. Муассасамизда ҳам бу механизм ишлаб чиқилмоқда. Хусусан, битта компания танлаш ёки уни консорциум орқали амалга ошириш самарадорлигини чуқур ўрганиш муҳим», — деди муҳандис.
Муаллиф: Руслан Ғаббасов
